وقوع کودتای خونین شیلی و قتل سالوادور آلنده رئیس  جمهور این کشور (1973م)

سالوادور گونسز آلِنْدِه، سیاست مدار و رئیس جمهور پیشین شیلی، در 22 ژوئیه 1908م در این کشور به دنیا آمد و پس از طی تحصیلات خود در رشته پزشکی، به طبابت در زادگاهش پرداخت. وی در 25 سالگی به همراه همفکران خود، حزب سوسیالیست شیلی را پایه گذاری کرد و در 34 سالگی به دبیر کلی این حزب دست یافت، ضمن اینکه مدتی نیز وزارت بهداری را بر عهده گرفت. آلنده در انتخابات عمومی 1942م به نمایندگی مجلس شیلی انتخاب شد و از سال 1945م به مدت 25 سال به عنوان یکی از اعضای مجلس سنای این کشور فعالیت نمود. آلنده زمانی نیز در سمت معاونت ریاست جمهوری خدمت کرد تا اینکه پس از سه بار حضور ناموفق در انتخابات ریاست جمهوری، در نهایت در انتخابات اوت 1970م با تفاوتی اندک بر رقیب خود پیشی گرفت و به ریاست جمهوری شیلی دست یافت. وی بدون توجه به بافت جامعه و به ویژه ارتش شیلی که کاملاً غربی بود، تلاش کرد سیاست های اقتصادی مارکسیستی را در شیلی به اجرا درآورد. او معتقد بود با موفقیتی که در اجرای نظام اقتصادی مارکسیستی در این کشور به دست خواهد آورد، مردم شیلی از او حمایت خواهند کرد و این مهم ترین مایه دوام حکومتش خواهد شد. اما او در حل عاجل معضلات اقتصادی شیلی ناکام ماند و اقتصاد سوسیالیستی وی، با توجه به مقاومت شدید سرمایه داران داخلی و خارجی، جز تورم و رکود صنایع، ثمره دیگری نداشت، هر چند که در ارائه خدمات عمومی و بهبود وضع کارگران و دهقانان و طبقات کم درآمد، تاثیر مثبت نهاد. آلنده در طول سه سال زمام داری خود، اقدامات ضد امریکایى بسیاری در صحنه سیاست و اقتصاد شیلی به عمل آورد و اموال ده ها شرکت را ملی و مصادره کرد. احزاب و روزنامه های دست راستی طرفدار امریکا تعطیل شدند و شیلی رابطه خود را با دولت های کمونیست جهان توسعه بخشید. با وجود این، آلنده در به وجود آوردن نظام اقتصادی مورد نظرش در شیلی کاملاً موفق نبود و این امر ناشی از بی پایگی راه حل های اقتصاد سوسیالیستی و خرابکاری آشکار و پنهان غرب و سرمایه داران کوچک و بزرگ وابسته داخلی بود، رفته رفته از نفوذ وی در بین قشر متوسط جامعه شیلی کاست. کاهش اعتبار نسبی او نزد مردم، به عنوان بزرگ ترین خطر باعث شد دولت آلنده در معرض سقوط قرار گیرد. با این حالْ، آلنده به منافع نامشروع و کلانِ شرکت های امریکایى در شیلی پایان داد و با نفوذ واشینگتن در این کشور به مقابله برخاست. به همین دلیل، کارشکنی های امریکا از طریق عوامل خود در شیلی علیه دولت آلنده آغاز شد و سران ارتش شیلی نیز به این توطئه پیوستند. از این رو، در یازدهم سپتامبر 1973م، ژنرال آگستینو پینوشه که در آن زمان فرماندهی نیروی دریایى و وزارت دفاع شیلی را بر عهده داشت، به کمک سازمان سیا و حمایت مالی امریکا، علیه آلنده رئیس جمهور قانونی شیلی دست به کودتا زد و با بمباران کاخ ریاست جمهوری و سپس روانه ساختن هزاران سرباز به خیابان های سانتیاگو مرکز شیلی، مراکز مهم کشور را به تصرف خود درآورد و دولت آلنده را سرنگون ساخت. در جریان این کودتا، آلنِده و کلیه همراهان وی جان خود را از دست دادند.پینوشه که کودتای خود را با شعار نجات شیلی، با کشتار بی رحمانه هزاران نفر و تبعید و زندانی نمودن ده ها هزار نفر دیگر عملی ساخت، پس از به دست گرفتن قدرت، اختناق شدیدی در شیلی حاکم کرد. تعطیلی کلیه احزاب سیاسی و ممنوع کردن فعالیت آن ها، بازداشت های فردی و دسته جمعی، رواج اعدام ها، ربودن مخالفان و برقراری یک حکومت خشن از ویژگی های حکومت 16 ساله ژنرال پینوشه در شیلی بود. اما در نهایت با فشار گروه های مخالف و پس از برگزاری انتخابات، با صلاحدید امریکا، پینوشه در 11 مارس 1990م از قدرت کناره گیری کرد. مشروط بر آن که از هرگونه محاکمه و تعقیب نسبت به جنایات هولناک تاریخی خود مصون باشد.