معرفی آثار ماندگار شهید دستغیب رحمه الله

معرفی آثار ماندگار شهید دستغیب رحمه الله

در این نوشتار قصد داریم معرفی آثار ماندگار شهید دستغیب رحمه الله بپردازیم به خدمت شما عزیزان معرفی کنیم... با ما همراه باشید...

خون و محراب، یادگار امام علی علیه السلام و پیوند عشق و ایمان و جهاد و شهادت است و شهدای محراب، زندگان جاوید در پیشگاه خداوندند. محراب، پایگاه عروج مردان وارسته ای شد که نمازشان، معراجشان بود. اینان اسوه های ایمانند که از نماز که یاد خداست، به شهادت که دیدار خداست، رسیدند. در بیستم آذر 1360، شیراز با شهادت آیت الله دستغیب، دستی از غیب را که نوازش گر جان و احیاگر دل بود، از دست داد. در این نوشتار، به معرفی چند کتاب ارزشمند از این شهید والامقام می پردازیم.

زندگی نامه

آیت الله سید عبدالحسین دستغیب، در عاشورای سال 1332 ه. ق در شهر شیراز به دنیا آمد. در نوجوانی، پدرش را از دست داد و رنج یتیمی را با بار سنگین اداره خانواده به دوش کشید. هم زمان با تحصیلاتش، به تهذیب نفس و خودسازی می پرداخت. او سخنوری ماهر، نویسنده ای توانا و عالمی عامل بود.

این مبارز خستگی ناپذیر، فعالیت های ارزشمندی در راه ترویج دین و ارزشهای اسلامی انجام می داد و همواره در راه رضای الهی و انجام دادن تکلیف انسانی اش گام برمی داشت. شهید دستغیب، محبوب دل ها و کانون مهر دین داران بود. سخنانش از دل برمی خاست و به دل های جویای حقیقت، روشنی می داد. او را روز جمعه، بیست آذر 1360 به شهادت رساندند. در حالی که پیش از آن گفته بود:

                                                                                        گر بشکافند سراپای من                     جز تو نبینند در اعضای من                                                                        

                                                                                    خوش تر آن باشد که سرّ دلبران              گفته آید در حدیث دیگران

داستان های شگفت [1]

در این کتاب، 148 داستان گرد آمده که همه با نتیجه گیری ها و درس آموزی های جالب شهید دستغیب همراه شده است تا از این رهگذر، بر بینش خوانندگان بیفزاید و ایمانشان را به غیب بیشتر کند و امیدشان را به پروردگار قوی تر سازد. در قرآن مجید و دیگر کتاب های آسمانی، با ذکر داستان های حقیقی و سرگذشت خوبان و بدان، به نکته ها و حقیقت هایی اشاره می شود که بیانشان در قالب داستان، رساتر و مؤثرتر است.

شهید دستغیب نیز در این مجموعه، به پیروی از روش بزرگان دین و کتاب های آسمانی، حقایق و معارفی را با نوشتن خاطراتی از بزرگان دین و صاحبان زهد و یقین گرد آورده است که سرشار از بروز کرامات، استجابت دعاها، رسیدن به سعادت ها و دیدن آثار توسل به قرآن و پیشوایان معصوم علیهم السلام است.

استعاذه [2]

اعوذآُ بِاللّه مِنَ الشَّیطانِ الرَّجیم. بشر، ضعیف آفریده شده و اسباب غفلت و دوری از یاد خدا و آخرت، از درون و بیرون برایش فراهم آمده است. دشمن بزرگش، شیطان نیز همواره خود و فرزندان و یارانش در کمین او هستند تا او را از راه راست و الهی اش بازدارند. حال این موجود ناتوان، به پناه گاهی نیاز دارد تا با کمک نیروی برتر از ماده و طبیعت، او را دست گیرد و از دشمن خارجی اش شیطان های جنّی و انسی حفظ کند. افزون بر آن، در مبارزه با نفس و دشمن داخلی نیز او را یاری رساند.

این نیروی بی پایان و همیشگی و آن یاور حقیقی، جز حضرت حق نیست. پس برای خداپرستان و پرهیزکاران، جز پناهندگی به درگاه خدا از شر شیطان راهی نیست. این، یعنی استعاذه. در این اثر، شهید دستغیب با احاطه بر آیات و اخبار، درباره حقیقت استعاذه، معنا و اهمیت آن، شرایط و ارکان آن مطالبی می نویسد. ایشان با ذکر آیه های قرآن و استشهاد به آنها، ارکان اساسی استعاذه را در پنج مقوله تقوا، توکل، تضرع، اخلاص و تذکر بررسی و بیان می کند.

مظالم [3]

بشر از زندگی اجتماعی، ناگزیر است. آدمی در این ارتباط ها و زیستن در اجتماع انسانی، حق هایی بر دیگران می یابد و دیگران نیز در برابر او حق هایی خواهند داشت. اگر شخصی حقوق دیگران را بشناسد و از عهده ادای آن برآید، تکلیف مهم الهی اش را انجام داده و موانع پیشرفت معنوی خود را از میان برداشته است.

حال اگر این حقوق را نشناسد یا در عین آگاهی از آنها، رعایتشان نکند، هر چند از برخی جنبه های فردی، وظیفه شناس و عبادت هایش کامل باشد، برای او سودمند نخواهد بود. این شخص به پرنده ای می ماند که بال و پرش سالم است، ولی سنگ بزرگی که تعبیری از حقوق ادا نشده دیگران است، به پایش بسته اند.

پس این حقوق، مانع اصلی در پیشرفت معنوی و نجات از آخرت است. این اثر، کتابی است اخلاقی، حاوی اندرزهای متعدد درباره ادای حقوق و اصلاح زندگی فردی و اجتماعی آدمی. شهید دستغیب از برخی جمله های صحیفه سجادیه الهام گرفته و مدار سخن را چنین قرار می دهد که حقوق انسان ها باید تشخیص داده شود و آدمی نیز از عهده ادایش برآید.

حقایقی از قرآن (شرح و تفسیر سوره قمر) [4]

اِقْتَرَبَتِ السّاعَةِ وَ انْشَقَّ الْقَمَرْ. این کتاب، شرحی است به قلم شهید بزرگوار، سید عبدالحسین دستغیب بر سوره بیدارگر قمر که از نزدیکی قیامت و پندها و هشدارهای لازم در این زمینه آغاز می شود و نشانه نزدیکی آن را «شق القمر» می داند. در این کتاب، از برپایی قیامت و اضطراب آن می خوانیم و از سرگذشت قوم های پیشین که چگونه با پیامبرشان رفتار کردند و سرانجام، چه بلاها که بر سرشان نازل شد.

از صبر نوح بر شکنجه های طاقت فرسایی که قومش بر او وارد می ساختند و از جریان توفان و کسانی می شنویم که با گفتن «لا اِله اِلاّ اللّه» نجات یافتند. سپس به سرگذشت قوم عاد اشاره می کند که با سرپیچی از پیامبرشان هود، گرفتار بادها و رمل ها شدند. در ادامه، از سرگذشت قوم ثمود، قوم لوط و داستان فرعونیان و عذاب ایشان به سبب نافرمانی از پیامبرانشان و تکذیب آیات الهی آمده است.

آنگاه عذاب آخرت و دوزخ را به یاد می آورد و یقین می دهد که این عذاب، قطعی است و آیا شما سندی محکم برای برکناری از عذاب ابدی دارید؟ و آیا شما از آنان برتر هستید؟ شهید دستغیب در بخش پایانی کتاب، درباره پرهیزکاران و جایگاهشان با توجه به خطبه هَمّام نهج البلاغه می گوید و از آثار و لوازم تقوا نام می برد.

قیامت و قرآن (شرح و تفسیر سوره طور) [5]

بیشتر گرفتاری های فردی و اجتماعی، از بی دینی و ضعف اعتقاد به روز جزا سرچشمه می گیرد. چون از خدا بی خبریم، دل هایمان مرکز شیاطین می شود و روزگارمان به سرگرمی های دنیا می گذرد. از این رو، بیماری های کشنده ای که نتیجه روی آوردن به دنیا و روی گردانی از آخرت است، در ما پیدا می شود. چاره این دردها، ایمان به خدا و روز جزاست. کتاب قیامت و قرآن شهید دستغیب، درباره تفسیر سوره طور است که بیشتر مطالب آن، درباره معاد و ثواب ها و عقاب ها و نعمت ها و نقمت هاست و بیان لطیف آن شهید والامقام، بر دل های پاک می نشیند و تأثیری زیبا می گذارد. بخش دیگری از این کتاب، درباره دعاست. به عقیده شهید دستغیب، دعا، سبب ارتقای درجه است و شرطش، دل بریدن از غیر خداست. باید به خدا گمان نیک داشت و در دعا، جدی بود. همچنین در این کتاب، از صبر و اقسام آن می گوید و از سحرخیزی و آثار نیک آن و برکات نماز شب در دنیا و آخرت.

آدابی از قرآن (شرح و تفسیر سوره حجرات) [6]

لازمه ایمان به خدا و شناختن رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم، رعایت ادب و احترام کامل نماینده خداوند، محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلم است. افزون بر آن، حفظ شخصیت او، اساس بقا و سیادت اجتماع اسلامی خواهد بود. شهید دستغیب در این کتاب که به شرح و تفسیر سوره حجرات اختصاص دارد، با توجه به مضامین آیات، در پنج بخش، مباحث مهمی درباره آداب آراستگی به ایمان آورده است:

معاد [7]

شهید دستغیب در کتاب معاد، از نخستین منزل می گوید که مرگ و حالت احتضار است. از چگونگی قبض روح، حضور اهل بیت علیهم السلام هنگام جان دادن و از پرسش های قبر و فشار آن. در بخشی از کتاب، درباره برزخ و نیز وادی السلام یا همان مظهر بهشت برزخی و از وادی برهوت، همان مظهر دوزخ برزخی و از حوض کوثر مطالبی می خوانیم. سپس سخن از قیامت است و اینکه برپایی آن، لازمه عدل خداست. در ادامه، از بهشت و ویژگی های آن و در مقابل، از دوزخ و کیفیت آن خبر می دهد. سپس به این اشکال ها پاسخ می دهد: خدای رحمان را با عذاب چه کار؟ آیا سزاوار است عمر کوتاه، عذاب همیشگی در پی داشته باشد و آیا عذاب شدید، با عدل الهی می سازد؟

گناهان کبیره [8]

راه رسیدن به درجات عالی و پذیرفته شدن عبادت و نیز شرط رستگاری، تقواست. ارزش هر کس نیز به اندازه تقوای اوست. مرتبه نخستین تقوا، انجام دادن واجبات و ترک گناهان است. کتاب گناهان کبیره شهید دستغیب، از نظر علمی بسیار ارزشمند و از نظر منابع و ارجاعات بسیار استوار است و مطالب را با استفاده از آیه ها و روایت ها، رسا و شیوا بیان می کند. این کتاب با مقدمه ای شروع می شود و با ضمیمه ای درباره توبه و حکایت های بیدار کننده پایان می یابد. بخش اول کتاب، درباره گناهانی است که افزون بر کبیره بودن، وعده عذاب هم بر آنها داده شده است. بخش دوم نیز به سه نوع گناه می پردازد:

1. گناهانی که در قرآن مجید یا روایت معتبر، وعده صریح یا ضمنی به آتش و عذاب بر آن داده شده است.

2. گناهانی که در کتاب یا سنت، تصریح شده باشد به اینکه از یکی از گناهان کبیره ای که کبیره بودنش از روی آیه های قرآن یا سنت، قطعی و ثابت شده، و بزرگتر است.

3. گناهانی که نزد دین داران، بزرگ است.

صلاة الخاشعین [9]

این کتاب پر ارج، نخستین اثری است که شهید محراب، آیت الله دستغیب آن را نگاشته و نامش را از این آیه شریف سوره مؤمنون الهام گرفته است که می فرماید: «قَدْ اَفْلَحَ الْمُؤمِنونْ، اَلَّذینَ هُمْ فی صَلاتِهِم خاشِعُونْ؛ هر آینه اهل ایمان رستگار شدند. آنان که در نمازشان خاشعند.» این کتاب، با مقدمه ای درباره اصول عقاید و روایت هایی درباره فضیلت نماز شروع می شود.

از دلیل لزوم حضور قلب و شرح معنای خضوع و خشوع بحث می کند و اینکه جز به مقدار حضور قلب، از نماز پذیرفته نیست. سپس به مقصود از حضور قلب و چگونگی پیدا شدن آن می پردازد و برطرف کردن موانع را شرط دست یابی به آن می داند. در ادامه، از شرایط و معانی باطنی نماز و موانع پذیرش آن سخن می گوید و بزرگ داشت حق، به همراه شناختن پستی نفس را پیش نیاز تحصیل حضور قلب و لازمه این دو معرفت را خشوع می داند.

در پایان، بخشی از دستورهای سیر و سلوک آمده که چگونه باید فکر و اندیشه را کنترل کرد و در هر حال، از توشه آخرت غفلت نورزید. حدیث شریف «عنوان بصری» نیز که معارف چندی به همراه رهنمودهای متعددی در اخلاقیات را دربردارد، زینت بخش پایان کتاب است.

پی نوشت:

منبع: مجله گلبرگ، آذر ۱۳۸۶، شماره ۹۳- شهادت آیت الله سیدعبدالحسین دستغیب.