موسیقی از منظر مبانی اسلامی - بخش دوم

موسیقی از منظر مبانی اسلامی - بخش دوم

موسیقی در آثار فقهی معمولا با عنوان غنا بیان شده و مقصود از غنا موسیقی آوازی است نه سازی. در کل غنا صدای موزون و خوش آهنگ است که خواه از گلوی انسان درآید و خواه از آلات موسیقی. در ادامه این نوشتار، با ضیاءالصالحین همراه باشید تا در مورد موسیقی از منظر مبانی اسلامی بیشتر بدانید.

مطالب مرتبط : رجوع به بخش قبلی (اول)

علاوه بر همه ی این مطالب دانشمندان غربی نه متحجران عربی خود معترفند که موسیقی مبتذل و شهوانی و پوچ انسان را از واقعیت های زندگی جدا می کند و انسان را در سراشیبی حقیقی قرار می دهد.

آرتور شوپن هاور آلمانی می گوید: عیبی که موسیقی مبتذل و موسیقی بد و ناهنجار دارد این است که ما بطور کامل از واقعیات برکنار می کند.

ویلیام جیمز در مورد مضرات موسیقی مبتذل می گوید: ممکن است خداوند از گناهان ما بگذرد ولی ضعف اعصاب دست از سرما بر نمی دارد.

مراجع بزرگ تقلید نیز در این عصر موسیقی مبتذل و مطرب را حرام می دانند مه مطلق موسیقی را، که در این جا قسمتی از بیانات برخی از آیات عظام را بیان می داریم... 

حضرت آیت الله خامنه ای در مورد موسیقی می فرمایند:

موسیقی اگر انسان را به ابتذال و بی حالی و واخوردگی از واقعیت های زندگی بکشاند حرام است. موسیقی اگر انسان را به گناه و شهوت رانی تشویق کند این نوع موسیقی حرام است. بنابراین مرز موسیقی حرام و موسیقی حلال عبارتند از:

الف) کلاسیک بودن

ب) قدیمی بودن

ج) ایرانی بودن

د) سنتی بودن

غربی بودن یا شرقی بودن آن نیست. مرز آن چیزی است که من گفتم و آن ( ابتذال ) است.

نظر حضرت آیت الله خامنه ای در مورد غنا:

غنا ترجیح صدا به نحوی که متناسب با مجالس لهو و لعب باشد که از گناهان بوده و بر خواننده و شنونده حرام است ولی موسیقی نواختن و آلات آن است که به نحو معمول در مجالس لهو و لعب گناه باشد برنوازنده و شنونده حرام است وگرنه نواختن و استفاده از ابزار آلات موسیقی فی نفسه جایز است و اشکالی ندارد...              

موسیقی لهوی و لعبی چیست ؟ موسیقی مطرب و لهوی آن است که به سبب خصوصیاتی که دارد انسان را از خداوند متعال و فضائل اخلاقی دور نموده و به سمت بی بند و باری و گناه سوق می دهند و مرجع تشخیص موضوع عرف است.

نظر حضرت امام خمینی ( ره ) در مورد غنا:

غنا گویی عقل انسان را از کار می اندازد . تعریف فوق را حضرت امام خمینی ( ره ) در کتاب ( مکاسب محرمه ) از استادشان آیت الله محمد رضا اصفهانی نقل کرده و فرموده اند در صفحه 202 غنا را چنین معرفی می کنند:

صوت نازک ( زیر ) انسان که احتمالا زیبایی داشته و به خاطر طرب انگیزی برای متعارف مردم (عرف معمول ) داشته باشد یا بطوری که انسان از خود بی خود شده و عقل را به کلی از کار می اندازد.

به این ترتیب ملاحظه می شود که امام خمینی ( ره ) برای غنا حدود و مراتبی را در نظر می گیرند و دیگر اینکه ایشان صدای نازک را که عقل را از کار می اندازد و مایه ی پستی و خواری و فساد می شود غنا می دانند.

حضرت امام خمینی ( ره ) می گویند: آنچه از نظر فیض کاشانی در کتاب ( الوافی ) و ( مفاتیح ) و محقق سبزواری در کتاب ( کفایة الاحکام ) گفته اند این است.

غنا دو نوع است: 

1. غنای حق: 

غنای حق آن است که تغنی ( با غنا خواندن ) به اشعاری که بهشت و دوزخ را به یاد می آورد و انسان را به توجیه و یادآوری به دارالقرار و زیبایی های نعمات خداوند تشویف کند.

2. غنای باطل: 

غنای باطل آن است که متناسب با مجالس فسق و فساد لهو و لعب ( رقصیدن، پایکوبی و شراب خواری و تداخل نامحرمان ) باشد مانند مجالس بنی امیه و بنی عباس به شکلی که مردان بر زنان خواننده وارد می شده اند و با کلمات باطل اجرا می کرده اند و شراب می نوشیدند و با وسایل موسیقی مانند نی و تار همراه بوده است. این عبارات بررسی کارشناسانه ی حضرت امام خمینی ( ره ) درباره ی نظرات و گفتارهای فیض کاشانی و محقق سبزواری پیرامون غنا است.

با غنا خواندن به اشعاری که متضمن مصالح دینی و اخروی و موجب توجه به زهد و عبادت و یاد خدا باشد مطلقا حرام نیست. بنابراین شنیدن غنایی که متضمن اشعاری است که بهشت و دوزخ را به یاد انسان می آورد و به آخرت ترغیب می کند یا نعمات و نعمت های خداوند و عبادات و یاد خداوند را متذکر و انسان را در عمل به خیرات و خوبی ها تشویق نماید. در این صورت هیچ مانعی ندارد. زیرا چه جملگی انسان را به یاد حق می آورد و بسا پوست های بدن را به حرکت و دلهای حق جویان را نرم می کنند و اینجاست که هر فرد خردمندی پس از شنیدن و استماع انواع آوازها غنای حق را از غنای باطل تشخیص می دهند.

نظر آیت الله صانعی در مورد غنا :

سوال: به نظر حضرت عالی استماع غنا چه حکمی دارد و چه غنایی حرام است؟

جواب: بنظر این جانب تبعا لبعض الاعلام من الفقها ( قدس سره ) حرمت موسیقی غنا، حرمت محتوایی است و هر صوت و غنا و موسیقی ای که در آن ترویج بی بند و باری و بی عفتی باشد و یا برای عیاشی و هوس رانی عیاشان و هوس رانان خود خواه و غیر متعهد و یا ترویج باطل و تخدیر افکار و به انحراف فکری کشاندن انسان ها باشد و یا از اسلام، چهره ای ناخوشایند و خلاف سهولت و عدالت نشان دادن وامثال موارد باشد، در همه و همه ی غنا و موسیقی اش هم حرام است و عامل و خواننده و مستمع، مرتکب دو حرام شده اند و حتی اگر آیه ای از قرآن هم برای ترغیب به کار حرام و باطل با غنا خوانده شود، غنای آن هم حرام است چه رسد به غنا و موسیقی نسبت به سنت و مسائل دیگر اسلامی ...

بیشتر بخوانید : حرمت موسیقـی مطرب و غنا در قرآن و روایات

نویسنده: سارا یوسف رحیمی

ادامه دارد...

مطالب مرتبط و پیشنهادی :

علت لذت بردن از موسیقـی (موسیقـی حلال)

تعریف موسیقـی از منظر بزرگان این رشته هنری