ملائکه به خدا سجده کردند

حالا اگر ملائکه به جهت ظهور اسماء به وسیلة آدم، بر آدم سجده کردند، در واقع بر خدا سجده کرده اند. زیرا در شرایط تعلیم اسماء الهی و ظهور آن اسماء به وسیله آدم، خود خدا در صحنه است، اما به ظهورات اسمائی که آدم مجلای آن اسماء شده است. یعنی:

به پرده بود جمال جمیل عزّوجلّ

                             علی شد آینه خیرُالْکلام قلّ و دَلّ

پس شما در جمال پرجلال امیرالمؤمنین(علیه السلام) حق را می بینید، اما نه ذات حق را. چون اصلاً از این حرف ها که عرفا بخواهند در مظاهر عالیه، ذات را بما هو ذات ببینند، مطرح نیست. اسماء الهیه در جمال پر جلال امیرالمؤمنین(علیه السلام) پیدا شد. به همین معنی پیامبرخدا(صلی الله علیه وآله) فرمودند: «مَنْ رَانِی فَقَدْ رَأی الْحَقّ»؛[1] کسی که من را ببیند، خدا را دیده است. یعنی اگر شما بخواهید حق را ببینید، تمام حرکات و سکنات و افعال و افکار پیامبر(صلی الله علیه وآله)، مظهر همان اسماء الهی است. عارف بالله که می خواهد حق را ببیند، ذات حق را نمی خواهد  ببیند، چون؛ «که عنقا را بلند است آشیانه». اگر کسی گفت قلبِ ما با حق آشناست و به قول امام صادق(علیه السلام): «بِمُعاینَةِ الْقُلُوب؛ با چشم قلب ها حق دیده می شود»، به این معنی نیست که کسی ذات حق را بما هو ذات می بیند، وجود مقدس پیامبر(صلی الله علیه وآله) هم ذات حق را نمی بینند.

اگر اوایل کتاب تفسیر حمد امام خمینی«رحمة الله علیه» را ملاحظه بفرمایید، امام می فرمایند: فقط خود خدا آگاه به ذات خود است، پیامبر(صلی الله علیه وآله) هم ذات را نمی بینند، اسم «الله» را می بینند. و متوجه اید که «الله» اسم است و نه ذات. «الله» یعنی اسمی که جامع جمیع صفات است. پس در قلب آدم همة اسماء ظهورکرد، یعنی جان او محل ظهور اسم«الله» شد. و لذا علامه«رحمة الله علیه» می فرمایند:

«سجده به آدم به امر خدا، چنین است که مسجود در حقیقت خدا است و آدم آینه حق است، و اولیاءْ مظاهرِ فعل حق و مظاهر اسماء حق اند. و آدم یکی از مصادیق کامل اولیاء است».

چون اولیاء الهی مظاهر اسماء الهی اند، پس در واقع با اظهار اسماء الهی توسط اولیاء، درست است که ملائکه به آدم سجده کردند، ولی در حقیقت به حق سجده کردند، و شیطان هم که سجده نکرد و در مقابل فرمان حق تمرد کرد، در واقع در عملْ به حق سجده نکرد، چون با تعلیم اسماء الهی و ارائه آن ها توسط آدم، آدم از آن جهت و در آن شرایط نمایش حق شد.

------------------------------------------
[1] - «شرح دعای صباح»، ملاهادی سبزواری، ص31.