کتاب الزکوه
1- (س) در زکوه شخصی نمی داند در آن وقت به حدّ نصاب رسیده تا به حال یک سال گذشته، در اشیائی که گذشتن سال شرط است یا نه؟ آیا تکلیف همچه(1) شخصی صحیح است در دادن زکوه؟ و دیگر این که زکوه می فرمائید در مطلق خیرات می توان صرف کرد؟ آیا می توان در صورت عدم فقر اطفال؛ ماهانه مدرسه ایشان داد؟ یا محسوب کرد، در صورتی که معلّم زکوه خواسته باشد بدهد؟ یا از ایشان کتاب خریده آن هم معلّم یا غیر او یا نه؟ و در صورتی که می توان در راه مزبور صرف کرد؛ آیا باید در علم اخروی صرف کرد یا دنیاوی؟ آیا می توان صرف کرد مثل هندسه و حساب و غیره؟ و همین طور در کتاب خریدن یا نه؟ حکم الله را مرقوم و به مهر یا امضاء شریف مزیّن.
(ج)- بسم الله الرحمن الرحیم، در مسئله اولی تا علم پیدا نشود به حصول شرط وجوب، زکوه دادن واجب نمیشود، لکن احوط در صورت احتمال حصول شرط، احتمال معتنی به، و امکان تحصیل علم این است که در مقام علم به حصول و عدم حصول برآید، و در مسئله ثانیه ضابطه در این مصرف این است که از سبیل الله محسوب شود، و بهتر در فرض سئوال این است که بر فرض سبیل الله محسوب بودن هم، هرگاه فقرائی در بلد موجود باشند، صرف در مصرف فقراء شود.
1- [1] . همچنین.
1- (س) این که می فرمائید زکوه در مطلق خیرات - مثل مدرسه و مسجد بنا نهادن، و پل ساختن - می توان صرف کرد، در صورتی که شخصی باشد که به غیر زکات این ها را بنا نماید، آیا در این صورت هم می توان در اینجاها صرف کرد یا نه؟ در کتاب خریدن جهت اطفال مدرسه، و ماهانه ایشان دادن، یا محسوب کردن، در صورتی که فقیر نباشند، امّا اولیای ایشان هم از مال خود جهت ایشان کتاب بخرند، یا ماهانه ایشان بدهند، که بروند در پی تحصیل، آیا در صورت(1) جائز است جهت ایشان کتاب خرید؟ یا ماهانه ایشان داد؟ یا محسوب کرد یا نه(2)؟
(ج)- بسم الله الرحمن الرحیم، در صورتیکه فقراء موجود باشند، در فرض سئوال، بهتر، دادن به فقراء است، و در مسئله ثانیه هرگاه صرف در تعلّم احکام شرعیه و مقدمات آنها باشد، جائز است، عبدالکریم بن محمد جعفر.
2- (س) ملک اجاره را کلّیه مخارج حساب کرده و بیرون نموده، آن وقت زکوه بدهند، مال الاجاره هم جزء مخارج است یا نه؟
1- [1] . آیا در این صورت جایز است.
2- [2] . در حاشیه نسخه خطی آمده است که سئوال مشوش است.
(ج)- آنچه متعارف است از عین خود زکوی خارج میکنند، جائز است خارج نمایند، و بعد از آن ملاحظه نصاب نمایند، همچنین در مال الاجاره هم اگر متعارف باشد که از عین خارج میشود، جائز است خارج نمایند، و الّا نزد حقیر محل اشکال است، چون حقیر احتیاط میکنم، رجوع به غیر نمایند، والسلام.
1- (س) از دو برادر یکی در سفر رفته چند سال ماند، مزارع و اشجار و مواشی مشترک را این برادر متصرف است، بذر هم از مال مشترک است؛ آیا در حاصل آن ها در تعلق زکوه و خمس، مال مشترک حساب می شود یا مال برادر حاضر تنها؟
(ج)- در مفروض سئوال بلوغ نصاب در سهم هر یک معتبر است و اگر مجموع به قدر نصاب باشد، زکات واجب نیست و همچنین از خمس سهم هر یک، علی حدّه باید ملحوظ شود، الاحقر عبدالکریم الحائری.
2- (س) شخص ملای زنجانی در زنجان عمارت گرفته از وجوه و غیر وجوه، و آمده به مهربان برای ترویج شرع عمارت گرفته از وجوه و غیر وجوه، و عمارت زنجان را نمی فروشد به خوف این که مراجعت لازم باشد، پس در این صورت وجوه گرفتن مشارالیه - برای معاش و قرض سابق - چه طور است؟
(ج)- هرگاه احتمال مراجعت قریب باشد به نحویکه عرفاً فعلاً عمارت اول محتاج الیهای او محسوب باشد، گرفتن وجوه جائز است، والله العالم.
(س) در موقعی که زکوه در غله واجب شد، مالک عین این زراعت موجود را منتقل به غیر می نماید به مقدار یکصد خروار غلّه، و قابل این معامله شرط می نماید بر مالک که زکوه این زراعت بر عهده مالک باشد؛ بعد از ردّ مال المصالحه یعنی یکصد خروار بر مالک، مقدار معینی - مثل چهل خروار مثلاً - نفع می کند، آیا در این غلّه که نفع کرده زکوه است یا نه؟
(ج)- در تمام غلّه - که در آنجا بوده - زکوه بر بایع واجب شده است، هرگاه ندهد، از عین غلّه گرفته میشود و اگر گرفته شد و معامله مزبوره هم به نحوی واقع شده باشد که از جهت ربا و غیر آن باطل نباشد، مصالح در مقداری که از او گرفته شده، به بایع میتواند رجوع کند، والله العالم.
2- (س) اهل منبر که بیان مسائل و مواعظ می کند از جای دیگر بیاید و مستحق وجوه است به اهل وطن مقدم است یا نه؟
(ج)- به آن اهل منبر هم جایز است داده شود.(1)
3- (س) اگر مستحق ولایت دیگر در محل وجوه باشد در وقت دادن آن وجوه یا اهل آن محل شریک وجوه است یا نه؟
(ج)- جواب بلی جایز است به آن هم بدهند.(2)
4- (س) زکات غلات را قبل از اخراج مؤن باید داد یا بعد از اخراج و چنانچه بعد باید داد مؤن زراعت و درخت را بیان فرمایید.
(ج)- استثناء مؤنه غیر از بذر و غیر آنچه متعارف است که از خود زراعت و اثمار داده می شود محل اشکال و تأمل است و الله العالم.(3)
1- [1] . نسخه خطی «گ»، ص 142.
2- [2] . نسخه خطی «گ»، ص 142.
3- [3] . نسخه خطی «گ»، ص 153.
1- (س) چنانچه بذر غصبی باشد زرع از زارع است یا از مالک آن؟
(ج)- مال مالک بذر است و الله العالم.(1)
1- [1] . نسخه خطی «گ»، ص 153.
