مقدمه
نظام جمهوری اسلامی ایران در مسیر تعالی خود در عرصه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و علمی، در طول سه دهه گذشته، به موفقیت ها و پیروزی های بزرگی دست یافته است. دهه چهارم، که مقام معظم رهبری آن را دهه پیشرفت و عدالت نام نهاده است، برای نظام اسلامی نوید آینده ای روشن و درخشان را می دهد.
نام گذاری سال 1391 به نام سال تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی، ادامه سیاستی است که سال گذشته مقام معظم رهبری بیان فرمود. سال گذشته به نام سال جهاد اقتصادی نام گذاری شد و امسال نیز در ادامه اهداف سال گذشته و به نوعی جهاد اقتصادی است.
مهم ترین مصداق جهاد اقتصادی، حمایت از تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی است. شعار امسال با توجه به درایت مقام معظم رهبری مبتنی بر نیاز جدی کشور و بر اساس وجود تهدید یا فرصت بالقوه، انتخاب شده است. بنابراین، باید همه فعالیت های کلان دستگاه های اجرایی، با همکاری و تلاش مضاعف، زمینه تحقق این شعار را فراهم آورند. افزایش کیفیت کالاهای داخلی، تشویق مردم به خرید این کالاها و فراهم کردن فضای اقتصادی کسب و کار برای افزایش تولید ملی، از جمله مباحث مهم در این زمینه است.
خانواده، بنیادی ترین واحد جامعه نیز در تحقق شعار تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی، ظرفیت های بسیاری دارد. خانواده می تواند عمیق ترین تأثیرات را بر افراد جامعه بگذارد؛ به گونه ای که اگر بتوان رفتار اقتصادی خانواده ها را به شکل مطلوبی جهت داد، مسلّماً این جهت دهی بر اقتصاد کل کشور نیز اثر خواهد گذاشت. از این رو، توجه به خانواده و نقشی که می تواند در سال تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی بر عهده گیرد، بسیار مهم است.
در دنیای امروز، خانواده با تحولات بزرگی روبه رو شده است. کاهش تعداد فرزندان، تغییر نقش زن و شوهر و دگرگونی نقش زنان در اجتماع در کنار عوامل اجتماعی دیگر، ساختار خانواده را متحول کرده است. این دگرگونی ها تحت تأثیر عوامل متعددی به وقوع پیوسته، که رسانه ها را می توان از جمله اثرگذارترین آنها دانست. رسانه، ابزاری قدرتمند و اثرگذار است که می تواند به صورت مستقیم بر جامعه اثر بگذارد، اما تأثیر مهم آن از طریق اثر گذاشتن بر نهادهایی چون خانواده است. رسانه ابزار گوناگونی در زمینه برنامه سازی دارد و می تواند مفاهیم را در قالب های متنوع و جذاب به مخاطب عرضه کند.
پی آمد این اثرگذاری را می توان در دو قالب پی آمدهای مثبت، همچون افزایش آگاهی اعضای خانواده در زمینه های مختلف، از جمله موضوعات و مسائل اقتصادی و اصلاح رفتار فردی و جمعی و پی آمدهای منفی، چون افزایش مصرف گرایی، تجمل گرایی و... مشاهده کرد. بررسی پی آمدهای تأثیر رسانه در هر یک از این موارد می تواند چشم انداز روشنی از وضعیت و عملکرد آن را نشان دهد.
رسانه در جامعه پذیر کردن افراد نقش بسزایی دارد؛ به گونه ای که با ظرفیت های وسیع اثرگذاری خود، اولویت فکری افراد جامعه و خانواده ها را تعیین و هدایت می کند. جهت دهی صحیح اولویت های فکری خانواده می تواند در جامعه پذیری هر چه بهتر افراد اثرگذار باشد. ابتدا رسانه ارزش های صحیح اقتصادی را به خانواده یادآور می شود و خانواده با دارا بودن سازوکارهای جامعه پذیری خودش، این پیام ها را در افراد نهادینه می سازد. در واقع، خانواده در انتقال پیام های رسانه به افراد جامعه، واسطه به شمار می آید. رسانه ها می توانند بر موضوعاتی چون تربیت اقتصادی فرزندان نیز اثرگذار باشند.
در این تحقیق، به بررسی ظرفیت ها و نقشی می پردازیم که خانواده در زمینه تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی دارد. در فصل اول، ابتدا سیر تحول خانواده، سپس نحوه اثرگذاری خانواده و رسانه بر افراد جامعه، بررسی خواهد شد. در فصل دوم، به خانواده و کار می پردازیم. به دلیل آنکه مصرف کالای ایرانی در تولید ملی اثر بسزایی دارد، در فصل سوم به موضوع خانواده و مصرف خواهیم پرداخت. تربیت نیروی انسانی کارآمد، یکی از وظایف مهم خانواده است. از این رو، در فصل چهارم، به خانواده و کار می پردازیم. در فصل پنجم، نقش خانواده را در حمایت از سرمایه ایرانی بررسی می کنیم. در پایان، به آسیب ها و چالش هایی خواهیم پرداخت که پیش روی خانواده در تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی است.
