رحلت منجم و ریاضی دان؛ عبدالرحمن بن عمر صوفی رازی(376 هجری قمری)

13 محرم
ابوالحسین عبد الرحمن بن عمر صوفی رازی,عبد الرحمن صوفی رازی,گنجینه تصاویر ضیاءالصالحین

ابوالحسین عبد الرحمن بن عمر صوفی رازی (396ـ 291هجری قمری) مقدمات علوم را در ری آموخت. در سال 337هجری قمری در اصفهان به خدمت ابن عمید (ابوالفضل محمدبن حسین ) وزیر معروف آل بویه به سر می برد. در سال349 هجری قمری در دربار عضد الدوله دیلمی در اصفهان می زیست و درسال 359هجری قمری در شیراز به رصد پرداخت. وی منجم دربار عضدالدوله دیلمی بود و کتاب نفیس صورالکوکب رابه وی تقدیم نمود. وی دراین کتاب براساس مشاهده و رصد به تعیین موقعیت ستارگان درآسمان و صورتهای فلکی ناشی از آن پرداخته است.
 والدین و انساب : ابوالحسین عبد الرحمن بن عمر صوفی رازی ، دراصل از شهر فسا استان فارس بود. اما در هجری قمری در ری چشم به جهان گشود. اوضاع اجتماعی و شرایط زندگی : ابوالحسین عبد الرحمن بن عمر صوفی رازی در چهاردهم محرم سال 291هجری قمری در شهر ری و در خانواده عمر صوفی که اهل فسای فارس بود متولد شد . در تاریخ مذکور، آل زیار بر مناطق مرکزی ایران سلطه داشتند و اندکی پس از آن برادران آل بویه چنان حکومت گرفتند که تمامی قلمرو آل زیار را از چنگ آنان خارج ساخته، و شهر مهمی چون ری به زیر سیطره حسن رکی الدوله دیلمی رفت. تحصیلات رسمی و حرفه ای : ابوالحسین عبد الرحمن بن عمر صوفی رازی انواع علوم زمانه به ویژه نجوم و ریاضیات را در زادگاه خود ری فرا گرفت. و در اصفهان و شیراز در دربارهای ابن عمید وزیر و عضد الدوله دیلمی به تحقیق و رصد پرداخت. فعالیتهای ضمن تحصیل : مطالعه و رصد و نیز ممارست درترسیم اشکال هندسی گوناگون به ویژه شکل های متساوی الاضلاع از امور مورد علاقه عبد الرحمن بن عمر صوفی رازی بوده است. وقایع میانسالی : ابوالحسین عبد الرحمن بن عمر صوفی رازی در سال 337هجری قمری به خدمت ابن عمید (ابوالفضل محمد بن حسین ) وزیر معروف آل بویه درآمد. در سال 349ه.ق در دربار عضد الدوله دیلمی(آل بویه) در اصفهان رفت و علاوه بر آن در سال 359ه.ق در شیراز به رصد ستارگان پرداخت و تمام فعالیت های خود را با تالیف کتابی با عنوان صورالکوکب به عضد الدوله تقدیم کرد. زمان و علت فوت : ابوالحسین عبدالرحمن بن عمر صوفی رازی در سیزدهم محرم سال 376هجری قمری درری به کهولت سن درگذشت. مشاغل و سمت های مورد تصدی : عبد الرحمن بن عمر صوفی رازی در 337هجری قمری در اصفهان در دربار ابوالفضل محمد بن حسین (ابن العمید) وزیر معروف آل بویه، در 349ه.ق اصفهان و از 359ه.ق در شیراز به عنوان منجم دربار و معلم نجوم درخدمت امیر عضدالدوله دیلمی بوده است. فعالیت های آموزشی : ابوالحسین عبد الرحمن بن عمر صوفی رازی در دربار عضد الدوله دیلمی در شیراز، به امیر عضد الدوله درس صورالکوکب(تصاویر ستارگان) را می آموخت. سایر فعالیت ها و برنامه های روزمره : چنانکه از آثار ابوالحسین عبد الرحمن بن عمر صوفی رازی بر می آید تحقیق و رصد ستارگان و تدفیق درفواصل و موقعیت ستارگان، ازعلایق و مشغولیت های عمده وی بوده است. شاگردان : امیرعضدالدوله دیلمی مشهورترین شاه آل بویه از جمله شاگردان وی به شمار می آید. او نزد این استاد خود که فن صورالکوکب(صورت های فلکی ) را آموخت. همفکران فرد: ابوالوفای بوزجانی، در زمینه تالیف آثاری پیرامون اشکال هندسی متساوی الاضلاع به وسیله یک فتحه پرگار با دانشمند معاصر خود ابوالحسین عبد الرحمن بن عمر صوفی رازی همفکر بود. آرا و گرایش های خاص : چنانکه ابوریحان بیرونی نگاشته است ماخذ ابوالحسین عبد الرحمن بن عمر صوفی رازی در تالیف کتاب صورالکوکب، اندازه گیری و مشاهده بوده است . وی عمر خود را در فن معرفت صورالکوکب(تصاویر نجومی و صور فلکی ) صرف کرده تا آنجا که به همه زوایا و دقایق آن پی برده است . از این رو وی در هندسه به اشکال هندسی گوناگون توجهی خاص نمود.


 

Share