ولایت علی بن ابیطالب(علیهماالسلام)؛ دژ خداوند

رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) : ولایت علی بن ابیطالب دژ محکم من است، پس هر کس داخل قلعه من گردد، از عذاب محفوظ خواهد بود.[*]

در مورد حصن خداوند [دژ و قلعه امن الهی] دو حدیث شبیه به هم داریم که با توجه به سند قوی هردو باید به نتیجه ای برسیم اولی حديثي از امام رضا (عليه السلام) به نام حديث سلسلة الذّهب، حديثي که راويانش غیر قابل انکار هستند : امام رضا از پدرش، آن حضرت از اجدادشان، تا پيغمبر اکرم (صلوات الله عليهم اجمعين)، پيغمبر از جبرئيل، و ايشان از خداي متعال نقل مي­کند. سند حديث دوم مانند حدیث اول محکم­ است؛ حدیث اول : «... لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ حِصْنِي فَمَنْ دَخَلَ حِصْنِي أَمِنَ مِنْ عَذَابِي‏ ... »[1] حديث مشابه دیگر اين حديث  است که آن هم اسناد معتبري دارد، و آن حديث اين است: «... وَلَايَةُ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ حِصْنِي فَمَنْ دَخَلَ حِصْنِي أَمِنَ مِنْ عَذَابِي»[2]

 آيا کلمه توحيد، حصن (دژ) خداست يا ولايت علي(عليه السلام) حصن اوست، يا اينکه خدا دو حصن دارد، يکي حصن توحيد و ديگري حصن ولايت است، يا به گونه ديگري است؟ سؤال از چگونگي جمع بين اين دو حديث، يک سؤال علمی است.راهي را که براي جمع بين اين دو حديث به نظر مي­رسد، از تتمه حديث اول استنباط مي­کنم. حضرت رضا ( عليه السلام) اين حديث را در نيشابور در حالي­که روي مرکب سوار بودند، بيان کردند. ۱۲ هزار نفر راوي، قلم و کاغذ برداشتند و اين حديث را ضبط کردند. شايد در تاريخ چنين نقلِ حديثي نمونه نداشته باشد. براي اولين و آخرين بار بود که کسي حديثي نقل کند و ۱۲ هزار نفر ايستاده و آماده، اين حديث را بشنوند. نقل کرده­ و نوشته­ اند: وقتي حضرت اين جمله را فرمودند، مرکب خواست حرکت کند، ولي حضرت اشاره فرمودند: «صبر کن». مردم منتظر بودند ببينند چرا حضرت مرکب را متوقف کردند. حضرت فرمودند: اين کلمه را اضافه کنيد: «بِشُرُوطِهَا وَ أَنَا مِنْ شُرُوطِهَا»: کلمه توحيد که حصن خداست، يک شروطي دارد، و من يکي از آن شروط هستم؛ خود من که امام رضا هستم، يکي از شروط اين حديثم؛ يعني وقتي شما وارد حصن خدا مي­شويد، که ولايت من را بپذيريد.

واضح است که ولايت شخص امام رضا ـ عليه السلام ـ خصوصيتي نداشته و مقصود، ولايت همه ائمه اثني عشر ( عليهم السلام ) بوده است که اوّل آن، ولايت علي ـ عليه السلام ـ است؛ پس آنجا که فرمودند: «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ حِصْنِي»، يعني به شرط ولايت ائمه­ ي معصومين (عليهم السلام) اين حصن، اين حصار و اين دژ، وقتي مستحکم است که شامل ولايت باشد؛ بدون ولايت استحکامي ندارد.خلاصه اين­که چون حديث اول، اين ذيل را دارد و حديث دوم هم مصداق اين ذيل است، اين دو به اين وسيله جمع مي­شوند.[3]

قرآن نیز در آیه يَأَيهَا الرَّسولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْك مِن رَّبِّك وَ إِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْت رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ يَعْصِمُك مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لا يهْدِى الْقَوْمَ الْكَفِرِينَ اى پيامبر آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است كاملا (به مردم ) برسان و اگر نكنى ، رسالت او را انجام نداده اى و خداوند تو را از (خطرات احتمالى ) مردم نگاه ميدارد، و خداوند جمعيت كافران (لجوج ) را هدايت نميكند.[4] تکمیل رسالت را فقط با اعلام ولایت امیرالمومنین (علیه السلام) توسط رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) ممکن می داند به این معنا که پذیرش اسلام بدون پذیرش ولایت تکمیل نمی گردد و ورود به حصن خداوند با عدم پذیرش ولايت ائمه­ ي معصومين (عليهم السلام) ناممکن است.

در تفسیر این آیه آمده است که : آيه لحن خاصى بخود گرفته كه آنرا از آيات قبل و بعد، مشخص ميسازد، در اين آيه روى سخن ، فقط به پيامبر است ، و تنها وظيفه او را بيان ميكند، با خطاب اى پيامبر (يا ايها الرسول ) شروع شده و با صراحت و تاءكيد دستور ميدهد، كه آنچه را از طرف پروردگار بر او نازل شده است به مردم برساند.
(بلغ ما انزل اليك من ربك ). سپس براى تاءكيد بيشتر به او اخطار مى كند كه اگر از اين كار خوددارى كنى (كه هرگز خوددارى نميكرد) رسالت خدا را تبليغ نكرده اى![5]

پی نوشت:
[*] . عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج ۲، ص ۱۳۵
[1] . همان
[2] . عيون أخبار الرضا عليه السلام، ج‏۲ ص ۱۳۶
[3] . سخنراني علامه مصباح يزدي (۱۳۸۸/۰۹/۱۰)
[4] . آیه ۶۷ سوره مائده
[5] . تفسیر نمونه ج ۵ تفسیر سوره مبارکه مائده
-----------------------------------
مطالعه بیشتر در:
ولايت، ركن توحيد