پیوتر آلکسیویچ کروپوتْکین(Peter (Pyotr) Alexeyevich Kropotkin)، نظریه پرداز آنارشیست روسی در 9 دسامبر سال 1842میلادی در مسکو به دنیا آمد. وی که در دامن اشرافیت پرورش یافته بود، بر اثر تحول روحی به مقام خویش پشت پا زد و برای زندگی به میان بی نوایان رفت. پیوتر کروپوتکین در 25 سالگی به نهضت آنارشیسم فلسفی پیوست و از مفسران و مروجان این اندیشه گردید؛ اندیشه و مرامی که آنارشیسم را به عنوانِ مذهبِ بشارت صلح و نه مذهبِ توسل به زور تبلیغ می کرد. او ابتدا برای بیان آزادانه افکار خود به اروپا رفت و کوشید اتحادیه ای از تمام ملل و اقوام تشکیل دهد، اما چون آن را آرمانی تحقق ناپذیر یافت، به انتشار عقاید خویش مشغول شد. وی در مطالعات فلسفی خود به این نتیجه رسید که همه مردم طبیعتاً خوب هستند و تنها مداخله دولت ها آنها را به فساد می کشاند. بنابراین ملغی سازی حکومت با روشن ساختن اذهان از راه تعلیم و تربیت، وظیفه ای همگانی است. به نظر او، در یک جامعه واقعاً متمدن، احتیاجی به حکومت نیست و اختلاف از طریق حکمیت قابل حل است. آرزوهای آدمی با قوانین طبیعت سازگاری دارد و محبت، اصل همه مفاهیم اخلاقی است. کروپوتکین همه آدمیان را برابر و مساوی می دانست و آن را تعلیم دین عنوان می کرد که علم هم آن را اثبات کرده است. بدون مساوات، عدالت وجود ندارد و بدون عدالت، صلحی وجود نخواهد داشت. وی معتقد بود اگر مزایای طبقاتی و توزیع غیرعادلانه ثروت از بین برود، عدالت برقرار می شود و در نتیجه نیازی به وجود دولت نیست. او نظم جدیدی را به جهانیان عرضه می نمود که از میان آشوب و بحران، زاده می شد. براساس این مکتب که به آنارشیسم شهرت یافت، گردش نظام در جامعه آزاد و خالی از زور بهتر خواهد بود و آن چه دولت به زور انجام می دهد، گروه های داوطلب بهتر انجام خواهند داد. از دیدگاه دیگر می توان گفت آنارشیست ها در نظم جدید خود، خواهان نظامی بودند که بر اثر همکاری آزادانه پدید آمده باشد اما در مورد این که این جامعه آزاد چگونه به دست می آید و پایه های آن بر اساس چه روابط و ضوابطی نهاده می شود، هم رأی نیستند. کروپوتکین گرچه به دلیل ارائه این افکار، در زمان تزار دستگیر شد و هم زمان با انقلاب بلشویکی آزاد گردید، اما میان رهبران کمونیست و تزارهای روس تفاوتی مشاهده ننمود که این مسئله باعث رنجوری و گوشه نشینی وی شد. از پیوتر کروپوتکین آثاری هم چون علم اخلاق و کمک دوجانبه برجای مانده است. وی سرانجام در 8 فوریه سال 1921میلادی در 79 سالگی درگذشت.
