«یا اَیُّها النَّبِیُّ جاهِدِ الکُفّارَ وَالمُنافِقینَ»(2)
در جنگها و مبارزاتی که قبل و بعد از اسلام در میان غیر مسلمان واقع می شد سربازان جنگجو هیچگونه مانع و مزاحمی از قتل و هتک ناموس و سرقت اموال و آتش زدن زندگی مردم نداشتند. زیرا جنگ در میان آنها براساس زور و قلدری بنا شده بود، نه براساس احقاق حق و قانون و شرف انسانی، ولی با ظهور اسلام و پیامهای روشنگرانه رسول الله صلی الله علیه و آله و سلّم در میان مسلمین در خصوص اخلاق جنگ، فصل نوینی در موضوع جهاد باز شد زیرا که اسلام تمام لشگرکشیها و جنگها را منع نمود مگر آنکه برای جلوگیری از متجاوز و یا خاموش ساختن آتش فتنه و لذا قرآن بعنوان جهت دادن به جنگهای اسلامی فرمود: «وَ قاتِلوا فِی سَبیلِ اللهِ الَّذینَ یُقاتِلُونَکُم وَلا تَعتَدُوا اِنَّ اللهَ لایُحِبُّ المُعتَدینِ»(3)
بجنگید در راه خدا با کسانی که با شما سر جنگ دارند و ستم و تعدّی روا مدارید، زیرا خدا ستمکاران و متجاوزین را دوست نمی دارد. در آیه دیگر می فرماید:
«وَ قاتِلُونهُم حَتّی لاتَکُونَ فِتنَهٌ وَ یَکُونُ الِّدینُ لِلّهِ فَاِنِ انتَهُوا فَلا عُدوانَ اِلاّ عَلَی الظالِمینَ)(1)
نبرد کنید با ایشان تا فتنه ای باقی نماند و دین خدا در انتشار و عمومیت خود از موانع و ماجراجوئیهای مغرضین و آشوبگران در امان باشد و اگر «از رفتار خویش» بازایستند «با آنان ستیزه مکنید زیرا» تجاوزی جز بر ستمگران روا نیست.
روش رسول الله صلی الله علیه و آله و سلّم در مرحله اول این بود که مخالفین را دعوت به اسلام نماید و آمادگی خود را برای سازش و مسالمت در صورت مسلمان شدن و یا پرداخت جزیه اعلام کند. امیرالمؤمنین علی علیه السلام می فرماید: پیامبر عظیم الشأن اسلام مرا به یمن فرستاد و سفارش فرمود که:
«یا عَلِی لاتُقاتِلُنَّ اَحَداً حَتّی تَدعُوهُ اِلَی الاِسلامِ»
هیچگاه با شخصی جنگ مکن مگر اینکه نخست او را به اسلام دعوت کنی. «وَاَیمُ اللهِ لِئن یَهدِیَ اللهُ عزّوجلَّ عَلی یَدَیکَ رَجُلاًخَیرٌ لَکَ مِمّا طَلَعَت عَلَیهِ الشَّمسُ وَ غَرُبَت وَ لَکَ وِلائِهِ یا عَلِیّ».
قسم به خدا اگر خداوند بدست تو مردی را هدایت کند بهتر است برای تو از آنچه که خورشید بر او طلوع نموده و غروب می کند که بر آن حکومت داشته باشی.(2) رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم همیشه به مسلمین دستور می داد که قبل از جنگ شعارهای مبارزاتی خود را با نام خدا همراه کنند و بعد سفارش می کرد که:
«اُقتُلو المُشرِکینَ وَاستَحیُوا شُیُوخَهُم وَصِبیانَهُم»(3)
مشرکین را نابود کنید ولی به پیرمردان و اطفال آنان آسیب نرسانید.
هرگاه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلّم تصمیم می گرفت لشگری را به جنگی بفرستد آنها را می طلبید و در مقابل خود نشانده و می فرمود: بنام خدا و در راه خدا و بر روش پیامبر او حرکت کنید، به دشمنان خویش خیانت نکنید، آنها را مثله ننمائید و با آنها مکر نورزید، پیرمرد ضعیف و زن و کودک را نکشید، درختان را قطع ننمائید مگر اینکه ناچار شودی، هرکس از مسلمین از کوچک و بزرگ توجهی به یکی از مشرکین داشته باشد و او را پناه بدهد، او در امان است تا کلام خدا را بشنود، و اگر امتناع کرد او را به منزلگاه خود برسانید و از خدا استعانت جوئید.(1)
