حضرت فاطمه سلام الله علیها و مقام ایشان

در موردى که امام علی(علیه السلام) باخبر شدند در خانه هیچ خوراکی وجود ندارد به حضرت زهرا ( سلام الله علیها) فرمودند: پس چرا باخبرم نساختی؟ حضرت زهرا ( سلام الله علیها) گفت: پدرم مرا از این که از شما چیزى بخواهم بازداشته است فرموده است: تو چیزى درخواست مکن. و به آنچه پسر عمویت به دل خواه می آورد بسنده کن.[بحارالأنوار، ج 14 ، ص 197 ، ح 4]
و در روایتی دیگر آمده است حضرت زهرا( سلام الله علیها) به همسرش گفت: من از خداوند شرم دارم که درخواستی خارج از توان شما داشته باشم. [بحارالأنوار، ج 34 ، ص 95 ، ح 51]

در جهت شناخت وجود مبارک حضرت صدیقه طاهره سلام الله علیها به این پرسش می پردازیم. اسباب وعللی که حضرت زهرا سلام الله علیها را به مقام والای نزول فرشته، نزول مصحف و الهام الهی رسانید چه بود؟

مقدمه
همه انسانها در طول زندگی فردی و اجتماعی خود تلاش می کنند تا به کمال و سعادت که مطلوب و نیاز سرشتی و فطری انسانی است برسند. و عقلاء در راه رسیدن به مطلوب و هدف، تلاش و جدّیت بسیاری می نمایند. اگر هدف در راستای سعادت و کمال ابدی و جاودانگی باشد مسلم است؛ عزم، اراده، توجه مستمر، تلاش، جدیت، انگیزه و تحمل مشقت ها جزء جدایی ناپذیر مسیر به شمار می آید و تا حصول نتیجه ادامه می یابد همان گونه که در سیره اولیاء و انبیاء الهی به فراوان شاهد آن هستیم.

اسباب و علل منتج به مقام والای الهی حضرت زهرا  سلام الله علیها:

اصالت خانوادگی
ایشان از پدر و مادری بزرگ متولد شده اند. پدر ایشان، رسول خدا (صلی الله علیه وآله) است. از نظر حسب و نسب و رفتارهای فردی و اجتماعی، انجام تکالیف و فرامین الهی بی نظیرند. حضرت در تمام طول عمر مبارک خویش لحظه ای را به غفلت سپری نکردند و در انجام تکالیف و مسئولیت های فردی و اجتماعی سخت ترین کارها را شخصاً انجام می دادند، در نبردها در قلب لشکر می جنگیدند و سربازان سپاه اسلام را فرماندهی می کردند. مادر ایشان حضرت خدیجه کبری ( سلام الله علیها) دارای مقامات والایی هستند، یکی از مقامهای این بانوی مکرم که در کتاب صحیح بخاری که معتبرترین کتاب اهل سنت است در حدیثی نقل شده مبنی بر اینکه حضرت جبرئیل بر پیامبر خدا نازل نشد مگر اینکه می گفت: سلام خدا را بر خدیجه می رسانم؛ یعنی حضرت خدیجه در پیشگاه الهی مقامی بس والا دارد... و اگر بخواهیم نام حضرت خدیجه [ سلام الله علیها] را به زبان بیاوریم باید از عنوان «سلام الله علیها » استفاده کنیم همانطور که نام ائمه را با عنوان «علیه السلام»  استفاده می کنیم. حضرت خدیجه ( سلام الله علیها) تمام ثروتش را در راه خدا در اختیار پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) قرار داد و اولین زن مومن به دین اسلام می باشد و از لحظه ازدواج تا لحظه رحلتش تنهایی و اذیت و زخم زبان زنان قریش را به جان خرید و شکایت نکرد، او بزرگترین حامی دین و پیامبر خدا بود.
حضرت خدیجه( سلام الله علیها) بانویی است که در تمام طول عمر درخواست شخصی از پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) نکرد و این مطلب را در لحظات وداع و وصیت به همسر و دخترش بیان می کند. [سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین عابدی، سال 69 .]
اصالت و شرافت خانوادگی حضرت زهرا ( سلام الله علیها) بی نظیر است و یکی از بزرگترین سرمایه های رشد و تعالی معنوی حضرت زهرا ( سلام الله علیها) به شمار می رود.

طهارت و پاکی در رشد و تربیت
حضرت زهرا ( سلام الله علیها) در سخت ترین شرایط با تمام مشکلات موجود در زندگی پرفراز و نشیب و طاقت فرسای پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) و با تمام مسئولیت ها و ماموریت های الهی پدر بزرگوارشان با طهارت و پاکی بزرگ شدند. عمر مبارک حضرت زهرا( سلام الله علیها) تقارن قریبی با نزول قرآن کریم دارد و عمر مبارکشان با رحلت رسول گرامی اسلام و خاتمه وحی با فاصله کوتاهی پایان می یابد. او دوران سخت صدر اسلام را همپاى پدر و مادر در شعب ابوطالب(علیه السلام) و در زیر فشارهاى مشرکان مکه سپرى می سازد.
حضرت لحظه ای غفلت از اوامر الهی نمی کند و مطیع محض کلام الهی و رسول خدا هستند. و در حالی با طهارت و پاکی رشد می کنند که در مکه، منزلشان دیوار به دیوار منزل اصلی ترین دشمن رسول خدا بوده است. حضرت زهرا ( سلام الله علیها) می توانستند مانند فرزندان و خانواده سایر پیامبران که در قرآن کریم داستان نافرمانی شان بیان شده است به اراده و تصمیم خود عمل کنند ولی به شهادت تاریخ، ایشان تسلیم محض خدا و رسولش بودند.

عمل به دستورات رسول اکر م (صلی الله علیه و آله) در مسائل فردی
الف) تبعیت در کلام و گفتار:
عایشه که از نزدیکان فاطمه ( سلام الله علیها) بود می گوید: هیچکس را صادق تر از فاطمه نیافتم به جز پدرش. [الغدیر ج 2 ص 213 به نقل از حلیه الاولیاء، الاستیعاب، تقریب الاسانید ،مجمع الزواید و ذخائر العقبی]
این اعتراف نشان از تبعیت محض است.

ب) تبعیت در فعل و عمل:
حضرت زهرا ( سلام الله علیها) ساده زیستی را از پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) آموخته بود و پند پیامبر همیشه آویزه ى گوش او بود که: زهرا، دخترم! مبادا به اینکه مردم می گویند: دختر رسول الله است مغرور شوى و باز این حکمت را او از پیامبر شنیده بود که فرمود: خداوند دنیا را براى محمد و آل محمد نخواسته است. [بحارالأنوار، ج 34 ، ص 68 و ص 20]
و زمانی که احساس کرد پدر گرامیشان از آویختن پرده و داشتن دستبند و سینه ریز گویا ناراحت شده است همه را براى پدر فرستاد و به فرستاده گفت: به پدرم بگو: اینها را در راه خدا هزینه کن. [بحارالأنوار، ج 34 ، ص 02 ، ح 02]

عمل به دستور پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) در همسرداری
در موردى که امام علی (علیه السلام) باخبر شدند در خانه هیچ خوراکی وجود ندارد به حضرت زهرا ( سلام الله علیها) فرمودند: پس چرا باخبرم نساختی؟ حضرت زهرا ( سلام الله علیها) گفت: پدرم مرا از این که از شما چیزى بخواهم بازداشته است فرموده است: تو چیزى درخواست مکن. و به آنچه پسر عمویت به دل خواه می آورد بسنده کن.[بحارالأنوار، ج 14 ، ص 197 ، ح 4]
و در روایتی دیگر آمده است حضرت زهرا ( سلام الله علیها) به همسرش گفت: من از خداوند شرم دارم که درخواستی خارج از توان شما داشته باشم. [بحارالأنوار، ج 34 ، ص 95 ، ح 51]

ادب در گفتار و همدلی و غمخوارى در زندگی مشترک
حضرت زهرا ( سلام الله علیها) در گفتگو با امام علی (علیه السلام) چنین سوگند یاد می کند: سوگند به خدایى که حق تو را بزرگ داشته است. [بحارالأنوار، ج 41 ، ص 791 ، ح 4]
و از همدلی خویش چنین پرده برمی گیرد: جانم فداى تو باد و هستی ام سپر هستی تو باد اى ابوالحسن در خوبی ها همراه توام و در سختی ها نیز در کنار تو هستم. [نهج الحیاة: ص 741 ، ح 75]
زهرا ( سلام الله علیها) همسر بزرگترین سردار اسلام بود که در حدود هفتاد و چند غزوه و سریه شرکت داشت و همیشه میدان دار جنگ و جهاد با دشمنان اسلام بود.
حضرت زهرا ( سلام الله علیها) در زندگی مشترک و در خانه امام علی(علیه السلام) نه تنها به وظایف اصلی خود می پرداخت بلکه در انجام تکالیف نمونه بود او بزرگترین حامی دین و بزرگترین یاور و همراه همسر برای انجام تکالیف الهی بود. در جنگ احد و خندق به همراه تعدادی از زنان مدینه برای پرستاری از مجروحان که همسران و فرزندان خودشان بودند به نزدیکی میدان نبرد رفت و به بستن زخم های رسول خدا و همسرش (علیهماالسلام) پرداخت. و حضرت زمانی همسر امام علی(علیه السلام) شد که امام علی(علیه السلام) ثروتی نداشت و حتی خانه ای که در آن ساکن شدند را پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) برای ایشان تهیه کرد حضرت در طول این زندگی هرگز گلایه اى نکرد و بارها رضایت و خشنودى خویش را از همسرش ابراز کرد. حضرت سا لها تنها خدمتگزار خانه بود و آن زمان که از پیامبر کنیز درخواست کردند تا در کارهاى خانه به ایشان کمک کند پیامبر به جاى دادن کنیز تسبیحات(تسبیحاتی که هم اکنون به تسبیحات حضرت زهرا( سلام الله علیها) معروف است) را به او آموخت و به او فرمود: به دو دلیل هم اکنون کنیز در اختیار تو نمی گذارم:
1. وجود مستمندان و مسلمانان گرفتار در مسجد(چهارصد نفر که همه گرسنه و برهنه اند).
2. می ترسم اگر به کارهاى خانه شخصاً نپردازى به پاداش مطلوب نرسی و نیز در اداى حق شوهرت کوتاهی کرده باشی و در حقیقت در برابر او مقصر قلمداد شو ى. [بحارالأنوار، ج 34 ، ص 58 ، ح 8]
نتایج انجام دستورات رسول خدا(صلی الله علیه وآله)
الف: حضرت زهرا ( سلام الله علیها) به روایت همسر
امیر مؤمنان (علیه السلام) به مردى از قبیله ى بنی سعد فرمود: آیا از زندگیمان و از فاطمه ( سلام الله علیها) برایت نقل کنم؟ سپس گفتند: فاطمه زهرا( سلام الله علیها) هنگامی که در خانه ى من بود با این که در میان خانواده ى خود محبوبترین فرد به شمار می رفت اما در خانه من آنقدر با مشک آب کشید که سینه اش آزرده شد و آنقدر با آسیاب آرد کرد تا آنکه دستانش تاول زد (و یا پوست دستش کلفت شد) و به نظافت خانه آنقدر پرداخت که لباسهایش خاک آلود شد و آنقدر به زیر اجاق غذا آتش افروخت تا آنکه لباس هایش چرکین گردید و براى پرداختن به کارهاى خانه رنج هاى بسیار متحمل شد. [بحارالأنوار، ج 34 ، ص 28 ، ح 5]

ب: مناقب حضرت زهراء از زبان پیامبر اکرم و ائمه (علیهم السلام)
محبت فاطمه( سلام الله علیها)
پیامبر فرمود: کسی که دخترم فاطمه را دوست بدارد در بهشت با من است، و کسی که او را دشمن بدارد در آتش جهنم است. محبت فاطمه( سلام الله علیها) در صد مورد فایده دارد که آسان ترین آن موارد هنگام مرگ و در قبر و کنار میزان اعمال و در قیامت و در صراط و هنگام حساب است. کسی که دخترم فاطمه از او راضی باشد من از او راضی هستم، و کسی که من از او راضی باشم خدا از او راضی است، و کسی که فاطمه بر او غضبناک باشد من بر او غضب می کنم، و کسی که من بر او غضب کنم خداوند بر او غضب می کند. واى به حال کسی که به فاطمه و ذریه و شیعیانش ستم کند. [بحار الانوار، ج 72 ،ص 611 _ایضاح دفائن النواصب ح. 94]

ایمان فاطمه( سلام الله علیها)
درباره ایمان و عظمت ایمان آن حضرت به چند حدیث اشاره می کنیم:
حضرت رسول (صلی الله علیه وآله) فرمودند:
به درستی که دخترم فاطمه، خداوند دل او و اعضاى او را از ایمان و یقین پر کرد.[بحارالانوار،ج 34 ،ص 92 ح 43 - 64 ح 44 ، مناقب،ج 3ص 733 ، عوالم،ج 11ص 502 - 602 ح 2]
در «خرایج » از ابوذر روایت شده است که فرمود: رسول خدا (صلی الله علیه وآله) مرا در طلب علی(علیه السلام) فرستاد و من به خانه ى آن حضرت رفتم و صدا زدم. کسی جواب نداد و در آنجا آسیابى دیدم آرد می کرد و کسی در کنارآن نبود. بار دوم صدا زدم، علی(علیه السلام) از خانه بیرون آمد و باهم به خدمت رسول خدا (صلی الله علیه وآله) آمدیم. رسول خدا، گوش داد و علی چیزى گفت که نفهمیدم. عرض کردم: یا رسول الله! تعجّب کردم از آسیابى که در خانه ى علی دور می زد و آرد می کرد وکسی کنارش نبود!!حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) فرمودند: به درستی که دخترم فاطمه، خداوند دل او را از ایمان و یقین پر کرد. [بحارالانوار،ج 43 ص 92]
و از سلمان هم نزدیک به همین مضمون روایت شده است. و حضرت رسول علّت ظهور این خرق عادت(معجزه) را ایمان آن معصومه بیان کرده ا ست. [مناقب ج 3،ص 733]

عبادات فاطمه( سلام الله علیها)
روایاتی درباره ى عبادت حضرت زهرا( سلام الله علیها) که اوج ویژگی حضرت را نشان می دهد.
پیامبراکرم (صلی الله علیه وآله) فرمودند:
دخترم فاطمه ( سلام الله علیها) بهترین بانوى گذشته و آینده است. وقتی که در محراب مشغول عبادت می شود، هفتاد هزار از فرشتگان مقرب الهی به او سلام می دهند و می گویند: اى فاطمه! خدا تو را برگزید و پاکیزه نمود و بر جمیع زنان عالم برترى داد.

امام حسن مجتبی (علیه السلام) می فرمایند:
دیدم مادرم حضرت فاطمه ى زهرا ( سلام الله علیها) در شب جمعه در محراب عبادت ایستاد و تا هنگام صبح نماز می گزارد و در حال رکوع و سجود بود و می شنیدم که براى مردان و زنان مؤمن با ذکر نام بسیار دعا می کند. ولی براى خود چیزى نمی خواهد. به مادرم گفتم: چرا مادر براى خود دعا نمی کنی؟ آنگونه که براى دیگران دعا کردى؟ مادرم فرمود: پسرم، نخست همسایه سپس اهل خانه، دیگران را بر خودمان مقدم می دارم .[بحارالأنوار، ج 34 ، ص 18 ، ح 3، به نقل از علل الشرایع]

امام باقر (علیه السلام) فرمودند:
پیامبر، سلمان را به نزد فاطمه ( سلام الله علیها) فرستاد سلمان گوید: در آستانه ى در خانه ى حضرت ایستادم تا سلام کنم شنیدم صداى قرآن فاطمه ( سلام الله علیها) را که از داخل خانه می آمد و دیدم که آسیاب در حیاط خانه می چرخد و کسی نزد آن نبود. [مناقب ابن شهر آشوب، ج 3، ص 227]

در روایت است پیامبر (صلی الله علیه وآله) فرمودند:
هر زمان که زهرا ( سلام الله علیها) در محراب عبادت به پیشگاه خداوند جل جلاله می ایستد نور زهرا براى فرشتگان آسمان می تابد آن گونه که نور ستارگان براى زمینیان روشن است و خداوند عز و جل به فرشتگان خطاب می کند: اى فرشتگان من، بنگرید به سرور کنیزانم، زهرا، چگونه در پیشگاه من ایستاده و بند بند اعضایش از ترس من می لرزد و با جان و دل به عبادت من روى آورده است. گواه می گیرم شما را که پیروان زهرا را از آتش در امان دارم. [أمالی صدوق، مجلس 42 ، ص 100]
عالم جلیل القدر ابن فهد حلی در کتاب عده الداعی می نویسد: حضرت زهرا ( سلام الله علیها) از ترس خدا در نماز تند نفس می زند. [عده الداعی، باب 4، ص 139]
حسن بصرى گفته است: در این امت عابدتر از فاطمه ( سلام الله علیها) نیست آنقدر به نماز ایستاد تا پاهایش ورم کرد. [بحارالانوار،ج 34 ، ص 48 ، ح . 7]

از امام باقر (علیه السلام) روایت شده است:
از جهت حمد و ذکر، خدا با چیزى بهتر از تسبیح حضرت فاطمه زهرا( سلام الله علیها) عبادت نشده است. اگر عملى بهتر از آن بود، پیامبر خدا آن را به زهرا عطا می کرد. [وسائل الشیعه، ج ۴، ابواب تعقیب، باب ۹، ص ۴۲۰۱، ح ۱]

فلسفه دستورات الهی درکلام حضرت زهرا( سلام الله علیها)
1. نماز را موجب تنزیه و پاکی شما از (آلودگی) تکبر،
2. روزه را موجب پایداری اخلاص، حج را باعث استواری دین
3. اطاعت و پیروی از ما را باعث نظم و آسایش ملت،
4. حج را باعث استواری دین
5. صبر و پایداری را کمکی بر استحقاق و شایستگی پاداش
6. امر به معروف را به مصلحت عامه مردم
7. نیکی به پدر و مادر را سپری از خشم پروردگار
8. پیوند و پیوستگی با ارحام و خویشاوندان را موجب کثرت جمعیت
9. قصاص را موجب جلوگیری از خونریزیها
10. نهی از آشامیدن شراب را به خاطر پاک بودن از پلیدی

پی نوشت ها:
1- سیماى حضرت فاطمه ( سلام الله علیها) در قرآن کریم، مرحوم میرزا عبدالحسین قدسی خوشنویس
2- پرتوی از مکتب زهر ا( سلام الله علیها)، غلامعلی عباسی فردویی
3- زخم خورشید، مهدى حسینیان قمی
4- در مکتب فاطمه( سلام الله علیها)، علی قائمی
5- زندگانی حضرت زهرا ( سلام الله علیها) ترجمه ج 34 بحار الانوار
6- سخنرانی آیت الله جوادی آملی
7- سخنرانی حجت الاسلام عابدی