پیشگیری از آسیب های مواجهه با شبهات اعتقادی در فضای مجازی
فضای مجازی بعنوان یکی از سریعترین و فراگیرترین ابزار، برای تغییر عقاید و باورهای مذهبی، سیاسی و سبک زندگی افراد است. بنابراین راه ورود شبهات گوناگون را به ذهن افراد نمی توان بست، اما می توان افراد را واکسینه کرد. در مقاله زیر با مهمترین راه های واکسینه کردن افراد در مواجهه با شبهات اعتقادی در فضای مجازی آشنا می شویم.
مقدمه
جنگ نرم به معنای تلاش برای تغییر عقاید و باورهای مذهبی، سیاسی و حتی سبک زندگی افراد بدون حمله نظامی، حقیقت دنیای امروز است که در این میان فضای مجازی بعنوان یکی از سریعترین و فراگیرترین ابزار برای رسیدن به این هدف به کار گرفته شده است. در حقیقت ما نمی توانیم راه ورود این شبهات را به ذهن افراد ببندیم، همانگونه که نمی توانیم انتظار داشته باشیم محیط، عاری از میکروب ها باشد، اما می توانیم برای جلوگیری از بیماری، افراد را واکسینه کنیم.
بهره گیری از نیروی تعقل و تفکر
بنابراین به نظر می رسد مهمترین راه دفاعی در رویارویی با هجوم شبهات گوناگون با هر نوع محتوایی، اعم از محتوای دینی، اعتقادی و حتی سیاسی، تجهیز سپاه قدرتمند درونی و ترغیب افراد برای به کار گرفتن نیروی تعقل و تفکر است.
تقویت روحیه پرسشگری
قویترین ابزار برای غربالگری و سنجش صحت اطلاعات ورودی، تفکر و تعقل است و چیزی که می تواند فرایند تفکر را فعال کند، پرسیدن سؤال است. به فرموده امام حسن مجتبی علیه السلام ، پرسیدن سؤال خوب و بجا، نیمی از علم را در دل خود دارد[شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، جلد 18، ص 108] و این یعنی مقدمات آغاز فرایند تفکر و رسیدن به جواب، در پرسیدن است. در مواجهه با پدیده شبهه، حتی ارایه سریع پاسخ های کامل و درست نمی تواند آثار آن را از سیستم اعتقادی و باورهای فرد برطرف کند چرا که سیستم ارزشی و اعتقادی فرد برای پذیرش جواب فعال نشده و بنابراین جواب دریافتی را از آن خود نمی داند، بصورتی که با ورود شبهه ای جدید، جواب قبلی مثل عضوی پیوندی، پس زده می شود و باز هم فرد، احساس گیج شدگی و در هم ریختگی سیستم باورهای بنیادین را تجربه می کند. بنابراین به جای ارائه پاسخ، باید کمک کرد تا فرد نسبت به جستجوی جواب، تشنه شود و در نهایت با ایجاد شبکه ای مناسب از سؤال های اساسی، فرایند سنجش و جستجوگری درون فرد شکل بگیرد. بعبارت دیگر می توان گفت اگر کاربران یاد بگیرند که جلوی هر نوع فکر و گزاره ای، علامت سؤال بگذارند، اولین فیلتر درونی را در برابر آسیب های جدی به سیستم باورهایشان فعال کرده اند.
سؤال هایی مانند:
این شبهه از چه منبعی بیان شده است؟
چگونه می توان این شبهه را به گزاره ای منطقی تبدیل کرد؟
شواهد و استنادها در پذیرش و رد این گزاره چیست؟
چه استدلال هایی برای پذیرش و رد این گزاره وجود دارد؟
احساس درونی من در روبه رو شدن با این گزاره موافق است یا مخالف؟
منابع مهم و ارزشمند (علما، متخصصان) چه شواهد و دلایلی برای رد یا پذیرش این گزاره دارند؟
چه قضاوت ها و پیش فرض هایی در این گزاره وجود دارد؟
منبع: محمد حسین سیاح طاهری و دیگران؛ (1395)، حقیقت مجازی، انتشارات مرکز ملی فضای مجازی - پیشگیری از آسیب های مواجهه با شبهات اعتقادی در فضای مجازی
مطالب مرتبط
