26. استفتائات مسجد

استفتائات مسجد

١. با توجه به این که مستحب است انسان نماز را در مسجد محله خود بخواند، آیا خالى کردن مسجد محل و رفتن به مسجد جامع شهر براى خواندن نماز جماعت، اشکال دارد یا خیر؟
اگر ترک مسجد محله براى خواندن نماز جماعت در مسجد دیگر به خصوص مسجد جامع شهر باشد، اشکال ندارد.

٢. نماز خواندن در مسجدى که سازندگان آن ادعا مى کنند که آن را براى خود و قبیله خود ساخته اند، چه حکمى دارد؟
مسجد پس از آنکه به عنوان مسجد ساخته شد، اختصاص به قوم و گروه و قبیله و اشخاص خاصى ندارد و همه مسلمانان مى توانند از آن استفاده کنند.

٣. آیا زنها بهتر است نماز را در مسجد بخوانند یا در خانه؟
فضیلت خواندن نماز در مسجد مختص مردان نیست.

٤. در حال حاضر بین مسجدالحرام و محل سعى بین صفا و مروه دیوار کوتاهى وجود دارد که ارتفاع آن نیم متر و عرض آن یک متر است. این دیوار بین مسجد و مسعى مشترک است. آیا زنها در ایام عادت که حق داخل شدن به مسجد الحرام را ندارند، مى توانند روى این دیوار بنشینند؟
اشکال ندارد، مگر این که یقین حاصل شود که آن دیوار جزء مسجد است.

٥. آیا انجام تمرین هاى ورزشى در مسجد محل یا خوابیدن در آن جایز است؟ این کارها در مسجدهاى دیگر چه حکمى دارد؟
مسجد جاى ورزش و تمرین ورزشى نیست و از کارهایى که با شأن و منزلت مسجد منافات دارد، باید پرهیز شود، و خوابیدن در مسجد هم مکروه است.

٦. آیا استفاده از شبستان مسجد براى رشد فکرى، فرهنگى و نظامى (با آموزش هاى نظامى) جوانان جایز است؟ آیا با توجه به کمبود مکان هاى اختصاصى مى توان این کارها را در ایوان مسجد انجام داد؟
این امور تابع کیفیت وقف صحن مسجد و ایوان آن است، و باید از امام جماعت و هیأت امناى مسجد در این باره نظر خواهى شود. البته حضور جوانان در مساجد و برپایى درس هاى دینى زیر نظر امام جماعت و هیأت امناى آن کار خوب و مطلوبى است.

٧. در بعضى از مناطق به خصوص روستاها مجلس عروسى را در مساجد برگزار مى کنند؛ به این صورت که مجلس رقص و آواز در خانه بر پا مى شود، ولى نهار یا شام را در مسجد تناول مى کنند. آیا این کار شرعاً جایز است یا خیر؟
غذا دادن به دعوت شدگان در مسجد فى نفسه اشکال ندارد.

٨. شرکت هاى تعاونى مردمى اقدام به ساختن مناطق مسکونى مى کنند، ابتدا توافق مى نمایند که براى آن محله ها مکان هاى عمومى مانند مسجد ساخته شود، اکنون که آن واحدها به سهامداران شرکت تعاونى تحویل داده شده است، آیا بعضى از آنان مى توانند هنگام تحویل گرفتن واحد مسکونى از توافق خود عدول کرده و بگویند ما راضى به ساختن مسجد نیستیم؟
اگر شرکت با توافق همه اعضاء اقدام به ساخت مسجد نموده و مسجد هم ساخته شده و وقف گردیده است، عدول بعضى از اعضاء از موافقت اولیه خود اثرى ندارد. ولى اگر بعضى از آنان قبل از تحقق وقف شرعى مسجد از موافقت خود عدول کنند، ساخت مسجد با اموال آنان در زمین متعلّق به همه اعضاء بدون رضایت آنان جایز نیست، مگر این که در ضمن عقد لازم بر همه آنها شرط شده باشد که بخشى از زمین شرکت براى ساخت مسجد تخصیص یابد و اعضاء این شرط را پذیرفته باشند، در این صورت حق عدول ندارند و عدول آنها هم تاثیرى ندارد.

٩. براى مقابله با تهاجم فرهنگ غیر اسلامى، حدود سى دانش آموز را از گروه ابتدایى و متوسطه به شکل گروه سرود در مسجد جمع کرده ایم که این افراد درسهایى از قرآن کریم، احکام و اخلاق اسلامى را به مقتضاى سن و سطح فکرى شان فرامى گیرند. اقدام به این کار چه حکمى دارد؟ استفاده از آلت موسیقى اُرگ توسط گروه چه حکمى دارد؟ انجام تمرین به وسیله آن در مسجد با رعایت موازین شرعى و مقررات مربوطه و متعارف رادیو و تلویزیون و وزارت ارشاد جمهورى اسلامى ایران داراى چه حکمى است؟
تعلیم قرآن و احکام و آموزش اخلاق اسلامى و تمرین سرودهاى مذهبى و انقلابى در مسجد اشکال ندارد، ولى در هر حال مراعات شأن، قداست و جایگاه مسجد واجب است و مزاحمت نمازگزاران جایز نیست.

١٠. آیا نمایش فیلم هاى سینمایی که توسط وزارت ارشاد اسلامى ایران توزیع مى شود، در مسجد براى شرکت کنندگان در جلسات قرآنى، اشکال شرعى دارد یا خیر؟
تبدیل مسجد به مکانى براى نمایش فیلم هاى سینمایی جایز نیست، ولى نمایش فیلم هاى مذهبى و انقلابى داراى محتواى مفید و آموزنده به مناسبت خاصى و بر حسب نیاز و تحت نظارت امام جماعت مسجد اشکال ندارد.

١١. آیا پخش موسیقى شاد از مسجد به مناسبت جشن میلاد ائمه معصومین(علیهم السلام) شرعاً اشکال دارد؟
واضح است که مسجد جایگاه شرعى خاصى دارد، لذا اگر پخش موسیقى در آن منافى با حرمت مسجد باشد، حرام است، حتى اگر موسیقى غیرمطرب باشد.

١٢. استفاده از بلندگوهاى مساجد که صدا را در خارج از مسجد پخش مى کنند، تا چه وقت جایز است؟ پخش سرودهاى انقلابى یا قرآن کریم قبل از اذان چه حکمى دارد؟
پخش قرائت قرآن کریم براى چند دقیقه قبل از اذان در وقت هایى که باعث اذیت و آزار همسایگان و اهل محل نشود، اشکال ندارد.

١٣. مسجد جامع چه تعریفى دارد؟
مسجد جامع مسجدى است که در شهر براى اجتماع همه اهل شهر بنا شده است، بدون این که اختصاص به گروه و قشر خاصى داشته باشد.

١٤. در طرح توسعه یکى از خیابانها، چند مسجد در مسیر طرح قرار مى گیرد که باید بعضى از آنها به طور کلى خراب شوند و در بقیه قسمتى از آنها تخریب گردد تا حرکت وسائط نقلیه براحتى صورت گیرد. خواهشمند است نظر شریف را بیان فرمایید.
خراب کردن تمام مسجد یا قسمتى از آن جایز نیست، مگر در صورت وجود مصلحتى که اهمیت ندادن و بى توجهى به آن ممکن نباشد.

١٥. آیا استفاده شخصى و اندک از آب مساجد که مخصوص وضو گرفتن است، جایز است؟ مثل این که مغازه داران از آن براى نوشیدن، درست کردن چاى و یا براى ماشین استفاده کنند، با توجه به این که آن مسجد واقف خاصى ندارد که از این اعمال جلوگیرى کند.
اگر وقف آب براى خصوص وضو گرفتن نمازگزاران معلوم نباشد و عرف رایج در محله مسجد، این باشد که همسایه ها و عبور کنندگان هم از آب آن استفاده مى کنند، اشکال ندارد، هرچند احتیاط در این مورد، مطلوب است.

١٦. مسجدى در مجاورت قبرستانى، وجود دارد و هنگامى که بعضى از مؤمنین به زیارت اهل قبور مى آیند، از آب مسجد براى پاشیدن روى قبرهاى ارحام خود استفاده مى کنند و ما نمى دانیم که این آب عمومى است یا وقف خاص مسجد، و بر فرض هم که وقف خاص مسجد نباشد، معلوم نیست که مخصوص وضو گرفتن و دستشویى رفتن است یا خیر، آیا استفاده مذکور از آن آب جایز است؟
اگر استفاده از آب مسجد براى پاشیدن روى قبرهایى که خارج از آن قرار دارد، امر رایجى است و کسى به آن اعتراض نمى کند و دلیلى هم بر وقف آن آب براى خصوص وضو و تطهیر نیست، استفاده از آن براى امر مذکور اشکال ندارد.

١٧. اگر مسجد نیاز به تعمیر داشته باشد، آیا اجازه گرفتن از حاکم شرع یا وکیل او واجب است؟
اگر تعمیر، داوطلبانه و تبرّعى (از مالِ شخصىِ افراد خیّر) باشد، نیازى به اجازه حاکم شرع نیست.

١٨. آیا جایز است وصیت کنم که مرا بعد از مردن در مسجد محله که تلاش فراوانى براى آن کرده ام، دفن نمایند. زیرا دوست دارم در داخل یا صحن آن دفن شوم؟
اگر هنگام اجراى صیغه وقف، دفن میّت استثناء نشده باشد، دفن در مسجد جایز نیست، و وصیت شما در این مورد اعتبارى ندارد.

١٩. مسجدى حدود بیست سال پیش ساخته شده و به نام مبارک صاحب الزمان(عجّل الله تعالى فرجه الشریف) زینت یافته است، ولى معلوم نیست که این اسم در صیغه وقف مسجد ذکر شده باشد. تغییر اسم مسجد از صاحب الزمان(عجّل الله فرجه الشریف) به مسجد جامع چه حکمى دارد؟
مجرد تغییر اسم مسجد مانعى ندارد.

٢٠. در مساجدى که از محل نذورات خاص مسجد و تبرعّات مؤمنین به برق و سیستم تهویه مجهز شده اند، هنگامى که شخصى از اهالى محل فوت مى کند، براى او مجلس فاتحه در مسجد برگزار مى شود که در آن از برق و سیستم تهویه مسجد استفاده مى گردد و برگزار کنندگان مراسم آن هزینه ها را نمى پردازند. آیا این کار شرعاً جایز است؟
جواز استفاده از امکانات مسجد در اقامه مجالس فواتح براى اموات و امثال آن منوط به کیفیت وقف و نذر آن امکانات براى مسجد است.

٢١. در روستایى مسجد نوسازى وجود دارد که در مکان مسجد قبلى بنا شده است. در گوشه اى از این مسجد که زمین آن جزء مسجد قبلى است، بر اثر جهل به مسأله، اتاقى براى تهیه چاى و مانند آن و کتابخانه اى در نیم طبقه قسمتى از شبستان مسجد در داخل شبستان مسجد ساخته شده است. خواهشمندیم نظر خود را در این باره و مسأله تکمیل و کیفیت استفاده از نصف دور داخلى مسجد، بیان فرمایید.
ساختن اتاق مخصوص چاى در محل مسجد قبلى صحیح نیست و واجب است آن مکان به حالت مسجد بودن خود برگردد. نیم طبقه داخل شبستان مسجد هم در حکم مسجد است و همه احکام و آثار شرعى آن را دارد، ولى نصب قفسه هاى کتاب و حضور در آنجا براى مطالعه اگر مزاحمتى براى نمازگزاران ایجاد نکند اشکال ندارد.

٢٢. در یکى از روستاها مسجدى وجود دارد که رو به خرابى است، ولى دلیلى براى خراب کردن آن وجود ندارد، زیرا مانع استمرار جاده نیست. آیا تخریب آن به طور کامل جایز است؟ همچنین این مسجد داراى مقدارى اثاثیه و اموال است، اینها باید به چه کسى داده شوند؟
تخریب و ویران کردن مسجد جایز نیست و به طور کلى خراب کردن مسجد آن را از مسجد بودن خارج نمى کند. اثاث و لوازم مسجد اگر مورد استفاده در آن مسجد نباشد، بردن آن به مساجد دیگر براى استفاده از آنها اشکال ندارد.

 ٢٣. آیا شرعاً ساخت موزه در گوشه اى از صحن مسجد بدون دخل و تصرّف در ساختمان آن جایز است، مثل کتابخانه که امروزه جزئى از مسجد را تشکیل مى دهد؟
ایجاد موزه یا کتابخانه در گوشه صحن مسجد اگر مخالف کیفیت وقف تالار و شبستان و صحن مسجد باشد و یا موجب تغییر ساختمان مسجد گردد، جایز نیست. بهتر این است که مکانى در کنار مسجد براى این منظور تهیه شود.

٢٤. مکانى وقفى وجود دارد که در آن مسجد، مدرسه علوم دینى و کتابخانه عمومى بنا شده است که همگى آنها الان فعّال هستند. این مکان در حال حاضر جزء نقشه مکان هایى است که از طرف شهردارى باید خراب شوند. چگونه باید با شهردارى براى تخریب آن و گرفتن امکانات همکارى کرد تا بتوان آن را تبدیل به ساختمان بهترى نمود؟
اگر شهردارى اقدام به تخریب آن و دادنِ عوض نمی د و آن را تحویل دهد، اشکال ندارد، ولى اصل خراب کردن مسجد و مدرسه وقفى فى نفسه جایز نیست، مگر در صورتى که مصلحتِ اهمِ غیر قابل چشم پوشى اقتضا کند.

٢٥. براى توسعه مسجد نیاز به کندن چند درخت از صحن آن است، آیا این عمل با توجه به بزرگ بودن صحن مسجد و وجود درختان زیاد در آنج، جایز است؟
اگر عمل مذکور تغییر و تبدیل وقف شمرده نشود، اشکال ندارد.

٢٦. زمینى که جزء قسمت سرپوشیده مسجد بوده و بر اثر واقع شدن مسجد در مسیر طرح عمرانى شهردارى، در خیابان افتاده و قسمتى از آن به علت اضطرار تخریب شده، چه حکمى دارد؟
اگر احتمال برگشت آن به حالت اولیه ضعیف باشد، ترتّب آثار شرعى مسجد بر آن معلوم نیست.

٢٧. مسجدى بوده که خراب شده، و آثار مسجدى از آن محو گردیده یا به جاى آن بناى دیگرى ساخته شده و امیدى هم به دوباره سازى آن وجود ندارد، مثل آنکه آن آبادى ویران شده و تغییر مکان پیدا کرده، آیا نجس کردن آن مکان حرام است و تطهیر آن واجب است؟
در فرض سؤال معلوم نیست نجس کردن آن حرام باشد، گر چه احتیاط آن است که نجس نکنند.

٢٨. مدتى است که در یکى از مساجد، نماز جماعت اقامه مى کنم و اطلاعى از کیفیت وقف مسجد ندارم. با توجه به این که مسجد از جهت هزینه با مشکلاتى روبرو است، آیا اجاره دادن زیرزمین مسجد براى کارى که مناسب با شأن مسجد باشد، جایز است؟
اگر زیر زمین عنوان مسجد را ندارد و جزء تأسیساتى نیست که مسجد به آن نیاز داشته باشد و وقف آن هم وقف انتفاع نباشد، اشکال ندارد.

٢٩. هیأت امناى مسجدى که املاکى براى اداره امور خود ندارد، تصمیم گرفته اند زیرزمینى را در قسمت سقف دار مسجد براى ساختن کارگاه و تأسیسات عمومى براى خدمت به مسجد ایجاد نمایند، آیا این کار جایز است؟
حفر زمین مسجد براى تأسیس کارگاه و مانند آن جایز نیست.

٣٠. آیا به طور مطلق جایز است که کفّار داخل مساجد مسلمانان شوند، هرچند براى مشاهده آثار تاریخى باشد؟
ورود آنان به مسجد الحرام شرعاً ممنوع است و در سایر مساجد هم اگر هتک و بى حرمتى مسجد شمرده شود، جایز نیست، بلکه در سایر مساجد هم مطلقاً وارد نشوند.

٣١. آیا نماز خواندن در مسجدى که توسط کفّار ساخته شده، جایز است؟
اشکال ندارد.

٣٢. اگر کافرى داوطلبانه مالى را براى کمک به ساختمان مسجد بدهد و یا کمک دیگرى نماید، آیا قبول آن جایز است؟
اشکال ندارد.

٣٣. اگر کسى شب به مسجد بیاید و در آن بخوابد و محتلم شود و پس از بیدارى خروج از مسجد برایش ممکن نباشد، چه تکلیفى دارد؟
اگر قادر بر خروج از مسجد و رفتن به جاى دیگر نیست، واجب است که فوراً تیمم نماید تا بقا در مسجد براى او حلال شود.