آثار مخرب استفاده افراطی از شبکه های اجتماعی

آثار مخرب استفاده افراطی از شبکه های اجتماعی

درگیر شدن بیش از حد در شبکه های اجتماعی مضرات بی شماری به همراه خواهد داشت. در اینجا به برخی آثار مخرب استفاده افراطی از شبکه های اجتماعی اشاره می شود...

یکی از مسائل و موضوعات ای روزهای همه ما درگیر شدن در فضای مجازی و بویژه شبکه های اجتماعی است. هر ابزار در کنار فواید، ممکن است معایبی را به همراه داشته باشد. اینترنت، فضای مجازی و شبکه های اجتماعی نیز این قاعده مستثنی نیستند.

1. اعتیاد آور است

محققان هنوز در مورد اینکه اعتیاد به شبکه های اجتماعی چیزی مجزا از اعتیاد به اینترنت است یا خیر، اتفاق نظر ندارند. جدیداً در دانشگاه ناتینگهام مطالعه ای در مورد تحقیقات اخیر در مورد اعتیاد به شبکه های اجتماعی انجام شده است، در این بررسی نویسندگان به این نتیجه رسیدند که با توجه به پژوهش ها شاید خیلی بی راه نباشد که اختلالی به نام "اختلال اعتیاد به فیسبوک" را به فهرست اختلالات روانی اضافه کنیم، چرا که معیارهای اعتیاد مانند بی توجهی به زندگی شخصی، اشتغالات ذهنی، انزوای اجتماعی، نوسانات خلقی و دیگر علائم مربوط به اعتیاد در برخی افراد که به شکلی افراطی با شبکه های اجتماعی درگیر می شوند، مشاهده می شود.

از سوی دیگر محققان در این پژوهش دریافتند انگیزه های استفاده افراطی از شبکه های اجتماعی بسته به صفات شخصیتی افراد متفاوت است. مثلاً افراد برونگرا و یا دروانگرا هر کدام برای استفاده افراطی از شبکه های اجتماعی دلایل و انگیزه های منحصر به فردی دارند و این انگیزه ها برای افرادی که دارای رگه های خودشیفتگی هستند، کاملاً متفاوت است.

همچنین مطالعات نشان می دهند که افراد معتاد به شبکه های اجتماعی، به نحوی از جامعه حقیقی پیرامونشان فاصله گرفته و دچار انزوای اجتماعی می گردند. مطالعه ای که چند سال پیش در دانشگاه سوانسی انجام شد دریافت که معتادین به اینترنت در صورتی که به هر دلیلی نتوانند به آن دسترسی پیدا کنند دچار انزوا و تنهایی خواهند شد (البته این مطالعه مربوط به کل اینترنت بود و نه فقط شبکه های اجتماعی). مطالعه ای دیگر نشان داد که قطع استفاده از شبکه های اجتماعی و اینترنت در افراد معتاد به آنها، سبب تغییرات فیزیولوژیکی در بدنشان خواهد شد.

اکتر فیلیپ رید در این زمینه می گوید: "پیش از این می دیدیم که قطع استفاده از اینترنت برای افرادی که به شدت به این ابزارها وابسته هستند سبب احساس اضطراب می شود، اما هم اکنون متوجه شده ایم که این تغییرات روانشناختی با تغییرات فیزیولوژیکی همراه می گردد. هر چند که این صحبت ها در مورد استفاده و اعتیاد به اینترنت مطرح می شوند، اما شواهد حاکی از این است که در مورد اعتیاد به شبکه های اجتماعی نیز وضع به همین منوال است.

2. استفاده زیاد از شبکه های اجتماعی موجب افزایش غم و غصه و کاهش بهزیستی می گردد

جالب است بدانید که هر چه استفاده ما از شبکه های اجتماعی بیشتر باشد، خوشحالی و نشاط ما کمتر خواهد بود. مطالعه ای که چند سال قبل انجام شد دریافت که استفاده از فیسبوک، ارتباطی تنگاتنگ با شادی لحظه ای و رضایت از زندگی دارد، یعنی هر چه میزان استفاد افراد از فیسبوک در طول روز بیشتر باشد، نمره این دو متغیر کاهش پیدا خواهد کرد.

نویسندگان این مقاله اعتقاد داشتند که انزوای اجتماعی­ای که فیسبوک ایجاد می کند، در هیچ یک از فعالیت های انفرادی مشاهده نمی شود. نویسندگان این مقاله خاطر نشان ساختند که فیسبوک موقعیتی را ایجاد می کند که افراد از طریق آن سریعاً نیاز به ارتباط با دیگران را برآورده می سازند. اما تحقیقات اخیر نشان می دهند که علیرغم رضایتی که از طریق ارتباطات خارج از فضای مجازی ایجاد می شود، تعاملات فضای مجازی مانند فیسبوک نتایجی متفاوت به دنبال خواهند داشت. یعنی رضایت حاصل از تعاملات مجازی به مراتب کمتر از فضای حقیقی است.

مطالعه ای دیگر که در این زمینه انجام شده بود دریافت که استفاده از شبکه های اجتماعی با افزایش احساس تنهایی ارتباطی مستقیم دارد. این پژوهش افرادی را که در 11 شبکه اجتماعی از جمله فیسبوک، توئیتر، گوگل پلاس، یوتیوب، اینستاگرام، پین تر است، تامبلر، واین، اسنپ چت و ردیت فعالیت داشتند را مورد بررسی قرار دادند. نتایج پژوهش نشان داد که هر چه زمان صرف شده در شبکه های اجتماعی بیشتر باشد، افراد بیشتر خود را تنها می پندارند. خوب است که بدانید که تنهایی اجتماعی ادراک شده از لحاظ روانی و جسمی یکی از بدترین شرایطی است که ممکن است برای ما پیش آید.

3. مقایسه زندگی خود با زندگی دیگران انسان را از لحاظ  روانی دچار مشکل می کند

یکی از عواملی که موجب می شود افراد احساس انزوا و تنهایی کنند (حتی اگر واقعاً تنها نباشند) عامل مقایسه است. وقتی بعنوان مثال تصاویر غذاهایمان را به اشتراک می گذاریم و یا درباره تصاویری که دیگران به اشتراک گذاشته اند اظهار نظر می کنیم در حقیقت در مسیر مقایسه افتاده ایم. مطالعه ای در زمینه مقایسه­ ای از بالا به پایین و پایین به بالای خود با پستهای دیگران (یعنی بهتر و یا بدتر دانستن خود نسبت به دیگران) انجام شد.

این مطالعه نشان داد که هر دو نوع مقایسه در فضای مجازی حال افراد را بد می کنند، و این در حالی است که در زندگی حقیقی مقایسه از پایین به بالا (تصور اینکه فردی دیگر از ما بهتر است) حال افراد را خراب می کند. اما در دنیای مجازی هر نوع مقایسه ای با ایجاد علائم افسردگی ارتباط مستقیم دارد.

4. منجر به حسادت و یک چرخه معیوب می شود

بر هیچ کس پوشیده نیست که عامل مقایسه در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی به حسادت منجر می شود. بیشتر افرد تأیید می کنند که با دیدن تصاویر و فیلم های سفر خارجی دوستانشان و یا رفتار مطلوب فرزندان آنها در فضای مجازی، حسادتشان برانگیخته می شود. تحقیقات نشان داده اند که استفاده از شبکه های اجتماعی حسادت افراد را بر می انگیزاند.

نویسندگان در یکی از پژوهش ها می نویسند: "میزان حسادتی که در فیسبوک برای افراد اتفاق می افتد حیرت انگیز است." همچنین محققان تأکید کردند که حسادت سرانجام به ایجاد یک چرخه معیوب منجر می شود: احساس حسادت و یا غبطه موجب می شود فرد سعی کند زندگی خود را به شکلی بهتر جلوه دهد و پست هایی را به همین منظور آماده کرده و در پیج خود قرار دهد، این چرخه با مشاهده پست های دیگران به شکلی معیوب و بی پایان استمرار خواهد یافت.

مطالعه ای دیکر به بررسی ارتباط میان حسادت و افسردگی در استفاده کنندگان از فیسبوک پرداخت و دریافت که حسادت موجب می شود استفاده از فیسبوک باعث افسردگی فرد استفاده کننده گردد. یعنی اگر بتوان حسادت را کنترل کرد، فیسبوک به تنهایی کمتر موجب افسردگی خواهد شد.

5. گاهی اوقات توهم می کنیم که شبکه های اجتماعی به دادمان می رسند

یک بخش از چرخه ی ناسالمی که در بالا ذکر شد این است که ما حتی وقتی می دانیم شبکه های اجتماعی حالمان را بد می کنند باز هم از آنها استفاده می کنیم. شاید این کارمان به این خاطر است که دچار خطای پیش بینی می شویم: درست مانند مواد مخدر که مصرف کننده آن گمان می کند حالش را بهتر می کند اما در نهایت آن چه اتفاق می افتد بدتر شدن اوضاع است. یعنی در پیش بینی نتیجه­ ای تصمیم اتخاذ شده، دچار خطا می شویم. مطالعه ای در مورد احساسات و افکار افراد پس از استفاده از شبکه های اجتماعی انجام شد.

این پژوهش دریافت که افراد پس از استفاده از شبکه های اجتماعی در مقایسه با افرادی که فعالیت های دیگری را تجربه می کنند، حال و روز بدتری داشتند. اما پژوهشی دیگر نشان داد که بطور کلی استفاده کنندگان از شبکه های مجازی اعتقاد دارند فضای مجازی حالشان را بهتر می کند و نه بدتر. البته باید توجه داشت که این الگوی تفکر در تمام انواع اعتیاد وجود دارد.

6. داشتن دوستان بیشتر در شبکه های اجتماعی به این معنا نیست که اجتماعی ترید

چند سال پیش، پژوهشی انجام شد که دریافت، داشتن دوستان زیاد در شبکه های اجتماعی لزوماً به این معنا نیست که فرد زندگی اجتماعی بهتری دارد. بنظر می رسد مغز انسان تنها توانایی مدیریت و پذیرش تعداد محدودی دوست را داشته باشد و این تعامل در دنیای حقیقی (نه مجازی) است که می تواند این دوستی ها را استمرار بخشد.

بنابراین اگر فکر می کنید با فعالیت در شبکه های اجتماعی، تبدیل به یک فرد اجتماعی شده اید، باید بدانید سخت در اشتباهید. از آنجا که تنهایی با تعداد زیادی از مشکلات روانی و جسمی ارتباط دارد (از جمله مرگ زود هنگام)، برای حفظ سلامت جسم و روان به حمایت های اجتماعی واقعی نیاز داریم. دوستان مجازی هیچگاه مانند دوستان حقیقی اثر درمانی ندارند.

منبع: /forbes/ به نقل از راسخون

مترجم: سید مصطفی سید آقامیری.