1. خصوصیات سوره منافقون
سوره منافقون، شصت و سومین سوره قرآن و دارای یازده آیه و به اتفاق محدثان و مفسران از سوره های مدنی است. مضامین خود سوره نیز بر مدنی بودن آن گواهی می دهد; زیرا محور سخن در این سوره، حالات منافقان است. این حزب خطرناک پس از مهاجرت پیامبر به مدینه روی عللی که بعداً شرح خواهیم داد تشکیل شد و پیش از هجرت به هیچ وجه، مسأله ای به نام منافق مطرح نبوده; زیرا گروه منافق، اقلیتی ناراضی و غیر مؤمن بودند که از ترس اکثریت، به اسلام تظاهر می کردند; ولی در دل کافر و مشرک بودند; یعنی ظاهر و باطن آنها یکی نبود و به اصطلاح منافق و دورو بودند و یک چنین وضعیتی جز در مدینه برای مسلمانان پیش نیامده بود. از بحث های حساس و قابل ملاحظه قرآن، آیات مربوط به منافقان است: سرگذشت و کارشکنی و ضررهای سنگین و فوق العاده آنان، در سوره های بقره، آل عمران، نساء، مائده، انفال، توبه، عنکبوت، احزاب، محمد، فتح، مجادله، حدید، حشر و همین سوره بیان شده است. و اگر تمام آیات مربوط به منافقان یک جا گرد آید و از شأن نزول آیه ها و تاریخ صحیح و بررسی شده اسلام کمک گرفته شود، و همه آنها باذوق خاصی تنظیم و در قالب واحدی ریخته شود، بسیار مفید و
------------------ صفحه 14
سودمند خواهد بود. بر فرزندان قرآن و علاقه مندان تاریخ اسلام که، به یک چنین بحث های اجتماعی قرآن دست زنند و آن را به صورتی جالب که با ذوق و روح عصر ماوفق دهد درآورند و با جریان ها و نقشه های منافقان جامعه های اسلامی امروز تطبیق دهند و مطابقت برنامه های منافقان هر دو عصر را آشکار سازند. این گونه بحث و بررسی که در حقیقت یک نوع تفسیر موضوعی قرآن مجید است دریچه ای است برای سایر بحث های موضوعی قرآن، که بیشتر آنها به طور دست نخورده باقی مانده و در مورد آنها کمتر بحث شده است.
هرگاه یکی از دانشمندان گرامی طرح فوق رادرباره منافقان و یا سایر موضوعات قرآنی عمل نماید، دَیْن خود را به قرآن ادا نموده است. نگارنده امیدوار است به فضل الهی تا آن جا که امکانات علمی و شرایط دیگر اجازه دهد توفیق یابد گوشه ای از این وظیفه را انجام دهد.(1)
---------------------------------------------------------
1 . کتابی به نام المنافقون فی القرآن به قلم عبدالامیر قبلان انتشار یافته، در این کتاب قسمت اعظم آیات مربوط به منافقان بدون تجزیه و تحلیل کامل گرد آمده است.
اخیراً هم کتابی به نام النفاق والمنافقون فی عهد رسول اللّه(صلی الله علیه وآله وسلم) نگارش ابراهیم علی سالم منتشر شده است. در این کتاب آن چه ما در بالا آرزو کرده ایم تا حدودی انجام گرفته است. چیزی که هست در تجزیه و تحلیل حوادث منافقان، فقط به طرح روی دادهای دوران رسول خدا اکتفا شده و بامسائل جاری جهان اسلام تطبیق نشده است.
------------------ صفحه 15
