درگذشت "سون یاتْ سِنْ" انقلابی چینی و اولین رئیس جمهور چین ملی (1925م)

سون یاتْ سِن، قهرمان ملی چین و سیاست مدار برجسته این كشور، در سال 1866م در شهر كانتون در جنوب چین به دنیا آمد. وی پس از طی تحصیلات مقدماتی خود وارد دانشگاه شد و در سال 1892م در 26 سالگی موفق به اخذ دكترای پزشكی گردید. پس از حمله ژاپن به چین در سال 1894م و عقب نشینی نیروهای چین در جبهه های جنگ، زمینه فعالیت های سیاسی سون یات سن علیه نظام پادشاهی منچو در چین آغاز شد و با شكست این حركت انقلابی، سون یاتْ سِن به خارج از كشور فرار كرد. وی در آنجا مبارزات خود را ادامه داد و چینی های مقیم خارج را به انقلاب و مبارزه علیه حكومت پادشاهی دعوت كرد. سون یاتْ سن در سال 1905م به چین بازگشت و اتحادیه انقلابیون چینی را برای استقرار دموكراسی به وجود آورد. این اتحادیه در آن سال نزدیك به چهل هزار عضو یافت كه برای آغاز یك حركت انقلابی، نیروی قابل توجهی به شمار می آمد. سون یات سن در سال 1907م اصول عقاید و اهداف خود را در سه اصلِ حكومت مردم شامل ملت، حقوق سیاسی برابر و تقسیم عادلانه عرضه نمود. هم چنین بخش دیگری از نظرات او، تحت عنوان پنج اصل تفكیك قوا است كه بر تقسیم قوای كشور به سه قوه مقننه، مجریه و قضاییه و دو قوه دیگر كه سون یات سن آنها را قوای آزمایش و تفتیش نامید، تاكید دارد. دو قوه اخیر در واقع با استقلال كامل، وظیفه بازرسی و كنترل بر قوای دیگر را برعهده داشتند. پس از وقوع چندین شورش بزرگ از سال 1907 تا 1911م، سرانجام در جریان قیام سراسری و عمومی سال 1911م، حكومت خاندان امپراتوری منچو پس از 267 سال پادشاهی سرنگون شد و با اعلام حكومت جمهوری در چین، سون یات سن به عنوان اولین رئیس جمهور، قدرت را در دست گرفت. با این حال، ناتوانی او در اداره امور، نداشتن نیروی كارآمد كافی و بروز مشكلاتی كه بیشتر ناشی از كارشكنی و عدم همكاری عوامل حكومت پیشین بود به تدریج از اعتبار سون یات سن به عنوان پدر انقلاب چین، كاست و میدان را برای مخالفان باز گذاشت. از این رو در انتخابات ریاست جمهوری سال 1913م از رقیب خود شكست خورد و به شغل ساده و محقر ریاست راه آهن چین منصوب شد. با این حال، با آشكار شدن نشانه های دیكتاتوری در حكومت، سون یات سن با تأسیس حزب ناسیونالیست مردم موسوم به كومین تانْگْ موفق شد برخی از مناطق چین را به تصرف خود درآورد و در سال 1914م تشكیل یك دولت جدید انقلابی را در زادگاه خود، كانتون اعلام نمایند. سون یات سن پس از جنگ جهانی اول، حكومت خود را در سطح كشور چین گستراند تا اینكه در 12 مارس 1925م در 59 سالگی درگذشت.