جلسه اول : جایگاه حضرت زهرا سلام الله علیها در نظام هستی

جلسه اول: جایگاه حضرت زهرا سلام الله علیها در نظام هستی

اولین جلسه از سری جلسات مقام عرشی فاطمه زهرا سلام الله علیها با بررسی جایگاه حضرت زهرا سلام الله علیها در  نظام هستی توسط استاد محمد شجاعی [اللهم عجل لولیک الفرج]

جایگاه حضرت زهرا سلام الله علیها در  نظام هستی

اهل بیت (علیهم السلام) از جمله حضرت زهرا سلام الله علیها از شخصیت های نورانی هستند و اولین مخلوقات خداوند هستند. ایشان در مقام عرشی شان یک حوری انسان نماست و غذایشان در عرش الهی؛ تسبیح و تقدیس و تحمید خداوند بوده است.

بر خود واجب می­دانم از باب مودت الهی و تعظیم شعائر الهی در یک بحث مستقلی به حضرت زهرا (سلام الله علیها) بپردازیم. همچنین شناخت حضرت زهرا نیاز ضروری و واجب ماست که غفلت از این نور مقدس، جدای از این که به ایشان جفا کرده ایم از فیوضاتی که می بایستی از ایشان دریافت کنیم نیز، محروم می شویم.

آنچه که در روایت و آیات الهی درباره حضرت زهرا و ائمه (علیهم السلام) تذکر داده شده، این است که ما باید بدانیم مقامات آنان چیست و همچنین شناخت حقیقت و جایگاه خودمان کجاست. چون اصل و ریشه ما به آنها برمی گردد.

در واقع هر چیزی که از مقامات حضرت زهرا (سلام الله علیها) می شنویم، یعنی این بانو ما را به جایگاه خودش دعوت می کند. این طور نیست که بگوییم آنها چنین جایگاهی دارند و ما نمی توانیم به آنها برسیم. ما در زیارت عاشورا می خوانیم: «اَسَئلهُ اَن یُبَلغَنیَ المَقامَ الَمحمودَ لَکُمُ عِنْدَ اللهِ؛ از خداوند می خواهم مرا هم به مقام محمود که ». کمتر از مقام امام حسین (علیه السلام)  را از او نمی خواهیم. این بسیار مهم است. اقتضای بخش انسانی و فوق عقلانی انسان این است که به کمتر از آن مقام  راضی نمی شود و نرسیدن به چنین مقامی مایه حسرت و خسران او می شود.

بنابراین، وقتی راجع به جایگاه معصوم سخن می گوییم در واقع سخن از جایگاه خودمان است. به ویژه سخن از حضرت زهرا (سلام الله علیها) که در حقیقت بحث از مباحث انسان شناسی است که با شناخت این بانو، قیمت مان را بهتر می شناسیم و این که چه جایگاهی داریم و نباید خود را کمتر از او بفروشیم. درک این مطلب، موجب دور شدن از غصه های دنیایی، حقارت و خودکم بینی در مسائل دنیایی است. اگر این مقام را درک کنیم، گریه بر کمبودهای دنیائی نمی کنیم و برعکس، شادی، امید، آرامش و آینده روشنی داریم. اما حواسمان باشد مشغول کمالات دنیایی نشویم که باعث از دست دادن این نعمت عظیم آخرتی می شویم. پس وقتی سخن از حضرت زهرا (سلام الله علیها) می کنیم یعنی ایشان ما را به آن مقام دعوت می کند.

مقام آفرینش حضرت زهرا سلام الله علیها

اهل بیت (علیهم السلام) از جمله حضرت زهرا (سلام الله علیها) از شخصیت های نورانی هستند که اولین مخلوقات خداوند هستند. چنانکه امام رضا (علیه السلام) فرمودند: «إِنَّ أَوَّلَ ما خَلَقَ اللَّهُ عزوجل ارواحنا؛ نخستین چیزى که خداى متعال خلق فرمود، ارواح ما است».[محمدبن علی بن بابویه، عیون أخبار الرضا(علیه السلام)، ج1، ص262.]

منظور از ارواح ما همان روحی است که خداوند تبارک و تعالی فرمود: «وَ نَفَخْتُ فیهِ مِنْ رُوحی؛ از روح خود در آن دمیدم».[سوره حجر (15)، آیه 29]

این روح، همان روح محمد و آل محمد ﷺ است که در انسان دمیده شده است.

انسان مانند اهل بیت مقام عرشی دارند

عرش غیر از کرسی است و عرش محل فرمانروایی خداست. خداوند تبارک و تعالی می فرماید: «وَسِعَ کرْسِیُّهُ السَّماواتِ وَ اْلأَرْضَ؛ کرسی خداوند احاطه دارد بر همه آسمانها و زمین»[آیه ۲۵۵ سوره بقره]. کرسی در مقابل عرش چیزی بیش نیست. ولی نکته مهم که باید از آن در بحث خودشناسی از آن استفاده کنیم، این است است سخن از مقام عرشی اهل بیت (علیهم السلام)، مقام جایگاه انسان است. در زیارت جامعه کبیره می خوانیم: «خَلَقَکُمُ اللّهُ أنْوارا فَجَعَلَکُمْ بِعَرْشِهِ مُحْدِقینَ؛ خداوند شما را [به صورت] نورهایى آفرید و گِرداگِرد عرش خود»[محمدبن علی بن بابویه، من لا یحضره الفقیه، ج2، ص613]. این مقام عرش، جایگاه انسان است. جایگاه انسان فوق آسمان ها و زمین است. آسمان و زمین و هر چیزی در این عالم، غیر از «انوار طیبه» همه به خاطر شما آفریده شده است. در حدیث قدسی می خوانیم: «عبدی! خَلَقْتُ الأَشْیَاءَ لأَجْلِکَ وَخَلَقْتُکَ لأَجْلِی؛ همه چیز را به خاطر تو آفریدم و تو را برای خودم»[منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة (خوئى)، ج‏11، ص 127]. پس وقتی می گوییم اهل بیت (علیهم السلام) جایگاه عرشی دارند، یعنی جایگاه تو هم همان جاست. اصل و ریشه تو همان جاست. در اینجاست که با شناخت این حقیقت، احساس بزرگی و شرافت و شادی و آرامش می کنیم که مادری به بزرگی حضرت زهرا (سلام الله علیها) داریم.

فاطمه، حوریه انسان نماست

هر موجودی که قبل از تو آفریده می شود، سعه وجودی اش، بالاتر است. چون از جنس عرش است. یعنی شدت و سعه وجودی شان از کرسی بالاتر است.

رسول الله ﷺ در باب خلقت حضرت زهرا (سلام الله علیها) می فرمایند: «خُلِقَ نُورُ فَاطِمَةَ قَبْلَ أَنْ تُخْلَقَ الْأَرْضُ وَ السَّمَاءُ فَقَالَ بَعْضُ النَّاسِ یَا نَبِیَّ اللَّهِ فَلَیْسَتْ هِیَ إِنْسِیَّةً فَقَالَ فَاطِمَةُ حَوْرَاءُ إِنْسِیَّةٌ قَالُوا یَا نَبِیَّ اللَّهِ وَ کَیْفَ هِیَ حَوْرَاءُ إِنْسِیَّةٌ قَالَ خَلَقَهَا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ نُورِهِ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ آدَمَ إِذْ کَانَتِ الْأَرْوَاحُ فَلَمَّا خَلَقَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ آدَمَ عُرِضَتْ عَلَى آدَمَ قِیلَ یَا نَبِیَّ اللَّهِ وَ أَیْنَ کَانَتْ فَاطِمَةُ قَالَ کَانَتْ فِی حُقَّةٍ تَحْتَ سَاقِ الْعَرْشِ قَالُوا یَا نَبِیَّ اللَّهِ فَمَا کَانَ طَعَامُهَا قَالَ التَّسْبِیحُ وَ التَّقْدِیسُ وَ التَّهْلِیلُ وَ التَّحْمِید؛ نور فاطمه سلام الله علیها پیش از خلقت زمین و آسمان آفریده شده است. بعضی از حاضران پرسیدند: مگر او بشر نیست؟ حضرت فرمودند: فاطمه (سلام الله علیها) حوریه ای بشرگونه است. حاضران سؤال کردند: چگونه؟ حضرت فرمودند: خداوند -عزّ و جلّ- پیش از آن که آدم را بیافریند، او را از نور خود آفرید، آن هنگام که ارواح بودند. سؤال کردند: فاطمه در آن هنگام کجا بود؟ فرمودند: در حُقّه و جایگاهی در زیر ساقة عرش و در جواب این که سؤال کردند: غذای او چه بود؟ فرمودند: غذای او «تسبیح» و «تقدیس» و «تهلیل، یعنی لااله الاالله» و «حمد و ثنای الهی» بود».[معانی الاخبار، ج٢، ص۴١٩]

فاطمه (سلام الله علیها) یک حوراء انسان نماست و غذای ایشان در عرش الهی تسبیح و تقدیس و تحمید خداوند بوده. پس انسانیت هر آدمی تسبیح، تحمید و تقدیس و ذکر الهی است.

این روایت حکایت از بخش انسانی دارد و کسی به حضرت زهرا (سلام الله علیها) شبیه ­تر است که در وجودش غذاهای معنوی بخورد و بتواند با این غذا ارتباط بگیرد. گاهی ما 50 یا 60 سال عبادت و نماز می­خوانیم ولی نمی­توانیم درک درستی از تسبیح و حمد خداوند داشته باشیم.

منبع : مؤسسه منتظران منجی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ، استاد شجاعی، جلسه اول 12/11/96 - جایگاه حضرت زهرا سلام الله علیها در  نظام هستی