مقام نوری فاطمه(سلام الله علیها)، تجرّدی فوق مجرّدات آسمانی

سُدَیر صیرفی از امام صادق(علیه السلام) و آن حضرت از پدران بزرگوارش(علیهم السلام) نقل می کند که رسول خدا(صلی الله علیه وآله) فرمودند:
«خُلِقَ نُورُ فاطِمَة(سلام الله علیها) قَبْلَ اَنْ یخْلَقَ الْأَرْضُ وَ السَّماء، فَقالَ بَعْضُ النّاسِ: یا نَبِی الله! فَلَیستْ هِی اِنْسِیةٌ؟ قال: فاطِمَةُ حَوْراءُ  الْإِنْسِیةُ، قالُوا: یا نَبِی اللهُ! وَ کیفَ هِی حَوْراءُ اِنْسِیة؟ قالَ: خَلَقَهَا اللهُ-عَزّ وَجَلّ- مِنْ نُورِهِ قَبْلَ اَنْ یخْلُقَ آدَم، اِذْ کانَتِ الْاَرْوَاحَ، فَلَّمَا خَلَقَ اللَّه عَزَّ وَ جَلَّ آدَمَ عُرِضَتْ عَلَی آدَمَ قیلَ: یا نَبِی الله! وَ اَینَ کانَتْ فاطِمَةُ؟ قالَ: کانَتْ فی حُقَّةٍ تَحْتَ ساقِ الْعَرْش، قالُوا: یا نَبِی اللهُ! فًما کانَ طَعامُها؟ قالَ: اَلتَّسبیحُ وَ التَّقْدیسُ وَ التَّهْلیلُ وَ التَّحْمیدُ».[1]

رسول خدا(صلی الله علیه وآله) فرمودند: نور فاطمه(سلام الله علیها) پیش از خلقت زمین و آسمان آفریده شده. بعضی از حاضران پرسیدند: مگر او انسان نیست؟ حضرت فرمودند: فاطمه(سلام الله علیها) حوریه ای انسان گونه است. حاضران سؤال کردند: چگونه او حوریه ای انسان گونه است؟ حضرت فرمودند: خداوند - عزّ و جلّ- پیش از آن که آدم را بیافریند، فاطمه را از نور خود آفرید، آن هنگام که تنها ارواح بودند و چون خداوند - عزّ و جلّ- آدم را آفرید فاطمه را به او عرضه نمود. سؤال کردند: فاطمه در آن هنگام کجا بود؟ فرمودند: در حُقّه و جایگاهی در زیر ساقه ی عرش. پرسیدند ای پیامبر خدا! غذای او چه بود؟ فرمودند: غذای او «تسبیح» و «تقدیس» و «تهلیل» یعنی لااله الاالله و «حمد و ثنای الهی» بود.

برای روشن شدن این حدیثِ کلیدی، باید نکاتی را در نظر داشته باشید، از محتوای حدیث معلوم می شود پیامبراکرم(صلی الله علیه وآله) این حدیث را برای کسانی فرموده اند که اهل درک حقایق غیبی بوده اند، و این نکته از سؤال کردن آن ها نیز مشخص است.

این یک قاعده است که تقدّم وجودی هر مخلوقی در خلقت، نشانه ی شدّت وجودی آن مخلوق است و خبر از آن می دهد که آن موجود از درجه ی وجودی بالاتری برخوردار است. از این رو وقتی حضرت(صلی الله علیه وآله) می فرمایند: نور فاطمه(سلام الله علیها) قبل از خلقتِ زمین و آسمان واقع شده است، متوجّه می شویم که:
اوّلاً: درجه ی وجودی آن حضرت از آسمان ها و زمین بالاتر است و از آن جایی که اوّلیت و قبلیتِ در خلقت، اوّلیت و قبلیت زمانی نیست پس تقدّم وجودی حضرت نسبت به آسمان ها و زمین تقدم رتبی و بالشَّرف است.
ثانیاً: از آن جهت که درجه ی وجودی آن حضرت از آسمان ها و زمین بالاتر و شدیدتر است، حضرت زهرا(سلام الله علیها) بر آسمان ها و زمین تأثیر می گذارند، زیرا هر موجودی که در درجه ی وجودی بالاتری نسبت به مراتب پایین تر باشد، مراتب پائین تر تماماً در احاطه و تحت  تأثیر او هستند.
ثالثاً: این روایت خبر می دهد که شدّت نورانیت حضرت فاطمه(سلام الله علیها) حتّی نسبت به ملائکه بیشتر است، چون رسول خدا(صلی الله علیه وآله) می فرمایند: خلقت حضرت زهرا(سلام الله علیها) بر خلقت آسمان ها و زمین تقدّم داشته است و آسمان در این گونه روایات به معنای مرتبه ای است که ملائکه در آن قرار دارند و زهرای مرضیه(سلام الله علیها) از این مرتبه بالاتر است به تقدم وجودی.