آداب زیارت اربعین و پنج نکته مهم درباره آن

پنج نکته مهم درباره آداب زیارت اربعین :

حجت الاسلام علیرضا پناهیان در آستانۀ ایام اربعین حسینی، در جمع گروهی از طلاب عازم زیارت اربعین ضمن تأکید بر لزوم «رعایت آداب در مسیر پیاده روی اربعین» به ذکر نکاتی درباره آداب زیارت اربعین پرداخت. در ادامه فرازهایی از این سخنرانی را می خوانید:

پیشنهادی: اربعین حسینی - ویژه نامه چله اندوه

زائر اربعین در طول این سفر، دائماً با «آداب» سر و کار دارد

یکی از ویژگی های مهمّ زیارت اربعین این است که این سفر سرشار از آداب است. درست است که آغاز این سفر با احساسات حسینی شروع می شود و در طول سفر هم گاهی که این احساسات غلیان پیدا می کند، زیبایی و لذّت خودش را به کام انسان می چشاند، امّا آن چیزی که انسان در این سفر، دائماً با آن مشغول است، «آداب» است.

آدم دائماً نمی تواند اشک بریزد امّا دائماً می تواند مؤدّبانه رفتار کند. آدم دائماً در اوج لذّت بردن از شور حسینی و داشتن این شور نیست، چون اصلاً انرژیِ انسان محدود است و نمی تواند از اول تا آخر سفر، شور سینه زنی داشته باشد و ناله و فریاد بزند. احساسات در برخی لحظات یا در قطعاتی از سفر بروز پیدا می کند اما در همۀ سفر، انسان باید مؤدّب باشد و آداب را رعایت کند.

در اینجا پنج نکته دربارۀ آداب زیارت اربعین را ذکر می کنیم که خوب است در طول این سفر نورانی، به این نکات توجه کنیم:

ادب 1 از آداب زیارت اربعین. نیت : شهدا و علما و اهل بیت(علیهم السلام) را در زیارتتان شریک کنید

اولین نکته، «نیت» است؛ در مسیر کربلای معلّی، خیلی به نیت خودتان اهمیت بدهید. بایستید و نیت خودتان را با توجه و دقت، زمزمه کنید و اعلام کنید و حتی با صدای بلند، آن را مرور کنید.

می توانید در نیّت خودتان یکی از شهدا یا جمعی از شهدا را در نظر بگیرید و آنها را در ثواب زیارت خودتان شریک کنید. همچنین می توانید حضرت امام(رحمه الله) و ذوی الحقوق-از علمایی که تا کنون در طول تاریخ بوده اند- را در نظر بگیرید.

وقتی شما یک شهید را در نیّت خودتان در نظر می گیرید که او را در زیارت خودتان شریک کنید یا به نیابت از او به زیارت بروید، هیچ ثوابی از شما کم نخواهد شد، بلکه این ثواب-به واسطۀ حضور آن شهید در کنار شما- بیشتر هم خواهد شد. شهدا عشق می ورزند به اینکه شما بتوانید در اینجا کاری برای آنها انجام بدهید؛ آنها لذّت می برند و از شما تشکّر خواهند کرد و این کار شما برایشان خیلی ارزش دارد.

شما می توانید برای حضرت زهرا(سلام الله علیها) و برای همه ائمۀ هدی(علیهم السلام) و مادران گرامی ایشان نیّت کنید و می توانید برای گذشتگان خودتان هم نیّت کنید و این نیت را اعلام کنید.

از امام زمان(علیه السلام) بخواهید که توفیق سربازی شان و توفیق خدمت به شما بدهد. حتی قصد کنید و توسّل و تمنّا کنید که در این سفر، زیارت حضرت ولی عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) روزیِ شما بشود؛ این عزم و درخواست شما در سفرتان اثر دارد؛ هرچند موفق به دیدار حضرت نگردید.

ادب 2 از آداب زیارت اربعین. از زیارت امیرالمومنین(علیه السلام) غفلت نشود!

نکتۀ بعدی، از آداب زیارت اربعین این است که از زیارت مرقد مطهر امیرالمؤمنین(علیه السلام) غفلت نشود. هنگامی که ما قصد زیارت امام حسین(علیه السلام) داریم، باید بدانیم که ثواب زیارت حرم امیرالمؤمنین(علیه السلام) بالاتر است و حتّی در روایات، پیاده روی کردن در بازگشت از حرم امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) هم ثواب بسیاری ذکر شده است. لذا زیارت امیرالمؤمنین(علیه السلام) را به عنوان یک امرِ باعظمت تر، درنظر بگیریم.

ادب 3 از آداب زیارت اربعین. این سفر، سفر استغفار است!

ادب سوم؛ استغفار است. استغفار و پاکی از گناه در این سفر غوغا می کند. ارادۀ شما در این جهت خیلی مؤثر است. امام محمدباقر(علیه السلام) فرمود: «وَ اللَّهِ مَا یَنْجُو مِنَ الذَّنْبِ إِلَّا مَنْ أَقَرَّ بِهِ»[1]  کسی که اقرار نکند، از گناه نجات پیدا نمی کند.

انسان ضعف های خودش را یکی یکی در این سفر در نظر بگیرد. این سفر، سفر استغفار است، این فرصت را از دست ندهیم. استغفار بسیار گره گشاست، بسیاری از بلاها را در زندگی انسان از بین می برد و به شدت انسان را به خدا مقرّب می کند. زمانی که برگشتنید، باید یک پارچه نور بشوید. هرچه بیشتر به «مغفرت» توجّه داشته باشید، از مغفرتی که در آنجا جاری است بیشتر بهره می برید.

ادب 4 از آداب زیارت اربعین. دقت در عبادات و مراقبت بر قرائت قرآن

ادب چهارم، این است که عبادات خودتان را زیباتر انجام بدهید، نمازتان را سر وقت بخوانید، به جماعت بخوانید و هرچه می توانید آداب نماز را با دقت و عنایت بیشتری اجرا کنید. ما این سفر را باید یک سفر کاملاً عبادی تلقّی کنیم. قرآن خواندن را حتماً در این سفر تجربه کنید. ما هیچ وقت در طول عمرمان به پاکی لحظه های این سفر نیستیم. هیچ وقت در طول عمرمان به اندازۀ این سفر از شرّ ابلیس در پناه خدا نیستیم و آدم باید وقتی قرآن را بخواند که دست ابلیس به او نمی رسد.

ما اگر بتوانیم در طول این سفر، یک دور قرآن را ختم کنیم که چه بهتر؛ وگرنه جمع مان (اعضاء کاروان) می توانند با هم یک بار قرآن را ختم کنند و ثواب آن را هدیه کنند به خوبان و بزرگان. تا شما برای هدیه کردن ثواب قرآن قصد می کنید، آن بزرگواران، با عنایت، نگاه می کنند و آدم احساس می کند آنها منتظرند تا ما این قصدی که داشتیم را اجرا کنیم.

اگر کسی نخواست قرآن را یک دور ختم کند، تا حدّی که می تواند یک ختم قرآن را از آنجا شروع کند، یا اگر از قبل، ختم قرآن را شروع کرده، آنجا بیشتر و بهتر ادامه بدهد. در لحظه هایی که فراغت پیدا می کنید یا برای رفعِ خستگی، توقف می کنید، زود قرآن را باز کنید و شروع کنید به قرائت کردن؛ آرام آرام با تأنّی و تأمّل، قرآن را تلاوت کنید. اگر همین قدر هم نتوانستید، حداقل روزی یک سورۀ یاسین قرائت کنید و هدیه کنید به حضرت زهرا(سلام الله علیها) و سپس برای همۀ امامان معصوم [علیهم السلام]. ان شاءالله خود حضرت زهرا(سلام الله علیها) کمک تان می کند که این مسیر را بهتر پیگیری کنید و جلو بروید.

ادب 5 از آداب زیارت اربعین. توسل به حضرت زینب(سلام الله علیها)

ادب پنجم؛ اینکه در طول سفر به حضرت زینب کبری(سلام الله علیها) خیلی توجّه داشته باشید و توسّلات شما دائماً به حضرت زینب(سلام الله علیها) باشد. توسّل به حضرت زینب(سلام الله علیها)، آخرِ توسّل هاست! مخصوصاً در مواقعی که خیلی خسته می شوید یا وقتی در این سفر، بانوانی را می بینید که قدم به قدم می آیند و بچه هایی را دنبال خودشان می کشند، تصوّر کنید آیا می توانید تحمّل کنید یک نفر از اینها را تازیانه بزنند؟! تازه اینها آدم های معمولی هستند، دختر امیرالمؤمنین(علیه السلام) نیستند...

منبع: علیرضا پناهیان - برخی آداب زیارت اربعین - حوزۀ دارالحکمه/ 970721
-------------------------
پی نوشت:
[1]. اصول کافی/2/426.