مطهرات

مطهرات

 

تطهیر لباس

تطهیر لباسی که  به غیر بول نجس شده چگونه است ؟

بعد از ازاله نجاست با یک مرتبه شستن پاک می شود چه با آب کر و چه با آب قلیل.(مراجع عظام تقلید)

تطهیر لباسی که  به  بول نجس شده چگونه است ؟

چنانچه با آب قلیل تطهیر شود دو مرتبه باید شسته شوند اما اگر با آب کر تطهیر شود:

یک مرتبه کافی است.(حضرت امام، مقام معظم رهبری، آیات عظام اراکی، گلپایگانی، صافی، وحید، مکارم)

دو مرتبه باید شسته شوند.(آیات عظام خویی،تبریزی)

بنابر احتیاط واجب دو مرتبه باید شسته شوند.(آیات عظام سیستانی،زنجانی)

1- .شایان ذکر است که آیت الله مکارم می فرمایند مجرد رفت و آمد مردم برای تخلی موجب جواز نمی شود بلکه باید افراد متدین برای تخلی رفت و آمد کنند.

اشیائی که آب در آن ها جمع می شود مانند پارچه و لباس آیا هنگام تطهیر فشار لازم دارند؟(1)

چنانچه با آب قلیل تطهیر شوند بعد از هر مرتبه شستن فشار لازم است تا آب باقیمانده داخل لباس خارج شود. (مراجع)

اما اگر با آب کر تطهیر شوند، فشار لازم است.(آیات عظام خوئی، تبریزی، مکارم، وحید)

به احتیاط واجب فشار لازم است. (حضرت امام و مقام معظم رهبری)

فشار لازم نیست. (آیات عظام اراکی، صافی، سیستانی، گلپایگانی، بهجت)

 

تطهیر بدن غیر از مخرج ادرار و مدفوع

اگر قسمتی از بدن به چیزی غیر از ادرار نجس شود، مثلا خونی شود، چگونه تطهیرمی شود؟(2)

بعد از ازاله نجاست با یک مرتبه شستن پاک می شود چه با آب کر و چه با آب قلیل.(مراجع عظام تقلید)

بدن که با ادرار نجس شده، با آب کر و جاری چگونه تطهیر می شود؟

یک مرتبه کافی است. (مشهور)(3)

بنابر احتیاط واجب دومرتبه با آب کر و یک مرتبه در جاری شسته شود. (آیت... سیستانی)(4)

1- توضیح المسائل مراجع، ج1، مسائل 159،160 و توضیح المسائل وحید، مسائل160

2- توضیح المسائل مراجع، ج1، مسائل 162 و توضیح المسائل وحید، مسائل163

3- رساله مراجع م 159

4- توضیحالمسائل م153

بدن که با ادرار نجس شده، با  آب قلیل چگونه تطهیر می شود؟

 دو مرتبه باید شسته شود. (اجماع)(1)

 

تطهیر مخرج ادرار و مدفوع

آیا مخرج ادرار و مدفوع با دستمال و پارچه و سنگ و مانند اینها پاک می شود؟

الف) مخرج ادرار، فقط با آب پاک می شود.(مراجع عظام تقلید)

ب) مخرج مدفوع،  با غیر آب نیز با وجود شرائطی پاک می شود مگر در سه صورت که فقط با آب پاک می شود:

 اول: آن که با مدفوع، نجاست دیگری مثل خون بیرون آمده باشد.

 دوم: آن که نجاستی از خارج به مخرج رسیده باشد.

 سوم: آن که اطراف مخرج بیشتر از مقدار معمول آلوده شده باشد.(مراجع عظام تقلید)

چنانچه مخرج مدفوع را با سنگ و کلوخ و مانند اینها (با وجود داشتن همه شرائط) تطهیر کنند آن ذره هایی که فقط با آب بر طرف می شود و بعد از تطهیر با کلوخ و مانند آن در محل باقی می مانند، آیا فقط برای نماز بخشیده شده اند یا آن که نجس کننده نیز نمی باشند؟(2)

1- همان م160

2- العروه الوثقی، ج 1، فصل فی الاستنجاء، م1 و توضیح المسائل مراجع ، ج1 ، م 68 و مفهوم مسأله 69 و توضیح المسائل وحید، م69 و مفهوم مسأله 70 و استفتاءات بهجت، ج 1، س398

پاک شدن مخرج محلّ تأمّل است ولی نماز خواندن مانعی ندارد و چنانچه چیزی هم به آن برسد نجس نمی شود و ذرّه های کوچک و لزوجت محل، اشکال ندارد.(مرحوم امام)

پاک شدن مخرج محلّ تأمّل است ولی نماز خواندن مانعی ندارد.(آیت... فاضل)

مخرج پاک می شود و نماز خواندن مانعی ندارد . (آیات عظام اراکی، بهجت، گلپایگانی، خوئی، تبریزی، سیستانی، صافی، زنجانی، مکارم، وحید، نوری)

اگر ورق قرآن یا چیزی که احترام آن لازم است مثل تربت سید الشهداء یا کاغذی که اسم خدا یا پیغمبر (صلی الله علیه و آله و سلم) یا امام (علیه السلام) بر آن نوشته شده، در مستراح بیفتد، وظیفه چیست؟(1)

چنانچه ورق قرآن یا چیزی که احترام آن لازم است مثل کاغذی که اسم خداوند متعال یا پیامبر (صلی الله علیه و آله) یا یکی از معصومین (علیهم السلام) بر آن نوشته شده یا القاب و کنیه­های آن بزرگواران در مستراح بیفتد،بیرون آوردن و آب کشیدن آن اگر چه خرج داشته باشد واجب فوری است و اگر بیرون آوردن آن ممکن نباشد کسانی که مطلع هستند باید به آن مستراح نروند (بنابرفتوا یا احتیاط واجب(2)) تا یقین کنند آن ورق پوسیده است(3). و نیز اگر تربت در مستراح بیفتد و بیرون

1- توضیح المسائل مراجع، ج1، م140 و توضیح المسائل وحید، م141

2- .شایان ذکر است آیات عظام اراکی،فاضل،مکارم در این حکم قائل به احتیاط واجب می باشند ولی فقهای دیگر بنابر فتوا قائل به این حکم شده اند.

3- ولی إعلام به دیگران واجب نیست.(استفتاء کتبی خصوصی از آیت الله سیستانی)

آوردن آن ممکن نباشد، باید (بنابرفتوا یا احتیاط واجب) تا وقتی که یقین نکرده اند به کلّی از بین رفته به آن مستراح نروند.(مراجع عظام تقلید)

 

طهارت اعضاء هنگام وضو و غسل و تیمم

اگر پیش از تمام شدن وضو، جائی را که شسته یا مسح کرده نجس شود، یا پیش از تمام شدن غسل، جایی را که شسته نجس شود، غسل و وضویش چه حکمی دارد؟(1)

وضو و غسل هر دو صحیح است.(مراجع عظام تقلید)

چه چیزهایی در هنگام تیمم باید پاک باشند؟(2)

چیزی که بر آن تیمم می شود باید پاک باشد و همچنین طبق نظر برخی از مراجع، اعضای تیمم هنگام مسح کردن هر کدام نیز باید پاک باشند.

آیا در تیمّم پاک بودن پیشانی و کف دستها و پشت دستها لازم است؟(3)

بلی، باید آن ها نیز پاک باشند.(حضرت امام، آیات عظام گلپایگانی، اراکی ، بهجت، فاضل، نوری)

بلی، بنابر احتیاط واجب آن ها نیز باید پاک

1- العروه الوثقی، ج 1، فصل فی شرائط الوضوء، بخش الثانی و فصل فی کیفیه الغسل و احکامه، اقتباس از م12 و توضیح المسائل مراجع، ج1، م 276 و اقتباس از م 380 و توضیح المسائل وحید، م 282 و اقتباس از م 386

2- توضیح المسائل مراجع، ج1، مسائل 692،706 و توضیح المسائل وحید، مسائل 699،713

3- توضیح المسائل مراجع، ج1، م 706 و توضیح المسائل وحید، م 713

باشند.(آیات عظام صافی، مکارم)

خیر، در تیمم لازم نیست پیشانی و کف دستها و پشت دستها پاک باشند، اگر چه بهتر است.(آیات عظام خوئی، زنجانی، سیستانی، وحید)

 

طهارت مکان نمازگزار

آیا پاک بودن مکان نمازگزار هنگام نماز لازم است؟(1)

الف) غیر سجده گاه:

لازم نیست پاک باشد اگر چه که احتیاط مستحب در پاک بودن آن است اماّ اگر نجس باشد نباید نجاست طوری باشد که موجب نجاست لباس یا بدن نمازگزار شود.(مراجع عظام تقلید)

ب) سجده گاه:

در حال اختیار و بدون اضطرار باید پاک باشد و اگر نجس باشد نماز باطل است هر چند نجاست آن مسری نباشد.(مراجع عظام تقلید)

 

نجس بودن تمام باطن یا تمام طرف دیگر مهر

اگر انسان مُهر خود را بر محل نجس بگذارد یا آن که باطن مهر یا سطح دیگر مهر نجس باشد امّا سطح ظاهری مهر که نمازگزار پیشانی را بر آن می گذارد

1- العروه الوثقی، ج 1، فصل فی احکام النجاسه، م1 و العروه الوثقی، ج 1، فصل فی الصلاه فی النجس، م12 و العروه الوثقی،  کتاب الصلوه، فصل فی مکان المصلّی، الشرط الثامن من شروط مکان المصلّی و توضیح المسائل مراجع، ج1، م 1065، ذیل م 885 شرط چهارم از شروط مکان نمازگزار و توضیح المسائل وحید، مسائل 1074،895

پاک باشد،نمازش چه حکمی دارد؟(1)

در طهارت موضع سجده، پاکی سطح ظاهر آن کافی است.(مراجع عظام تقلید)

 

نماز با لباس یا بدن نجس از روی علم

اگر نمازگزار از روی علم وعمد و اختیار با لباس یا بدن نجس نماز بخواند آیا نمازش باطل است؟(2)

اگر کسی در حال اختیار عمداً با بدن یا لباس نجس نماز بخواند، نمازش باطل است مگر در مواردی که استثناء شده و بعداً خواهد آمد.(مراجع عظام تقلید)

اگر نمازگزار به خاطر جهل به مسأله ی شرط بودن طهارت در لباس و بدن نمازگزار، با لباس یا بدن نجس نماز بخواند آیا نمازش باطل است؟(3)

چنانچه در فراگیری مسأله کوتاهی کرده است نمازش باطل می باشد(به صورت فتوا یا احتیاط).( آیات عظام خوئی، اراکی، فاضل، نوری، بهجت، تبریزی، زنجانی، وحید، صافی، سیستانی)

اگر کسی یقین دارد که بدن یا لباسش نجس نیست و بعد از نماز بفهمد نجس بوده نمازش چه حکمی دارد؟(4)

1- العروه الوثقی، ج 1، فصل فی احکام النجاسه، م1

2- العروه الوثقی، ج 1، فصل فی احکام النجاسه ، بخش الصلوه فی النجس و توضیح المسائل مراجع، ج1، م799 و توضیح المسائل وحید، م805

3- العروه الوثقی، ج 1، فصل فی احکام النجاسه ، بخش الصلوه فی النجس و توضیح المسائل مراجع، ج1، م800 و توضیح المسائل وحید، م806

4- العروه الوثقی، ج 1، فصل فی احکام النجاسه ، بخش الصلوه فی النجس و م2 همان بخش و توضیح المسائل مراجع، ج1، مسائل 802 و 808 و توضیح المسائل وحید، مسائل 808 و 814

الف) قبلاً پاک بوده و نجاست آن، جدید عارض شده است:

نمازش صحیح است.(حضرت امام و آیات عظام خویی، تبریزی، اراکی، فاضل، بهجت، گلپایگانی، صافی، وحید، سیستانی، مکارم، نوری)

اگر با آگاهی از مسألۀ شرعی بوده نمازش صحیح است.(آیت... زنجانی)

ب) قبلاً نجس بوده ولی شخص آن را آب کشیده و یقین کرده که پاک شده است و بعد از نماز فهمیده که پاک نشده:

 نمازش صحیح است.(حضرت امام وآیات عظام خویی، تبریزی، اراکی، بهجت، گلپایگانی، صافی، وحید، سیستانی، مکارم، زنجانی)

بنا بر احتیاط واجب اگر وقت نماز باقی است باید دوباره بخواند و اگر وقت گذشته باید نمازش را قضاء کند.(آیت... فاضل)

نمازش باطل است و آن را دوباره بخواند.(آیت... نوری)

اگر فراموش کند که بدن یا لباسش نجس است و در بین نماز یا بعد از آن یادش بیاید، نمازش چه حکمی دارد؟(1)

باید نماز را دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نماید.( حضرت امام و آیات عظام خویی، تبریزی، اراکی، فاضل، بهجت، گلپایگانی، صافی، وحید، مکارم، نوری)

اگر بعد از نماز یادش بیاید که بدن یا لباسش نجس بوده چنانچه فراموشی او از روی اهمال و

1- العروه الوثقی، ج 1، فصل فی احکام النجاسه ، بخش الصلوه فی النجس و توضیح المسائل مراجع، ج1، م803 و توضیح المسائل وحید، م809

بی اعتنایی بوده، باید بنا بر احتیاط لازم نماز را دوباره بخواند، و اگر وقت گذشته قضا نماید، ولی اگر در میان نماز یادش بیاید، در صورتی که آب کشیدن بدن یا لباس یا عوض کردن لباس یا بیرون آوردن آن، نماز را به هم نمی زند، باید در بین نماز بدن یا لباس را آب بکشد یا لباس را عوض نماید یا اگر چیز دیگری عورت او را پوشانده، لباس را بیرون آورد، ولی چنانچه طوری باشد که اگر بدن یا لباس را آب بکشد یا لباس را عوض کند یا بیرون آورد، نماز به هم می خورد و اگر لباس را بیرون آورد برهنه می ماند،چنانچه وقت نماز وسعت داردباید بنا بر احتیاط لازم نماز را دوباره با لباس پاک بخواند و الا باید با همان لباس نجس نماز را تمام کند.(آیت... سیستانی)

قبل از گذشتن وقت، یادش بیاید نماز را دوباره بخواند، بلکه اگر وقت هم گذشته بنا بر احتیاط نماز را قضا کند.(آیت... زنجانی)

کسی که مشغول نماز است اگر در بین نماز ملتفت شود که بدن یا لباسش نجس شده و احتمال دهد که بعد از شروع در نماز نجس شده است،(1) وظیفه اش چیست؟(2)

الف) آب کشیدن بدن یا لباس و یا عوض کردن و بیرون آوردن لباس، صورت نماز را به هم نمی زند و شخص هم می تواند لباس را بیرون آورد

1- .شایان ذکر است اگر احتمال ندهد که نجاست در نماز ایجاد شده مثلاً روی لباسش خون خشک شده است در اینجا حکم مسأله فرق دارد. 

2- توضیح المسائل مراجع، ج1، مسائل 806 و 805 و804 و توضیح المسائل وحید، مسائل 811 و812 و810 و منهاج الصالحین خویی، تبریزی،وحید،سیستانی، کتاب الطهاره، م425

یا بدن یا لباس را تطهیر کند:

 باید بدن یا لباس را آب بکشد یا لباس را عوض کند، یا اگر چیز دیگری عورت او را پوشانده، لباس را بیرون آورد و نماز را تمام کند.(مشهور مراجع)

ب)آب کشیدن بدن یا لباس و یا عوض کردن و بیرون آوردن لباس، صورت نماز را به هم می زند یا برای شخص امکان بیرون آوردن لباس نیست یا اگر لباس را بیرون آورد عورتش برهنه می ماند در حالی که وقت هم وسعت دارد :

باید نماز را بشکند و با بدن و لباس پاک نماز بخواند(حضرت امام و آیات عظام خویی، تبریزی، اراکی، فاضل، بهجت، گلپایگانی، صافی، وحید، مکارم، نوری، زنجانی)

باید بنا بر احتیاط لازم نماز را دوباره با لباس پاک بخواند.(آیت... سیستانی)

در چه مواردی اگر بدن یا لباس نمازگزار نجس باشد، نماز او صحیح است؟(1)

در چند مورد(2) اگر بدن یا لباس نمازگزار نجس باشد، نماز او صحیح است که بطور اجمال در زیر بیان می شود و شرح هر کدام در مسائل بعد گفته می شود.

اول: آن که به واسطۀ زخم یا جراحت یا دُمَلی که در بدن او است لباس یا بدنش به

1- العروه الوثقی، ج 1، فصل فیما یعفی عنه فی الصلوه و م1 از همان بخش و توضیح المسائل مراجع، ج1، م 848 و توضیح المسائل وحید، م 854

2- .شایان ذکر است که در تعداد موارد بخشیده شده بین فقهاء اختلاف است که در مسائل آینده نظرات آن ها خواهد آمد.

خون آلوده شده باشد.

دوم: آن که بدن یا لباس او به مقدار کمتر از درهم به خون آلوده باشد.

سوم: آن که لباسهای کوچک او مانند جوراب و عرقچین نجس باشد.

 چهارم: آن که چیز نجس همراه نماز گزار باشد.

 پنجم: آن که ناچار باشد با بدن یا لباس نجس نماز بخواند.

ششم: آن که لباس زنی که پرستار بچه است نجس شده باشد.

اگر در بدن یا لباس نمازگزار خون زخم یا جراحت یا دمل باشد،آیا برای نماز تطهیر آن ها لازم است؟(1)

تا وقتی که زخم یا جراحت یا دمل خوب نشده است چنانچه شرایط زیر موجود باشد شخص می­تواند با آن خون نماز بخواند هر چند خون مذکور بیشتر از درهم باشد و با چرک یا زردابه یا عرق های متعارف اطراف آن یا دوا و مرهمی که روی آن گذاشته اند یا مواد ضدّ عفونی کننده مخلوط شده باشد اگرچه که مستحب است روزی یک مرتبه لباسش را تطهیر کند.(مراجع عظام تقلید)

امّا آن شرایط عبارتند از:

1) زخم و جراحت قابل توجّه بوده و ثبات و استقرار داشته باشد و عرفاً از زخم­های جزئی محسوب نشود. (مراجع عظام تقلید)

1- العروه الوثقی، ج 1، فصل فیما یعفی عنه فی الصلوه، الاول من الامور و مسائل 3،1،6 از همان بخش و توضیح المسائل مراجع، ج1، مسائل 849،850،851،848 و توضیح المسائل وحید، مسائل 856،857،855،858

2) خون از زخم یا دمل و اطراف آن که عرفاً تابع زخم یا دمل محسوب می­شود، به جای دیگر سرایت نکرده باشد.(مراجع عظام تقلید)

3) آب کشیدن بدن یا لباس یا عوض کردن لباس مشقت داشته باشد.(1)

 

مقدار درهم

خون کمتر از درهم که در نماز بخشیده شده است مقدارش تقریباً چه اندازه است؟(2)

درهم (به نوع فتوا یا احتیاط واجب(3)) به اندازۀ بند سر انگشت سبّابه (انگشت شهادت یا اشاره)(4)می شود.( حضرت امام و آیات عظام گلپایگانی، خوئی، تبریزی، بهجت، اراکی، فاضل، صافی، نوری، مکارم، وحید)

بنا بر احتیاط واجب درهم باید به اندازه بند سر انگشت ابهام (انگشت شصت) حساب شود.(آیت... سیستانی)

1- شایان ذکر است نسبت به این مورد آیت الله سیستانی می فرمایند وجود این شرط لازم نیست و فقط دو شرط اول باید باشد.

2- العروه الوثقی، ج 1، فصل فیما یعفی عنه فی الصلوه، م6 از بخش الاول من الامور و توضیح المسائل مراجع، ج1، م 848 و توضیح المسائل وحید، م 854 و منهاج الصالحین خویی،تبریزی،وحید، کتاب الهاره، م 450

3- شایان ذکر است در تعیین بند سر انگشت سبابه برخی از مراجع مثل آیات عظام مرحوم امام،خویی،فاضل،گلپایگانی،تبریزی،مکارم می فرمایند: بنابراحتیاط واجب درهم باید به اندازه بند سر انگشت سبابه حساب شود ولی برخی از مراجع مثل آیت الله وحید می فرمایند: درهم (به نوع فتوا) باید به اندازه بند سر انگشت سبابه حساب شود.

4- شایان ذکر است که بند سر انگشت سبابه تقریباً به اندازه یک اشرفی یا به اندازۀ سطح یک دو ریالی می شود به همین خاطر برخی از مراجع مثل مرحوم امام در رساله فارسی می فرمایند: یک درهم تقریباً به اندازه یک اشرفی می باشد ولی در عروه می فرمایند: یک درهم تقریباً به اندازه بند سر انگشت سبابه است یا آیت الله فاضل در رساله فارسی می فرمایند: یک درهم به اندازۀ سطح یک دو ریالی می شود ولی در عروه می فرمایند: یک درهم تقریباً به اندازه بند سر انگشت سبابه است.

چون قطر درهم متعارف در زمانهای سابق حد اقل (23) میلیمتر بوده، لازم است از این مقدار کمتر باشد.(آیت... زنجانی)

 

مخلوط شدن خون با رطوبت

اگر به خون بدن یا لباسی که مقدار آن خون از درهم کمتر است رطوبتی برسد، نماز با آن چه حکمی دارد؟(1)

الف)مجموع خون و رطوبتی که به آن رسیده به اندازۀ درهم یا بیشتر از آن است:

نماز با آن باطل است.(مراجع عظام تقلید)

ب)مجموع رطوبت و خون کمتر از درهم است:

1)رطوبت از حدود خون تجاوز کرده است:

   نماز با آن باطل است(2). (حضرت امام، و آیات عظام گلپایگانی، خوئی، اراکی، فاضل، سیستانی، تبریزی، مکارم، وحید، صافی، نوری، زنجانی)

  نماز خواندن با آن اشکال ندارد.(آیت... بهجت)

2)رطوبت از حدود خون تجاوز نکرده است:

  نمازخواندن با آن اشکال دارد مگر آن که رطوبت در خون مستهلک شود و از بین برود.(حضرت امام، گلپایگانی، فاضل، صافی، نوری)

  نماز خواندن با آن اشکال ندارد.(آیات

1- العروه الوثقی، ج 1، فصل فیما یعفی عنه فی الصلوه، الثانی من الامور، م2 و توضیح المسائل مراجع، ج1، م858 و توضیح المسائل وحید، م864

2- .شایان ذکر است که بطلان در این مسأله یا بنا بر فتوا و یا بنا براحتیاط واجب است مثلاً مرحوم امام می فرمایند: نماز بنابراحتیاط واجب باطل می باشد یا آیت الله مکارم می فرمایند: چنانچه رطوبت در خون مستهلک شده باشد بنابراحتیاط واجب باطل است و الا بنا بر فتوا باطل است.

عظام خوئی، اراکی، سیستانی، تبریزی، بهجت، وحید، زنجانی)

 

لقطه

بر انسان لازم نیست مالی که پیدا شده را بردارد  بلکه برداشتن شیئی که پیدا شده مثل پول، کفش، طلا و گوشی کراهت دارد. (آیت... سیستانی کراهت درجایی است که احتمال   اینکه صاحب مال دنبال آن بیاید باشد.)

و چنانچه برداشت اگر نشانه ای نداشته باشد که بواسطه آن صاحبش معلوم شود احتیاط است ( احتیاط واجب یا مستحب) با اجازه مجتهد، آنرا از طرف صاحبش صدقه بدهد.

اگر نشانه ای دارد که بواسطه آن می تواند صاحبش را پیدا کند  و ارزش آن حدود 5/2 گرم نقره یا بیشتر باشد باید تا یک سال اعلان  کند مخصوصا در هفته های اول اعلان و اطلاع رسانی را بیشتر تکرار کند مثلا به این صورت که هفته اول هر روز و بعد هفته ای یک بار اعلان کند و نباید در اطلاع رسانی سهل انگاری نماید.

و چنانچه در جایی پیدا کند که معلوم است صاحبش پیدا نمی شود بنابر  احتیاط در همان روز با اجازه مجتهد، آنرا از طرف صاحبش صدقه بدهد.(1)

1- رساله مراجع م 2564-2574 ؛ منهاج الصالحین سیستانی ج2م643،تحریر م5. 766 و تحریر القول فی لقطه غیرالحیوان م 5. منهاج خویی و وحید م 643