فصل دوم : برکات دوست داشتن امام علی علیه السلام
2 / 9
راهيابی
5977.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: کسی که علی را دوست داشت، هدايت شد و کسی که او را دشمن داشت، گم راه گشت. (51)
5978.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: دوستدار علی، راه يافته و خردمند است و دشمن او، از نيکی بی بهره. (52)
[ر. ک: ج 2، ص 217 (احاديث هدايت).]
[ج 8، ص 45 (راهنما).]
2 / 10
آرامش و ايمان
کسی که بميرد و دشمن تو - ای علی - باشد، به مرگ جاهلی مرده است و به خاطر آنچه هم که در اسلام عمل کرده، محاسبه می شود».
کسی که دوستدار تو در دوران حياتم باشد، به عهد خويش وفا کرده است؛ و کسی که دوستدار تو پس از من در دوران حياتت باشد، خداوندْ پايان کار وی را آرامش و ايمان قرار دهد؛ و کسی که پس از من، نديده تو را دوست بدارد، خداوندْ ايمان و آسايش را بر وی تمام می کند و او را از بيم روز رستاخيز در امان می دارد.
[پيامبر صلی الله عليه وآله] فرمود: «تو وزير (دستْ يار) من، برادر من، پرداخت کننده وام های من، انجام دهنده وعده هايم و بردارنده بار تعهّدات از شانه منی.
پاسخ داد: چرا، ای پيامبر خدا!
[پيامبر صلی الله عليه وآله] فرمود: «آنانی را که تو را ابو تراب خوانده اند، سرزنش نمی کنم». ديدم که رخسار علی عليه السلام دگرگون گشت و اين سخن بر وی گران آمد. [پيامبر صلی الله عليه وآله] فرمود: «ای علی! تو را خُرسند نسازم؟».
5979.المعجم الکبير - به نقل از ابن عمر -: يک وقت، من و پيامبر صلی الله عليه وآله در مدينه زير سايه ای همراه بوديم و ايشان به دنبال علی عليه السلام می گشت. به ديوار که رسيديم، چشممان به علی عليه السلام افتاد. پيامبر صلی الله عليه وآله نيز به علی عليه السلام نگريست، در حالی که او بر روی زمين خوابيده بود و غبار، وی را پوشانده بود.(53)
5980.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: کسی که علی را، چه در دوران حيات او و چه پس از رحلت او دوست بدارد، خداوند تا زمانی که خورشيدْ طلوع و غروب می کند، آرامش و ايمان را بر وی واجب می گرداند؛ و کسی که او را، چه در دوران حياتش و چه پس از رحلتش دشمن بدارد، [گويی اسلام نياورده و] به مرگ جاهلی خواهد مُرد و به خاطر آنچه در مسلمانی انجام داده، مؤاخذه می شود. (54)
5981.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله - خطاب به علی عليه السلام -: آگاه باش که هر کس تو را دوست بدارد، آرامش و ايمانْ او را فرا می گيرد و هر کس با تو دشمنی ورزد، خداوندْ او را به مرگ جاهلی می ميراند و مؤاخذه خواهد شد، هر چند به آيين اسلامْ عمل کرده باشد. (55)
5982.الأمالی - به نقل از ابوذر -: پيامبر صلی الله عليه وآله را ديدم که دست علی بن ابی طالب عليه السلام را گرفته بود و به او می گفت: «ای علی!... کسی که بميرد و تو را دوست داشته باشد، خداوند آرامش و ايمان را بر او تمام می کند؛ و کسی که بميرد و تو را دشمن داشته باشد، از اسلامْ بهره ای نبرده است». (56)
[ر. ک: ص 322 (مرگ جاهلی).]
2 / 11
کمال ايمان و عمل
ای علی! قسم به کسی که مرا به حق فرستاد، چنانچه زمينيانْ تو را دوست بدارند، بدان سان که آسمانيان به تو مهر می ورزند، هيچ کس به آتشِ دوزخْ گرفتار نمی آيد.
[همان طور که] هر کس اين [سوره] را يک بار بخواند، يک سوم قرآن را خوانده و هر کس آن را دو بار بخواند، دو سوم قرآن را خوانده و هر کس آن را سه بار بخواند، [تمام] قرآن را خوانده است. هر کس با زبان به تو ارادت بورزد، يک سوم ايمانش کامل شده است و هر کس ارادت زبانی و قلبی به تو بورزد، دو سوم دينش کامل شده است و هر کس با زبان و قلبش به تو عشق بورزد و به ياری تو نيز برخيزد، ايمانش به کمال رسيده است.
5983.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: ای ابو الحسن! تو برای امّت من به سان [سوره] «قل هو اللَّه أحد» هستی.(57)
5984.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله - خطاب به علی عليه السلام -: به درستی که تو مانند [سوره] «قل هو اللَّه أحد» هستی که هر کس آن را يک بار بخواند، گويی يک سوم قرآن را خوانده است و هر کس آن را دو بار بخواند، گويی دو سوم قرآن را خوانده است و هر کس آن را سه بار بخواند، گويی قرآن را ختم کرده است.
پس، هر کس تو را در قلبْ دوست بدارد، برابر يک سوم ثواب اَعمال بندگان را نصيب برده است و هر کس تو را در قلبْ دوست بدارد و با زبان به ياری تو برخيزد، برابر دو سوم ثواب اعمال بندگان را نصيب برده است و هر کس تو را در قلبْ دوست بدارد و با زبان و عملْ ياری بدهد، برابر همه پاداش اعمال بندگان را کسب کرده است. (58)
5985.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: هر کس علی را در قلبْ دوست بدارد، خداوند در روز قيامت، برابر يک سوم ثواب اعمال اين امّت را به او ارزانی می دارد و هر کس که علی را در قلبْ دوست بدارد و اين دوست داشتن را بر زبانْ آشکار سازد و به ياری او [نيز] برخيزد، خداوند در روز قيامت، برابر تمام ثواب اين امّت را به او ارزانی می دارد. (59)
5986.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: برای امّتم از مهرورزی به علی همان انتظار را دارم که از گفتن «لا إله إلّا اللَّه» انتظار دارم. (60)
2 / 12
استجابت دعا
5987.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: هر کس علی را دوست بدارد، خداوند نماز، روزه، قيام و رکوع او را می پذيرد و دعايش را مستجاب می گرداند. (61)
5988.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: ای ابو ذر! علی را مخلصانه دوست بدار. هيچ بنده ای نيست که علی را با اخلاصْ دوست بدارد و از خداوند، چيزی طلب کند که به وی نبخشد و يا دعايی نمايد که پاسخش ندهد. (62)
2 / 13
پذيرش اعمال
5989.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: ای علی! چنانچه فردی آن گونه نماز بگزارد و روزه بدارد که به سان مَشک کهنه، چروکيده و نحيف گردد، نماز و روزه اش پذيرفته نمی شود، مگر به واسطه دوست داشتنِ شما. (63)
5990.بشارة المصطفی - به نقل از ابن عبّاس -: گفتم: ای پيامبر خدا! مرا پندی ده. فرمود: «ای فرزند عبّاس! بر تو باد دوست داشتن علی بن ابی طالب».
[دوباره] گفتم: ای پيامبر خدا! مرا اندرزی ده.
فرمود: «بر تو باد دوستی با علی بن ابی طالب. سوگند به آن که مرا به حق به پيامبری فرستاد، کار نيکی از بنده ای پذيرفته نمی گردد، مگر اين که از او درباره دوست داشتن علی پرسش شود». (64)
5991.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: ای مردم! هر کس که مايل است خشم خدا را فرو نشانَد و عملش پذيرفته گردد، بايد دوستدار علی بن ابی طالب باشد؛ چرا که دوست داشتن او بر ايمان می افزايد و مِهر او گناهان را ذوب می کند، همچنان که آتش، سرب را می گدازد. (65)
2 / 14
آمرزش گناهان
5992.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: دوست داشتن علی بن ابی طالب گناهان را می سوزاند، همان گونه که آتشْ هيزم را. (66)
5993.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: دوست داشتن علی گناهان را می سوزاند، همان گونه که آتشْ هيزم را. (67)
5994.کنز الفوائد - به نقل از سهل بن سعيد -: روزی، ابوذر با عدّه ای از ياران پيامبر خدا نشسته بود و من نيز در ميان آنان بودم که علی بن ابی طالب عليه السلام سر رسيد. ابوذر، نگاهی به او انداخت و سپس رو به جمع حاضر کرد و گفت: چه کسی اين مرد را دوست دارد؟ از پيامبرتان شنيده ام که درباره او می گويد: «دوست داشتن او گناهان دوستدارانش را می ريزد، آن چنان که تندبادْ برگ های خشک درختان را». (68)
5995.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: دوست داشتن علی، ثوابی است که هيچ گناهی به آن، زيان نمی رساند و دشمن داشتن او گناهی است که هيچ ثوابی در کنار آن، سودمند نمی افتد (69). (70)
2 / 15
شادی به هنگام مرگ
5996.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله - به علی عليه السلام -: همين [فضيلت] برای تو بس، که دوستدار تو در لحظه مرگش غصه، در قبرش وحشت، و در روز رستاخيزْ بيم نخواهد داشت. (71)
5997.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: ای علی! پيروانت در سه موقعيّت، شادمان اند: هنگام خارج شدن روح از جسمشان (که من و تو نظاره گر آنانيم)؛ به وقت پرسش و پاسخ در قبرشان؛ و در روز رستاخيز و بر پل صراط، زمانی که مردم از باورهايشان پرسيده می شود و پاسخی ندارند. (72)
5998.امام باقر عليه السلام: سودمندترين چيز برای شما در لحظه ای که مرگ فرا می رسد، مهر علی عليه السلام است. (73)
2 / 16
ديدار علی(علیه السلام) در خوشايندترين وقت ها
[علی عليه السلام] فرمود: «پس [بگذار] من هم به سپاسِ اين دوست داشتن، خبرت بدهم که دوستدار من نمی ميرد، مگر آن که به وقت خارج شدن روحش، همان وقتی که دوست دارد، مرا می بيند؛ و دشمن من نمی ميرد، مگر اين که به وقت خارج شدن روحش، همان وقتی که دوست نمی دارد، مرا می بيند».
5999.رجال الکشّی - به نقل از حارث اَعوَر -: يک شب نزد امير مؤمنان علی عليه السلام آمدم. پرسيد: «ای اعور! چه چيزْ تو را به اين جا کشاند؟». پاسخ دادم: ای امير مؤمنان! به خدا سوگند، مهر تو مرا به اين جا آورد.(74)
6000.الأمالی - به نقل از حارث همْدانی -: نزد امير مؤمنان، علی بن ابی طالب عليه السلام، رفتم. فرمود: «چه چيزْ تو را به اين جا کشاند؟».
گفتم: مهر تو، ای امير مؤمنان!
[علی عليه السلام] پرسيد: «ای حارث! مرا دوست داری؟».
گفتم: آری، به خدا سوگند، ای امير مؤمنان!
فرمود: «لحظه مرگت مرا می بينی، همان وقتی که دوست داری؛ و اگر مرا [در حالی] ديدی که مردانی را از کنار حوض می پراکنم، به گونه ای که شتر غريبه را دور می سازند، مرا آن چنان که دوست می داری، می بينی؛ و اگر مشاهده کردی که بر پل صراط، دَرَفش ستايش (75) را گرفته ام و در پيشاپيش پيامبر خدا حرکت می کنم، حتماً مرا آن چنان که می پسندی، درمی يابی». (76)
6001.شرح نهج البلاغة - به نقل از ابو غَسّان نَهْدی -: گروهی از شيعيان علی عليه السلام در محلّی نزد آن حضرت آمدند و او بر حصير فرسوده ای نشسته بود. [علی عليه السلام] فرمود: «چه چيزْ شما را به اين جا کشانده است؟».
گفتند: مهر تو، ای امير مؤمنان!
[علی عليه السلام] فرمود: «بدانيد که دوستدارم مرا می بيند، آن وقتی که دوست دارد مرا ببيند؛ و دشمنم مرا می بيند، در آن وقتی که ناخوش می دارد مرا ببيند». (77)
6002.الکافی - به نقل از عبد الرحيم -: به ابو جعفر امام باقرعليه السلام گفتم: صالح بن ميثم از عبايه اسدی نقل کرده است که از علی عليه السلام شنيده است که او می گفت: «به خدا سوگند، بنده ای که دشمن من است، هرگز بر کينه من نمی ميرد، مگر آن که هنگام مرگش، در آن وقتی که ناخوش می دارد، مرا ببيند؛ و بنده ای که دوستدار من است، هرگز بر مهر من نمی ميرد، مگر آن که به هنگام مرگش، در آن وقتی که دوست می دارد، مرا درک کند».
ابو جعفرعليه السلام فرمود: «آری؛ و پيامبر خدا در سمت راست شخص محتضر است». (78)
6003.امام صادق عليه السلام: به خدا سوگند، هيچ ميرنده ای با مهر علی عليه السلام نمی ميرد، مگر آن که او را در خوشايندترين جايگاه ها می بيند و به خدا سوگند، هيچ ميرنده ای با کينه علی عليه السلام نمی ميرد، مگر آن که او را در ناخوشايندترين وقت ها می بيند. (79)
6004.الکافی - به نقل از محمّد بن حنظله -: به ابو عبد اللَّه امام صادق عليه السلام گفتم: فدايت گردم! حديثی شنيده ام که بعضی از دوستداران و پيروانت آن را از پدرت نقل کرده اند.
فرمود: «آن حديث چيست؟».
گفتم: می پندارند که او فرموده است: «حسرتبارترين هنگام برای انسان نسبت به آنچه (منزلتی که) ما بر آنيم، وقتی است که جان به لب آيد».
فرمود: «آری. هنگامی که مرگ در رسد، پيامبر خدا، علی عليه السلام، جبرئيل و فرشته مرگ می آيند. آن گاه اين فرشته به علی عليه السلام خواهد گفت: ای علی! آيا فلان شخص، دوستدار تو و خاندانت است؟ [علی عليه السلام] پاسخ می دهد که: "آری، او دوستدار ماست و از دشمنان ما بيزاری می جويد". اين سخن را پيامبر خدا نيز به جبرئيل می گويد و جبرئيل، آن را به نزد خدای بالا می برد». (80)
6005.الکافی - به نقل از ابو يَعفور -: خَطّاب جُهَنی، در رفت و شد با ما بود و نسبت به خاندان محمّدصلی الله عليه وآله دشمن. او با نَجده حَروری (81) همراهی می کرد.
به خاطر تقيّه و ارتباط، به ملاقات خطّاب رفتم. وی بيهوش و در حال مرگ بود و شنيدم که می گفت: ای علی! چرا مرا با تو سرِ ستيز بود؟
اين را به ابو عبد اللَّه امام صادق عليه السلام خبر دادم. فرمود: «سوگند به پروردگار کعبه که علی را می ديده است. سوگند به پروردگار کعبه که او را می ديده است». (82)
[ر. ک: ج 8، ص 245 (علی از زبان علی / فضيلت های پراکنده).]
2 / 17
گذرنامه عبور از صراط
فرمود: «دوست داشتن علی بن ابی طالب».
سؤال کردم: آن چيست؟
فرمود: «آری».
6006.تاريخ بغداد - به نقل از ابن عبّاس -: از پيامبر صلی الله عليه وآله پرسيدم که: ای پيامبر خدا! آيا برای گذر از آتش جهنّم، به گذرنامه (اجازه عبور)، نياز است؟(83)
6007.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: هر کاری [در قيامت] اجازه ای نياز دارد و اجازه عبور از صراط، دوست داشتن علی بن ابی طالب است. (84)
6008.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: هنگامه برپايی رستاخيز، علی بن ابی طالب بر فردوس، نشسته است و فردوس، کوهی برافراشته در بهشت است که در بالای آن، عرش پروردگار جهانيان قرار دارد و نهرهای بهشتی در دامنه اش جاری اند و در باغ ها پخش می شوند. [در آن هنگامه] علی بر بارگاهی از نور، نشسته است و تسنيم (85) در برابرش جاری است.
کسی از صراط نمی گذرد، مگر آن که برگ عبور «ولايت علی و خاندان او» در دستش باشد. او بر بهشت، نظاره گر است. پس، دوستدارانش را وارد بهشت می کند و دشمنانش را به آتش می اندازد. (86)
[ر. ک: ج 8، ص 151 (اجازه عبور از صراط با اوست).]
[ج 2، ص 215 (زيان های مخالفت با او و جدايی از او).]
2 / 18
پايداری بر صراط
6009.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: خداوند متعال، مهر علی را در قلب مؤمنی نمی نهد که قدمش بلرزد، مگر آن که خداوند در روز قيامت بر پل صراط، قدم هايش را استوار می سازد. (87)
6010.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله - خطاب به علی عليه السلام -: خداوند، مهر تو را در دل مؤمنی قرار نمی دهد که با وجود اين، گام هايش بر صراط بلغزد. مگر آن که گامش را استوار می سازد و او را با مهر تو وارد بهشت می سازد. (88)
6011.امام باقر عليه السلام: خداوند متعال، مهر علی عليه السلام را در قلب کسی نمی نهد، مگر آن که اگر گامی به خطا رود، گام ديگرش استوار است. (89)
2 / 19
رهايی از آتش
6012.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: دوست داشتن علی، رهايی از آتش است. (90)
6013.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: بدان! هر کس علی را دوست بدارد و پيروی اش کند، خداوند، رهايی از آتش جهنّم و اجازه عبور از صراط را برايش واجب می گردانَد. (91)
6014.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: چنانچه مردمانْ همگی دوستدار علی بن ابی طالب بودند، خداوند متعال، آتش را نمی آفريد. (92)
6015.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: جبرئيل از جانب پروردگار نزد من آمد و گفت: ای محمّد! به درستی که خداوند بر تو سلام می فرستد و می گويد: «برادرت علی را مژده بده که من، پيروان و دوستانش را عذاب نمی کنم و بر دشمنانش [نيز] رحم نمی کنم». (93)
2 / 20
ورود به بهشت
6016.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: به درستی که بهشت، مشتاق دوستداران علی است. پرتوهای بهشت برای آنان افزوده می شود، در حالی که آنان هنوز در دنيا هستند و وارد بهشت نشده اند. (94)
6017.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: کسی که مايل است شاخه سرخی را که خداوند، خود، آن را در بهشت عَدْن کاشته، به دست آورد، به مِهر علی بن ابی طالبْ چنگ زند. (95)
6018.المناقب علی بن أبی طالب - به نقل از ابو هُرَيره -: پيامبر خدا نماز صبح را گزارد و گفت: «آيا از آنچه جبرئيل بر من آورده است، آگاهيد؟».
گفتيم: خداوند، آگاه تر است.
فرمود: «جبرئيل، نزد من آمد و گفت: ای محمّد! به درستی که خداوند، نهالی را در بهشت کاشته است که يک سوم آن از ياقوت قرمز، يک سوم آن از زمرّد سبز، و يک سوم ديگرش از مرواريد تازه است، و بر بلندای آن، سايبان هايی قرار داده و در بين آنها اتاق هايی و برای هر اتاقی درختی که ميوه آن، حور العين است و [نيز ]چشمه سَلسَبيل را بر آن جاری ساخته است».
در اين جا پيامبر صلی الله عليه وآله سکوت کرد. مردی برخاست گفت: ای پيامبر خدا! اين نهال از آنِ کيست؟
فرمود: «هر کس که دوست دارد به اين نهالْ دست يابد، بايد به مِهر علی بن ابی طالب، چنگ زند». (96)
6019.مناقب آل أبی طالب - به نقل از عبد اللَّه بن موسی -: دو مرد که بر سر مسئله امامت با يکديگر مشاجره می کردند، به ميانجيگری شريک بن عبد اللَّه، راضی شدند و نزد وی آمدند.
شريک گفت: اعمش از شقيق و او از سلمه و او از حُذيفه يمانی حديثی روايت کرده است که گفت: پيامبر صلی الله عليه وآله فرمود: «به درستی که خداوند علی را نهالی از بهشت آفريده است. هر کس به آن چنگ زند، از اهل بهشت است».
آن مرد، اين حديث را نادرست شمرد و گفت: ما اين حديث را نشنيده ايم. پيش ابن درّاج برويم.
پيش ابن درّاج رفتند و ماجرا را گفتند. وی گفت: آيا از اين موضوع در شگفت شديد؟ اعمش از ابو هارون عبدی و او از ابو سعيد خُدْری برايم نقل کرده است که پيامبر صلی الله عليه وآله فرمود: «به درستی که خداوند، نهالی از نورْ خلق کرده است و آن را به مرکز بارگاهش متّصل نموده است. هيچ کس را به آن دسترس نيست، مگر علی و دوستدار او از بين شيعيانش».
آن مرد گفت: اين هم مثل آن حديث است. به سوی وُکيع می رويم.
نزد وکيع رفتند و او را از اين ماجرا خبر دادند. وکيع گفت: آيا از اين ماجرا در شگفت شديد؟ اعمش از ابو صالح و او از ابو سعيد خُدْری به من خبر داده است که پيامبر خدا فرمود: «به درستی که دسترسی به ستون های عرش، ممکن نيست، مگر برای علی و دوستدار او از بين شيعيانش».
در اين هنگام بود که آن مرد به ولايت علی عليه السلام اعتراف کرد. (97)
6020.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: ای علی! به درستی که خداوند، تو را به زيوری زينت داده که هيچ بنده ای به زيوری محبوب تر از آن در نزد خدا، زينت داده نشده است و آن، زيور نيکان در پيشگاه خدا يعنی پارسايی (زُهد) در دنياست، به گونه ای که نه تو دنيا را می خواهی و نه دنيا تو را!
[خداوند،] دوستداری بيچارگان را به تو ارزانی داشته است، به گونه ای که تو به پيروی آنان خشنودی و آنان به امامت و پيشوايی تو خشنودند.
خوشا به حال کسانی که دوستدار تو و پذيرنده تواَند! آنان همسايگان تو در دنيا و همراهان تو در بهشت اند!
و امّا کسانی که با تو دشمنی ورزيدند و بر تو دروغ بستند، سزاوار است که خداوند، در روز قيامت، آنان را در جايگاه دروغگويان قرار دهد. (98)
6021.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: ای علی! دوستداران تو، همسايگان خدا در بهشت اند و برای آنچه در دنيا بر جای نهاده اند، پشيمان نيستند. (99)
6022.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: هيچ بنده و کنيزی که در دلش به اندازه خَردلی مهر علی است، نمی ميرد، مگر آن که خداوندْ او را وارد بهشت می سازد. (100)
6023.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: به دوستداران علی بگو که آماده ورود به بهشت شوند. (101)
6024.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: دوست داشتن علی بن ابی طالب، درختی است که ريشه آن در بهشت و شاخه هايش در دنياست. هر که در دنيا به شاخه های آن درخت درآويزد، او را وارد بهشت می گرداند؛ و دشمن داشتن او درختی است که ريشه آن در جهنّم و شاخه هايش در دنياست. هر که به شاخه های اين درخت درآويزد، او را به جهنّم می کشاند. (102)
6025.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: دوست داشتن تو ايمان و دشمن داشتن تو نفاق است. دوستداران تو نخستين کسانی هستند که وارد بهشت می شوند و دشمنان تو نخستين کسانی هستند که وارد جهنّم می شوند. (103)
6026.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: دروغ می گويد کسی که گمان می برد مرا دوست دارد، ولی با علی دشمنی می ورزد؛ چرا که محبّت من و او، جز در قلب مؤمن، گرد نمی آيد.
به درستی که خداوند دوستداران من و تو را - ای علی - از نخستين گروه سبقت گيرنده به سوی بهشت، و دشمنان من و تو را از نخستين گروه گم راهان امّتم به سوی جهنّم، قرار داده است. (104)
6027.أعلام الدين - به نقل از ابو ذر -: در مسجد، نزد پيامبر صلی الله عليه وآله نشسته بوديم که علی عليه السلام سر رسيد. وقتی پيامبر صلی الله عليه وآله ديد علی عليه السلام می آيد، فرمود: «ای ابو ذر! اين که می آيد، کيست؟».
پاسخ دادم: علی عليه السلام است، ای پيامبر خدا.
فرمود: «ای ابو ذر! آيا او را دوست داری؟».
پاسخ دادم: ای پيامبر خدا! به خدا سوگند که او را دوست دارم و دوستدارانش را نيز دوست دارم.
فرمود: «ای ابو ذر! دوستدار علی باش و دوستدار علی. همانا پرده ای که ميان خدا و بنده قرار دارد، مِهر علی بن ابی طالب است.
ای ابو ذر! علی را مخلصانه دوست بدار که هر کس علی را با اخلاصْ دوست بدارد، از خداوندْ چيزی درخواست نمی کند و يا پرسشی نمی نمايد، مگر آن که به او می بخشد و پاسخش می دهد».
گفتم: ای پيامبر خدا! محبّت علی بن ابی طالب را بر جگرم همانند جگر [تشنه] با آب خنک، يا شهدِ زنبور عسل، و يا به مانند آيه ای از کتاب خدا که آن را می خوانم، احساس می کنم، و آن در نزد من شيرين تر از عسل است.
پيامبر خدا فرمود: «ما، درخت پاک و ريسمان محکم هستيم و دوستداران ما برگ های آن درخت هستند. پس، کسی که مايل است به بهشتْ وارد شود، بايد به شاخه ای از شاخه های اين درخْت در آويزد». (105)
6028.امام علی عليه السلام: کسانی مرا دوست می دارند و با مِهر من وارد بهشت می شوند؛ و کسانی [نيز] با من دشمنی می ورزند و با کينه من، وارد جهنّم می شوند. (106)
2 / 21
هم نشينی با پيامبر در بهشت
6029.امام علی عليه السلام: پيامبر خدا دست حسن و حسين عليهما السلام را گرفت و فرمود: کسی که من و اين دو نفر و پدر و مادر اين دو را دوست بدارد، در روز قيامت با من در يک طبقه است. (107)
6030.المناقب - به نقل از جابر بن عبد اللَّه -: پيامبر خدا به علی عليه السلام فرمود: «کسی که تو را دوست بدارد و پيروی ات نمايد، خداوند، او را همنشين ما قرارمی دهد».
آن گاه، پيامبر خدا اين آيه را قرائت کرد: «إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِی جَنَّاتٍ وَنَهَرٍ* فِی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِندَ مَلِيک مُّقْتَدِرِ ؛ (108) به درستی که پرهيزگاران در باغ ها و چشمه هايند * در جايگاه راستی، نزد پادشاهی نيرومند». (109)
6031.تفسير فرات - به نقل از جابر بن عبد اللَّه انصاری -: پيامبر خدا فرمود: «ای علی! شاد باش. زيرا بنده ای نيست که دوستدار تو باشد و همراهی ات را برگزيده باشد، مگر آن که خداوند در روز قيامت، او را با ما محشور می سازد».
آن گاه، پيامبر صلی الله عليه وآله اين آيه را قرائت کرد: «إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِی جَنَّاتٍ وَنَهَرٍ* فِی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِندَ مَلِيک مُّقْتَدِرِ ؛ همانا پرهيزگاران در باغ ها و چشمه هايند * در جايگاه راستی، نزد پادشاهی نيرومند». (110)
6032.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: هر کس علی را دوست بدارد و در دنيا از او پيروی کند، فردا در کنار حوضم (حوض کوثر) بر من وارد می شود و در بهشت با من در يک جايگاه خواهد بود؛ و هر کس در دنيا علی را دشمن بدارد و نافرمانی اش کند، در قيامت، من او را نمی بينم و او نيز مرا نمی بيند و به سوی پيشوای ديگری کشيده می شود و وی او را از سمت چپ به سوی جهنّم می کشانَد. (111)
6033.پيامبر خدا صلی الله عليه وآله: دوستدار علی، در جايگاه قدس (سراپرده پاکی)، همراه من است (112). (113)
6034.امام علی عليه السلام: دوستدار من همراه من است. آگاه باش! چنانچه تو روزها را روزه بداری و شب ها را به نماز برخيزی و ميان صفا و مروه (يا فرمود: ميان رکن و مقام) به شهادت برسی، خداوند، تو را برنمی انگيزد، مگر به همراه خواسته ات، هرچه باشد، که اگر بهشتی باشد، در بهشتی و اگر جهنّمی باشد، در جهنّم خواهی بود. (114)
[ر. ک: اهل بيت در قرآن و حديث، ج 2، ص 553 (عناوين حقوق اهل بيت / دوستی).]
پی نوشت:
51. جامع الأخبار: 54/65.
52. جامع الأخبار: 54/66.
53. المعجم الکبير: 12/321/13549، علل الشرائع: 157/4.
54. فضائل الشيعة: 49/5، علل الشرائع: 144/10، الأمالی، صدوق: 679/926.
55. المعجم الکبير: 11/63/11092، المعجم الأوسط: 8/40/7894.
56. الأمالی، طوسی: 545/1167، بحار الأنوار: 40/69/103.
57. معانی الأخبار: 235/1، الأمالی، صدوق: 86/54، روضة الواعظين: 308.
58. المحاسن: 1/251/473، تأويل الآيات الظاهرة: 2/861/2، الفضائل، ابن شادان: 96.
59. شرح الأخبار: 3/445/1308، تأويل الآيات الظاهرة: 2/861/3 و4.
60. بشارة المصطفی: 145.
61. المناقب: 72/51، فضائل الشيعة: 46/1، بشارة المصطفی: 37.
62. أعلام الدين: 136.
63. کفاية الأثر: 71، إرشاد القلوب: 415، بحار الأنوار: 36/302/140.
64. بشارة المصطفی: 42، الأمالی، طوسی: 105/161، کشف الغمّة: 2/6.
65. ينابيع المودّة: 2/305/871.
66. تاريخ بغداد: 4/195/1885، تاريخ دمشق: 42/244/8761، صفات الشيعة: 53/10.
67. تاريخ دمشق: 13/52/3048، الفردوس: 2/142/2722، کنز العمّال: 11/621/33021.
68. کنز الفوائد: 2/67.
69. بر اين حديث، چنين اشکال شده است که: ظاهر آن، سبب می شود تا دوستدار علی عليه السلام با اتّکا به محبّت او، به انجام دادن تمام گناهان، گرايش يابد. برای رفع اين اشکال، پاسخ هايی ارائه شده است که در اين جا يکی از آنها را می آوريم:
قرآن کريم در برخی از موارد، عنوان «سَيّئه» را برای گناهان کوچک به کار می برد. برای نمونه، خداوند متعال می فرمايد: «چنانچه از گناهان کبيره ای که [از آنها] نهی شده ايد، دوری گزينيد، سيئه شما را می پوشانيم» (نساء، آيه 31). بر اساس اين آيه شريف، چنانچه آدمی از گناهان کبيره پرهيز کند، خداوند متعال، سيئات (گناهان کوچک) وی را می بخشد. بدين ترتيب، می توان پذيرفت که محبّت علی عليه السلام سبب پاک شدن گناهان کوچک کسانی شود که از گناهان کبيره دوری جسته اند؛ بويژه که پيامبر صلی الله عليه وآله دوست داشتن علی عليه السلام را ايمان و دشمنی داشتن وی را کفر و نفاق دانسته است. بدون شک، دوست داشتن علی عليه السلام حسنه ای است که گناهان را می پوشاند، بر اين اساس که خداوند متعال می فرمايد: «به درستی که نيکی ها، گناهان را محو می سازند» (هود، آيه 114).
70. الفردوس: 2/142/2725، المناقب: 76/56، ينابيع المودّة: 1/270/4.
71. تاريخ بغداد: 4/102/1756، ينابيع المودّة: 2/312/889.
72. الأمالی، صدوق: 656/891، بشارة المصطفی: 180، فضائل الشيعة: 56/17.
73. دعائم الإسلام: 1/72.
74. رجال الکشّی: 1/299/142، أعلام الدين: 448.
75. لِواء الحمد، پرچم مخصوص پيامبر خدا در جنگ های صدر اسلام و از جمله در فتح مکه. (م)
76. الأمالی، طوسی: 48/61، بشارة المصطفی: 73. نيز، ر. ک: الأمالی، صدوق: 374/471.
77. شرح نهج البلاغة: 4/104، شرح الأخبار: 1/178/140. نيز، ر.ک: الأمالی، طوسی: 180/301.
78. الکافی: 3/132/5.
79. الأمالی، طوسی: 164/273، بشارة المصطفی: 93.
80. الکافی: 3/134/13، بحار الأنوار: 39/239/27.
81. نجدة بن عامر حنفی، از مردم يمامه و از بزرگان حَروريّه (خوارج) بود. پيروان او را «نجدات» يا «نجديّه» می گفتند. (تاج العروس: 5 / 274)
82. الکافی: 3/133/9.
83. تاريخ بغداد: 3/161/1203، تاريخ دمشق: 42/244/8762.
84. مناقب آل أبی طالب: 2/156، بحار الأنوار: 39/202/23.
85. تسنيم، نام نهری در بهشت است که در بالای غرفه ها و قصرها جاری است. (تاج العروس: 16 / 370)
86. المناقب: 71/48، مقتل الحسين، خوارزمی: 1/39، فرائد السمطين: 1/292/230.
87. المتّفق و المفترق: 1/521/276، کنز العمّال: 11/621/33022.
88. فضائل الشيعة: 48/4، الأمالی، صدوق: 679/927.
89. الأمالی، طوسی: 133/212، بشارة المصطفی: 71 .
90. الفردوس: 2/142/2723، مناقب آل أبی طالب: 3/200 .
91. بشارة المصطفی: 37، بحار الأنوار: 39/278/55 و68/125/53.
92. الفردوس: 3/373/5135، المناقب: 67/39، بشارة المصطفی: 75.
93. الأمالی، صدوق: 93/69، بشارة المصطفی: 16 و154.
94. ثواب الأعمال: 247/2.
95. فضائل الصحابة، ابن حنبل: 2/664/1132، مناقب علی بن أبی طالب: 217/262.
96. مناقب علی بن أبی طالب: 218/264.
97. مناقب آل أبی طالب: 3/201، شرح الأخبار: 2/269/577.
98. تاريخ دمشق: 42/282، المعجم الأوسط: 2/337/2157، الأمالی، طوسی: 181/303.
99. فضائل الشيعة: 56/17، الأمالی، صدوق: 656/891، بشارة المصطفی: 180.
100. الأمالی، طوسی: 330/660، بشارة المصطفی: 236، کشف الغمّة: 2/24.
101. ينابيع المودّة: 2/79/91.
102. الفضائل، ابن شادان: 125، شرح الأخبار: 1/223/207 .
103. کشف الغمّة: 1/91، بحار الأنوار: 39/267/42.
104. الخصال: 577/1.
105. أعلام الدين: 136.
106. تاريخ دمشق: 42/297.
107. سنن الترمذی: 5/641/3733، مسند ابن حنبل: 1/168/576.
108. قمر، آيه 54 و 55.
109. المناقب: 276/259، تأويل الآيات الظاهرة: 2/629/1.
110. تفسير فرات: 456/597 و598، تأويل الآيات الظاهرة: 2/630/2 .
111. الأمالی، صدوق: 374/471، بشارة المصطفی: 34 .
112. در حديثی ديگر آمده است: «کسی که علی را دوست بدارد، همراه من و همراه اوست».
113. إحقاق الحقّ: 21/326.
114. شرح نهج البلاغة: 4/105، بحار الأنوار: 39/295.
--------------------------------------------------------------
منبع: دانشنامه اميرالمؤمنين عليه السلام بر پايه قرآن، حديث و تاريخ