بهترین زنان در کلام امام علی(علیه السلام)

عدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْبَرْقِیِّ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ مِهْرَانَ عَنْ‏ سُلَیْمَانَ الْجَعْفَرِیِّ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع‏ خَیْرُ نِسَائِکُمُ الْخَمْسُ قِیلَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ مَا الْخَمْسُ قَالَ الْهَیِّنَةُ اللَّیِّنَةُ الْمُؤَاتِیَةُ الَّتِی إِذَا غَضِبَ زَوْجُهَا لَمْ تَکْتَحِلْ بِغُمْضٍ حَتَّى یَرْضَى وَ إِذَا غَابَ عَنْهَا زَوْجُهَا حَفِظَتْهُ فِی غَیْبَتِهِ فَتِلْکَ عَامِلٌ مِنْ عُمَّالِ اللَّهِ وَ عَامِلُ اللَّهِ لَا یَخِیبُ.(کافی: ج5، ص324)

امام رضا (علیه السلام) از امام علی (علیه السلام) روایت فرموده اند: «خیرُ نسائِکمُ الخَمسُ.» بهترین زنان شما، زنی است که پنج خصلت داشته باشد. گفته شد: «آن پنج خصلت کدامند؟» امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمودند: «الهیِّنةُ اللینةُ المُؤاتیةُ التی اذا غضِبَ زوجها لمْ تکتحِل بغمضٍ حتَّی یرضی و إذا غاب عنها زوجها حفظتهُ فی غیبتِهِ فتلکَ عاملٌ منْ عمالِ اللهِ وَعاملُ اللهِ لایخیبُ.»[1]
سهل گیر باشد و سخت نگیرد؛ نرم خو و آرام باشد و تندخو نباشد؛ از شوهر خود اطاعت کرده و فرمانبرداری داشته باشد؛ هرگاه شوهرش را به خشم آورد، چشم برهم نگذارد تا او را راضی کند و هرگاه شوهرش از وی غائب شد، مال و آبروی او را حفظ کند. چنین زنی از کارگزاران خداوند است و کارگزاران خداوند از رحمت او ناامید نیستند (آن که برای خدا کار کند، تلاشش بیهوده نمی ماند).
هر انسانی فطرتاً به دنبال کمال است و طبیعتاً فطرت زن هم او را به این مسأله دعوت می کند. از آنجایی که هدف از بعثت پیامبر (صلی الله علیه و آله) تتمیم و تکمیل مکارم اخلاقی است و از آنجایی که رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل بیت آن حضرت (علیهم السلام)، خود در اوج کمال بودند، دوستداران و شیعیان خود را دعوت به امور و اخلاق عالیه فرمودند.
پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند: بدانید و آگاه باشید که خداوند کارهای با همّتِ عالی را دوست دارد و از امور پست و حقیر، کراهت دارد. «و اعلَمُوا أَنَّ اللهَ یُحِبُّ مَعالِیَ الأُمُورِ وَ یَکْرَهُ سَفَاسِفَها.»[2]

بدانید و آگاه باشید که خداوند کارهای با همّتِ عالی را دوست دارد و از امور پَست و حقیر کراهت دارد.

بر این اساس حضرت رضا (علیه السلام) بهترین زنان را با پنج ویژگی بیان می کند تا زنان مؤمنه این صفات را در خود نهادینه و خود را به آن آراسته نموده و به آن کمالی که فطرت آنها بر آن گواهی و اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام) به آن دعوت می نمایند، بار یابند.
اولین ویژگی یک زن خوب «الهیّنه» یعنی سهل گیر بودن و آسان گیری است. سهل گیری در زندگی به معنای کم توقعی، کوتاهی های همسررا به روی او نیاوردن، در حدّ توان شوهر از او چیزی طلبیدن، شوهر را به زحمت نینداختن، اهل عفو و گذشت بودن و امثال اینهاست. حضرت صدیقه طاهره (سلام الله علیها) بنا بر نقلی به حضرت علی (علیه السلام) می فرمایند: «من از خدای خود حیا می کنم که از شما چیزی بخواهم که در توان شما نباشد. «یا اباالحسن! انی لاستحیی من الهی ان اکلفک ما لا تقدر علیه.»[3]
دومین ویژگی زن خوب «اللینه» یعنی نرمخویی است. نرم خویی ضد خشونت است. طبیعی است زنی که نرم گفتار باشد و در رفتار تندخو نباشد، محبوبِ دلِ شوهر می گردد، شوهرش به او خو می گیرد و با او مأنوس می شود. حضرت علی (علیه السلام) می فرمایند: کسی که اهل تواضع و نرم خو باشد، مردم با او الفت می گیرند و او را دوست می دارند. «مَنْ لَانَ عُودُهُ کَثُفَتْ أَغْصَانُهُ.»[4]

هیچ شفیعی برای زن نجات بخش تر از رضایت شوهرش نزد خداوند نیست.

خداوند در قرآن کریم یکی از دلایل الفت مردم با رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) را  نرم خویی آن حضرت  بیان می کند. به سبب لطف و رحمت خدا که شامل حال تو شد، تو با مردم نرم خو هستی و اگر تندزبان و بد برخورد بودی، مردم از اطراف تو پراکنده می شدند. «فَبِما رَحمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنتَ لَهُم وَلَو کُنتَ فَظًّا غَلیظَ القَلبِ لَانفَضّوا مِن حَولِکَ.»[5]

ویژگی سوم زن خوب؛ اطاعت پذیری از شوهر است. بر اساس روایات، بیشترین حق را بر زن، شوهر او دارد، بنابراین هر چه زن بتواند با اطاعت پذیری بیشتر، رضایت شوهر خود را جلب نماید، خداوند از او بیشتر راضی خواهد بود و روز قیامت امید به نجات بیشتری خواهد داشت.

امام باقر (علیه السلام) می فرمایند: «هیچ شفیعی برای زن نجات بخش تر از رضایت شوهرش نزد خداوند نیست». وقتی حضرت صدیقه طاهره (سلام الله علیها) رحلت کرد؛ امیر مؤمنان بر جنازه آن حضرت حاضر شد و فرمود: خداوندا! من از دختر پیامبرت راضی هستم. «لا شَفیعَ للمرأةِ أنجَحُ عِند رَبِّها مِن رِضا زَوجِها، و لَمّا ماتَتْ فاطمةُ (علیها السلام) قامَ علَیها أمیرُالمؤمنینَ (علیه السلام) و قالَ: اللَّهُمَّ إنّی راضٍ عَنِ ابنَةِ نَبِیِّکَ.»[6]

کسی که اهل تواضع و نرم خو باشد، مردم با او الفت می گیرند و او را دوست می دارند.

چهارمین ویژگی زن خوب این است که چنانچه با انجام کاری اسباب رنجش و غضب شوهرش را فراهم نماید، شب به خواب نمی رود تا رضایت او را جلب کند.
چنین همسری نیک می داند که قبولی نماز و اعمال خوب او در گرو رضایت شوهر است. رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) می فرمایند: زنی که شوهرش را اذیت کند، خداوند نماز و اعمال نیک او را هر چند به اندازه تمام عمر، روزه گرفته باشد نمی پذیرد تا اینکه او را کمک نموده و راضی نماید. «مَنْ کَانَ لَهُ امْرَأَةٌ تُوذِیهِ لَمْ یَقْبَلِ اللَّهُ صَلاتَهَا وَ لا حَسَنَةً مِنْ عَمَلِهَا حَتَّی تُعِینَهُ وَ تُرْضِیَهُ وَ إِنْ صَامَتِ الدَّهْرَ... .»[7] ویژگی پنجم یک زن خوب این است که هرگاه شوهرش از وی غایب شد، مال و آبروی او را حفظ می کند، اسرار او را برای دیگران بازگو نمی کند، چنانچه عیبی از شوهر ببیند آن را می پوشاند، عیب همسر را عیب خود می داند و آن را برای دیگران حتی به پدر و مادرخود بیان نمی کند.

امام رضا (علیه السلام) می فرمایند: مـؤمـن، مؤمن واقعى نیست مگـر آن که سه خصلت در او باشد؛ سنتـى از پـروردگـارش، سنتـى از پیامبرش و سنتـى از امامش. اما سنت پروردگارش، پـوشاندن راز خود است، اما سنت پیغمبرش، مدارا و نرم رفتارى با مردم است، اما سنت امامـش، صبر کردن در زمان تنگدستـى و پریشان حالى است. «لا یَکُونُ الْمُؤْمِنُ مُؤْمِنًا حَتّى تَکُونَ فیهِ ثَلاثُ خِصال: سُنَّةٌ مِنْ رَبِّهِ وَ سُنَّةٌ مِنْ نَبِیِّهِ وَ سُنَّةٌ مِنْ وَلِیِّهِ. فَأَمَّا السُّنَّةُ مِنْ رَبِّهِ فَکِتْمانُ سِرِّهِ وَ أَمَّا السُّنَّةُ مِنْ نَبِیِّهِ فَمُداراةُ النّاسِ وَ أَمَّا السُّنَّةُ مِنْ وَلِیِّهِ فَالصَّبْرُ فِى الْبَأْساءِ وَ الضَّرّاءِ.»[8]
انسان نباید سفره دل خود را پیش هر کسی بگشاید و اسرار خود و خانواده خود را برای دیگران بیان نماید که این گاه خود باعث سرافکندگی و شرمندگی فرد می شود.در پایان امام رضا (علیه السلام) بعد از اینکه با پنج صفت، ویژگی های بهترین زن را بیان نمودند فرمودند: «چنانچه زنی خود را به این ویژگی ها آراسته نمود از کارگزاران خدا می شود و کارگزار خدا از رحمت خداوند ناامید نخواهد شد».
 

منبع: زندگی رضوی با اندکی تغییرات 
------------------------------------------------------------------
پی نوشت ها:
[1]. الکافی، ج5، ص324 و325.
[2]. علامه مجلسی، بحار الانوار، ج89، ص184.
[3]. امالی شیخ طوسی، ص 616.
[4]. نهج البلاغه، حکمت 214.
[5]. آل عمران: 159.
[6]. بحارالانوار، ج 103، ص256.
[7]. وسایل الشیعه، شیخ حر عاملی، ج14، ص116.
[8] . الکافی، کلینی، ج2، ص241.