شیوه و شرایط خواندن خطبه عقد دائم و عقد موقت

ازدواج، در عرف و شرع، پیمان زناشویى است و بر اساس آن، براى مرد و زن نسبت به یكدیگر، تعهّداتى اخلاقى و حقوقى پدید مى آید كه سرپیچى (از بسیارى) از آن ها، عقوبت و كیفر را در پى خواهد داشت.[ تشكیل خانواده در اسلام، ص 19؛ التحقیق 12/234]
ازدواج در هر آیینى، با قوانین و مقرّرات ویژه اى صورت مى گیرد و اسلام به آداب و رسوم دیگر اقوام احترام گذاشته و ازدواج آنها با یکدیگر را صحیح می‌داند. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به کسانی که پیوند زناشویی غیر مسلمانان را به بهانه اینکه عقد اسلامی بینشان جاری نشده باطل دانسته و ارتباط آنها با یکدیگر را نامشروع می پنداشتند فرمودند: لِكُلِّ قَوْمٍ نِكَاحٌ [تهذیب الاحکام 7/472]؛ در هر آیینی قوانین و مقررات ویژه ای برای پیوند زناشویی وجود دارد که همان باعث جدایی ارتباط مشروع از نامشروع می شود. حال اگر زن و مردی (در هر دین و آیینی) بر اساس آن مقررات، زندگی مشترکی را آغاز کردند رابطه شان مشروع خواهد بود و جایز و در غیر اینصورت ارتباطشان نامشروع و به لحاظ همان آیین خودشان غیر قانونی خواهد بود.
با این توضیحات فرق بین ازدواج (نکاح) با زنا (سفاح) روشن می شود: یکی ارتباط و پیوند مشروع و قانونمند است و دیگری ارتباطی غیر مشروع و بی ضابطه؛ چه در اسلام باشد و چه در غیر اسلام.
از اینجا بی اساسی این سخن که: «صیغه زنای شرعی است» روشن می شود؛ زیرا صیغه یا همان ازدواج موقت یک نکاح شرعی است ولی زنا یک ارتباط غیر شرعی و اصولا در اسلام چیزی به نام حرام شرعی وجود ندارد؛ کار یا شرعی است یا غیر شرعی.
این هم که برخی «ازدواج موقت» را «هرزگی شرعی» می نامند نشانگر بی خبری ایشان از معنای «ازدواج» و «هرزگی» است. اگر کسی بداند که ازدواج یک پیوند قانونمند و بر اساس مقررات ویژه است و هرزگی روابط بی ضابطه و خارج از چهارچوب بین زنان و مردان است؛ دیگر این دو مقوله کاملا از هم جدا را به هم نیامیخته و عادل را فاسق نمی خواند.
شرع یعنی قانون؛ قانونی برای زندگی با سعادت و هرزگی یعنی فرار از این قانون برای زندگی با نکبت. بر این اساس چگونه می توان هرزگی را بخشی از شرع دانست و یک کار کاملا شرعی را هرزگی نامید؟!

عقد ازدواج پنج شرط دارد: 1) به عربی خوانده شود و اگر خود مرد و زن نتوانند صیغه را به عربی صحیح بخوانند، به هر لفظی كه صیغه را بخوانند صحیح است. 2) مرد و زن یا وكیل آنها باید از خواندن صیغه قصد انشاء داشته باشند. 3) كسی كه صیغه را می خواند باید بالغ و عاقل باشد چه برای خودش بخواند یا از طرف دیگری وكیل شده باشد. 4) اگر وكیل زن و شوهر یا ولیّ آنها صیغه را می خوانند، در عقد، زن و شوهر را معیّن كنند. 5) زن و مرد به ازدواج راضی باشند. (توضیح المسائل امام خمینی (ره)، م2370)

کیفیت خواندن عقد دایم

صیغه عقد دائم مباشری

• زن: «زَوَّجْتُکَ نَفْسى عَلَى الصَّداقِ الْمَعْلُومِ»
• مرد: «قَبِلْتُ التَّزْویجَ»

صیغه عقد دائم وکالتی

• از ناحیه طرفین (دو نفره)
  • وکیل زن: «زَوَّجْتُ مُوکِّلَتِى فٰاطِمَهَ مُوَکِّلَکَ اَحْمَدَ عَلَى الصَّدٰاقِ الْمَعْلُومِ»
  • وکیل مرد: «قَبِلْتُ التزویجَ لِمُوَکِّلى اَحْمَدَ عَلى الصَّدٰاقِ المعلومِ»
• از ناحیه طرفین (یک نفره)
  • وکیل زن: «زَوَّجْتُ مُوکِّلَتِى فٰاطِمَهَ مُوَکِّلی اَحْمَدَ عَلَى الصَّدٰاقِ الْمَعْلُومِ»
  • وکیل مرد: «قَبِلْتُ التزویجَ لِمُوَکِّلى اَحْمَدَ عَلى الصَّدٰاقِ المعلومِ»
• از ناحیه زن
  • وکیل زن: «زَوَّجْتُکَ مُوکِّلَتِى فٰاطِمَهَ عَلَى الصَّدٰاقِ الْمَعْلُومِ»
  • خود مرد: «قَبِلْتُ التَّزْویجَ لنَفسی عَلى الصَّدٰاقِ المعلومِ»
• از ناحیه مرد
  • خود زن: «زَوَّجْتُ مُوَکِّلَکَ اَحْمَدَ نَفْسی عَلَى الصَّدٰاقِ الْمَعْلُومِ»
  • وکیل مرد: «قَبِلْتُ التزویجَ لِمُوَکِّلى اَحْمَدَ عَلى الصَّدٰاقِ المعلومِ»

دیگر شیوه‌های خواندن عقد دائم:

زن:
انکحتکَ نفسی
انکحتُ نفسی لکَ؛ علی الصداق المعلوم
مرد:
قبلتُ النکاح
رضیتُ النکاح

زن:
زوّجتک نفسی
زوّجت نفسی منک
زوّجت نفسی بک؛ علی الصداق المعلوم
مرد:
قبلتُ التزویج

وکیل زن:
انکحت موکّلتی موکّلی
انکحت موکّلتی لموکّلی
انکحت موکّلی موکّلتی؛ علی الصداق المعلوم
وکیل مرد:
قبلت النکاح لموکّلی فلان علی الصداق المعلوم

وکیل زن:
زوّجتُ موکّلتی موکّلی
زوّجتُ موکّلتی من موکّلی
زوّجتُ موکّلتی بموکّلی
زوّجتُ موکّلی موکّلتی؛ علی الصداق المعلوم
وکیل مرد:
قبلت التزویج لموکّلی فلان علی الصداق المعلوم

کیفیت خواندن صـیغه عقد مـوقت

اگر زن و شوهر بعد از رعایت شرایط عقد ازدواج بخواهند با یکدیگر محرم شوند باید صیغه عقد موقت را به شکل زیر جاری کنند:

صیغه عقد موقت مباشری*

• زن: «زَوَّجْتُکَ نَفْسىِ فِى الْمُدَّهِ الْمَعْلُومَهِ عَلَى الْمَهْرِ الْمَعْلُوم»
• مرد: «قَبِلْتُ التَّزْویجَ هکذا»

صیغه عقد موقت وکالتی**

• از ناحیه طرفین (دو نفره)
  • وکیل زن: «زَوَّجْتُ مُوکِّلَتِى فٰاطِمَهَ مُوَکِّلَکَ اَحْمَدَ، فِى الْمُدَّهِ الْمَعْلُومَهِ عَلَى الْمَهْرِ الْمَعْلُوم»
  • وکیل مرد: «قَبِلْتُ التزویجَ لِمُوَکِّلى هکذا»
• از ناحیه طرفین (یک نفره)
  • وکیل زن: «زَوَّجْتُ مُوکِّلَتِى فٰاطِمَهَ مُوَکِّلی اَحْمَدَ، فِى الْمُدَّهِ الْمَعْلُومَهِ عَلَى الْمَهْرِ الْمَعْلُوم»
  • وکیل مرد: «قَبِلْتُ التزویجَ لِمُوَکِّلى هکذا»
• از ناحیه زن
  • وکیل زن: «زَوَّجْتُکَ مُوکِّلَتِى فٰاطِمَهَ، فِى الْمُدَّهِ الْمَعْلُومَهِ عَلَى الْمَهْرِ الْمَعْلُوم»
  • خود مرد: «قَبِلْتُ التَّزْویجَ لنَفسی هکذا»
• از ناحیه مرد
  • خود زن: «زَوَّجْتُ مُوَکِّلَکَ اَحْمَدَ نَفْسی، فِى الْمُدَّهِ الْمَعْلُومَهِ عَلَى الْمَهْرِ الْمَعْلُوم»
  • وکیل مرد: «قَبِلْتُ التزویجَ لِمُوَکِّلى هکذا»

* مباشری یا مباشرهً به این معنی است که زن و شوهر خودشان بخواهند عقد را بخوانند.
** وکالتی طرفینی یعنی هم زن و هم شوهر بخواهند وکیل عقد را برایشان بخواند.

ذكر سه نكته لازم است:

۱- چنان چه در عقد موقت فرزندى متولد شود، همانند فرزند متولد شده از زن دائمى است.[تحریرالوسیله، ج۲، ص۲۹۱، مسئله۱۳]
۲- زن مى تواند در عقد موقت شرط كند شوهر با او نزدیكى نكند و فقط لذت هاى دیگر را ببرد.[توضیح المسائل امام خمینی(ره)، مسئله ۲۴۲۳]
۳- اگر در عقد موقت زن بالغ و غیر یائسه باشد و نزدیكى انجام گیرد، باید دو حیض عده نگه دارد.[تحریرالوسیله، ج۲، ص۲۹۱، مسئله۱۶]