آیات و روایات
یکی از صفات و اخلاق رذیله، جستجو کردن در داخل زندگی افراد است و قرآن کریم در این باره می فرماید: «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کثِیرًا مِّنَ الظَّنِّإِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا»[1]؛ ای افراد با ایمان از بسیاری از گمان های بد بپرهیزید، زیرا برخی از گمان ها، گناه (و بی اساس) است، در امور مردم کنجکاوی نکنید.
از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نقل شده که فرمودند: «لا تطلبوا العثرات المؤمنین فانه من یتبع عثرات اخیه یتبع الله عترته و من تیبع الله عترتهیفضحه و لو فی جوف بیته»[2]؛ لغزش های مؤمنین را جستجو نکنید، پس به قطع کسی که در جستجوی لغزش های برادرش باشد خدای متعال لغزش های او را دنبال می کند و کسی که خدا در جستجوی او باشد رسوا می گردد، گرچه در اندرون خانه اش باشد.
از امام صادق (علیه السلام) نقل شده که ایشان فرمودند: «ابعد ما یکون العبد من اللهان یکون الرجل یواخی الرجل و هو یحفظ زلاته لیعیرهبها یوما»[3]؛ دورترین حالات انسان از خدا این است که انسان با کسی طرح دوستی بریزد و در این بین لغزش های او را برای اینکه روزی او را مفتضح (و بی آبرو) سازد، به خاطر بسپارد.
همچنین از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نقل شده: «یا معشر من آمن بلسانه و لم یخلص الایمان الی قلبه لا تتبعوا عورات المؤمنین فانه من یتبع عورات المؤمنین یتبع الله عورته»[4]؛ ای کسانی که به زبان مؤمن هستید و در دل ایمان ندارید، از عیوب مخفی مؤمنین تجسس ننمایید پس به درستی کسی که عیوب مؤمنین را جستجو کند خداوند هم عیب او را فاش می سازد.
فرمان های الهی یا مأموریت های رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) هرگز با شیوه ناپسند تجسس در حریم خصوصی دیگران سازگاری ندارد. پیامبر اسلام با اعلام این حقیقت، سیره کریمانه خود را از رویه منفی و خسران آمیز پیراسته می نمایاند.
«إنّی لم اُؤمَر أن أنقب عن قلوب الناس ولا أشقّ بطونهم»؛[5] من مأمور نیستم که دل های مردم را بکاوم و درونشان را بشکافم.
پس در نتیجه باید توجه داشت که تجسس و پیگیری افعال و اعمال مردم بر خلاف مبانی اسلام است.[6] و مشکلاتی را بوجود می آورد.
پی نوشت:
[1] سوره حجرات، آیه ۱۲٫.
[2] تفسیر صافی: ج ۲٫، ص ۵۹۳٫.
[3] کافی: ج ۲٫، ص ۳۵۵٫.
[4] بحار: ج ۷۵٫، ص ۲۱۴٫.
[5]. کنز العمال، ج 11، ص 311، ح 31597.
[6] بحار: ج ۷۵٫، ص ۲۱۴٫.
