وقتی که دین انسان محک می خورد

ما انسانها معمولا چیزی را که مطابق میل ما هست، بهتر درک می کنیم. این قضیه شاید تا حدودی طبیعی به نظر برسد؛ اما در اغلب موارد اینگونه نیست، و چه بسا امیال و خواسته های انسان در مقابل دین او صف بکشند، اینجاست که دین و ایمان انسان محک می خورد.
امام هادی(علیه السلام) می فرماید: «اعلموا أن النفس أقبل شي‏ء لما أعطيت‏ و أمنع‏ شي‏ء لما منعت‏[1] بدانید که نفس آدمی آنچه را که مطابق میل اوست به آسانی می پذیرد و اما چیزهایی که مورد میل و قبول او نیست بسیار سخت می پذیرد.» این حدیث اگر چه سخنی بدیهی و روشن است و نیاز به استدلال ندارد؛ اما در مواقع کشاکش بین نفس و ایمان انسان، خیلی خود را نشان می دهد. موقعی که انسان، در تشخیص حق و باطل، باطل را بر می گزیند و فکر می کند که ذره ای هم باطل نیست چونکه شیطان، همه چیز را در نظر او زینت می دهد. «زَيَّنَ‏ لَهُمُ الشَّيْطانُ ما كانُوا يَعْمَلُونَ[عنکبوت/43] و شيطان، هر كارى را كه مرتکب می شدند، در نظرشان زينت داد.» مثلا انسان وقتی که عصبانی است، خوب را بد و بد را خوب می داند.
امام کاظم (علیه السلام) در حدیثی دیگر می فرمایند: «(حلم) آن است که مالک نفس خود باشی و خشم خود را با وجود قدرت و توانایی بر انتقام، فرو خوری.» حضرت در این حدیث، این نکته را به ما تذکر می دهد که اگر ما در دعوا و اختلاف با دیگران، خشم خود را فرو خورده و جلو امیال و خواسته های خود را بگیریم و هر حرفی را که دلمان خواست، نزنیم، و خویشتن داری کنیم، آن موقع است که به صفت اخلاقی حلم و برباری مجهز هستیم.
بنابر این اگر انسان در کشاکش بین امیال، و اخلاق و دین و وجدان، طرف اخلاق و دین را گرفت، هنر کرده است.

---------------------
پی نوشتها:
1ـــ بحارالانوار، ج75، ص 370