زندگی نامه ملا حبیب الله شریف کاشانی(ره)

ملا حبیب الله شریف کاشانی کیست؟
ملا حبیب الله شریف کاشانی از علمای شیعه متوفای 1340 قمری است که در کاشان زندگی کرد و در همین شهر نیز از دنیا رفت. از آثار این عالم شیعه به جز کتاب مذکور می توان از آثار ایضاح الریاض (تعلیقات بر ریاض المسائل) و دیوان سالک کاشانی نام برد.
شیخ آقا بزرگ تهرانی درباره وی چنین می گوید:
میرزا حبیب الله شریف فرزند ملا علی مدد ساوجی از اهالی کاشان است که در 23 جمادی الثانی 1340ق در همین شهر از دنیا رفت و در خارج از شهر در بقعه ای خاص دفن شد و از آثار او کتاب لباب الالقاب است که ما از آن بسیار نقل می کنیم.
ولادت
حبیب الله شریف کاشانی در سال 1262 ق . دیده به جهان گشود.پدرش آیت الله ملا علی مدد ساوجی در ساوه متولد شد و بخش عظمی از تحصیلات خود را در قزوین و سپس کاشان گذراند. در ایام جوانی به درجه اجتهاد رسید و سپس در سال 1266 ق . از کاشان به ساوه مراجعت کرد و تا پایان عمر روشنی بخش مردمان آن دیار گردید.مادر ملا حبیب الله ، دختر میرزا حبیب الله (معروف به میرزا بابای حسینی نطنزی ) بود.

تحصیلات
حبیب الله پس از رحلت پدرش (1270 ق .) در زادگاهش کاشان تحت سرپرستی آیت الله سید حسین کاشانی (متوفای 1296 ق .) به تحصیل علوم حوزوی همت گماشت .آن نوجوان یتیم ، در پرتو تلاش و استعداد خدادادی اش و دقت و مراقبت استادش ، در مدت ده سال مدارج عالی تحصیل را پشت سر نهاد و در شانزده سالگی گواهی نقل روایت و سپس در هیجده سالگی از استادش ، گواهی اجتهاد دریافت کرد.
آیت الله سید حسین کاشانی که از شاگردان پدر بزرگوار ملا حبیب الله بود، نقشی بسزا در تربیت علمی و نیز امور زندگی ملا حبیب الله داشت وی در گواهی اجتهادی که برای ملا حبیب الله نوشته چنین آورده است :
(... فرزند روحانی من ، عالم ربانی و عامل صمدانی ، استاد زبر دست ، دانشمند و فقیه کامل ، رستگار و رهرو راه سعادت موید به تایید خداوند بی نیاز، حبیب الله فرزند مرحوم مغفور علامه زمان علی مدد که پروردگارش رحمت کناد، در بسیاری از اوقات بحث و تحقیق در علوم با من بوده و بسیاری از مباحث اصول و فقه را نزد من خوانده و بسیاری از مطالب علم کلام و علوم وابسته را از من فرا گرفته و حمد خدا را که عالم فاضل و فقیه کامل و جامع کلیه شرایط فتوا گردیده و به درجه اجتهاد نایل شده و مراتب علم و عمل ، عدالت و سداد را حایز گردیده است ...)
ملا حبیب الله درباره استادش آورده است :
(... تمامی این زحماتی که او (سید حسین کاشانی ) برایم متحمل شد به این سبب بود که می خواست حق شاگردی پدرم را ادا کرده باشد...)

اساتید
ملا حبیب الله در دوران حیات پر بار خویش ، برای خوشه چینی از محضر بزرگان و کسب علم و ادب از هیچ کوششی دریغ نکرد. او با مسافرت به اصفهان از محضر آیه الله میرزا محمد مهدی کلباسی(1464)استفاده فراوان برد.وی در سالهای اولیه تحصیل به تهران مسافرت و در خدمت استادان زیر کسب دانش کرد:
1. آیه الله حاج سید حسین کاشانی
مهمترین و بزرگترین استاد ملا حبیب الله بود که از زمان طفولیت در کاشان سرپرستی وی را به عهده داشت و پس از مهاجرت به تهران نیز، همچنان به تربیت علمی و دینی او پرداخت .
2. آیه الله میر محمد علی کاشانی (متوفای 1294 ق .): او علاوه بر استادی ، پدر همسر ملا حبیب الله بود.
3. شیخ محمد اصفهانی
4. حاج ملا هادی مدرس تهرانی
5. ملا عبدالهادی تهرانی
6. میرزا محمد اندر مانی
7. حاج میرزا ابوالقاسم تهرانی

در جستجوی خورشید
این مجتهد شریف و ستاره پر فروغ کاشان ، دو سال پس از دریافت اجازه اجتهاد، در سال 1281 ق . برای آستان بوسی امامات معصوم علیهم السلام و نیز استفاده از محضر دانشمند پرآوازه شیعه - شیخ مرتضی انصاری - به سوی عراق حرکت کرد. او پس از رسیدن به کربلا، خبر جانگداز رحلت شیخ انصاری را شنید و در ماتم فرو رفت .
ستاره شریف کاشان با اقامت در کربلا، به محضر فقیه معروف آن دیار آیت الله مولی محمد حسین معروف به فاضل اردکانی شتافته ، از خرمن فضایل او بهره می جوید.
پس از چندی به نجف اشرف رفته ، سر بر آستان کوی دوست امیرمومنان سایید و از آنجا به ایران بازگشت . ملا حبیب الله پس از رسیدن به کاشان ، مجذوب آوازه علمی یکی از دانشوران گلپایگان گردید و به سوی او شتافت وی در این باره می گوید:
(پس از مدتی درنگ تصمیم گرفتم به خدمت سرور بزرگوار، فاضل صمدانی ، مرحوم ملا زین العابدین گلپایگانی برسم . چون به حضور وی رسیدم او را (در اثر بیماری ) بسیار گوشه گیر یافتم به حدی که از خانه بیرون نمی آمد و درس و بحث و قیل و قال مدرسه را رها کرده و دچار ناراحتی و ضعف چشم گردیده بود. به همین علت نتوانستم از محضر وی استفاده درسی ببرم . لیکن فواید گرانقدری از تشرف به حضورش نصیب من شد. او مرا سفارش کرد که با دنیاطلبان ترک مراوده کنم . دل را به یاد خدا مشغول دارم و خود را از عوامل مشغول کننده این جهان دور سازم و من تمامی وصایای او را پذیرفتم و آویزه گوش خود ساختم و تا امروز بر آن هستم ...)

 عرصه سیاست
آیه الله شریف کاشانی به مسائل علمی توجه و عنایت افزون داشت و از جنجال آفرینی پرهیز داشت اما با اتکاء به اصول اساسی اسلام ، از حضور در صحنه های سرنوشت ساز سیاسی غافل نبود و به مقتضای زمان و به اندازه توان در امور سیاسی دخالت می کرد.
نهضت مشروطه و قیام عمومی مسلمانان ایران زمین به رهبری روحانیون ظلم ستیز و دلسوز، مهمترین مساله سیاسی دوران حیات ملا حبیب الله شریف بود.
ملا عبدالرسول مدنی کاشانی - شاگرد و داماد آیه الله شریف - به دستور آیت الله شریف کاشانی ، کتابی را درباره مشروطیت به نام (رساله انصافیه ) به نگارش در آورد.
از دیگر اسنادی که بیانگر بعد سیاسی آیه الله شریف است نگارش کتاب (انتخاب المسائل ) است . این کتاب در برگیرنده پرسشهای مردم درباره مسائل مختلف مشروطیت و جوابهای حکیمانه ملا حبیب الله است .
البته پس از انحراف مشروطه از مسیر اصلی و شرعی خویش ، آیت الله شریف نیز در زمره مخالفان آن قرار گرفت و در مخالفت با مشروطه سخنها گفت . او در این باره اشعاری نیز سروده است .

گفته ها و نکته ها
در این قسمت از زندگی حبیب شریف حق گفته ها گوییم و نکته ها برداریم .
1. ... شبی قبل از اذان صبح وارد مسجد شدم دیدم آقا مشغول مناجات است و با خدا راز نیاز می کند خوب دقت کردم ، شنیدم که می گفت : خدایا عاقبت با حبیب چه خواهی کرد.
2. شریف کاشانی نصیبی شایسته از فرزند داشته است . وی نام یازده فرزند زنده خویش را در وصیت نامه اش نوشته بود. بدیهی است که سامان دادن به اوضاع زندگی چنین خانواده عائله مندی ، آنهم برای فقیهی پژوهشگر، مستلزم تلاش و فعالیت ویژه ای است . با این حال ، وی از مصرف وجوهات شرعی در امور خویش پرهیز داشته و دارای مناعت طبق بوده است.
آیه الله شریف در مقدمه کتاب ((جمل النواهی )) آورده است :
((ترجمه این کتاب را با کمی سرمایه علمی و تنگدستی خود موقعی می نویسم که حوادث روزگار مرا به درد جدایی مبتلا کرده و به مصیبت مرگ دو فرزندم که در دو شب پی در پی از دنیا رفتند دچار نموده است و همچنین مشکلات دیگر به من هجوم آورده ولی خدای دوست و دوست دارنده را در هر حال حمد و سپاس و...
3. فقیه شریف کاشان معلم علم و حلم و الگوی بردباری بود. او در برخوردهای خویش و پاسخگویی به افراد و عقاید انحرافی ، هیچ گاه از قله ادب پایین نمی آمد. ملا حبیب الله شریف در موضوع عقاید فرقه شیخیه و رد ادعاهای آنان کتابی به نام (النجم الثاقب )) نوشت . گرچه او در به کارگیری عبارات کوبنده و کلمات تند هیچ کوتاه نیامده امام پا را از حریم ادب بیرون ننهاده است .
4. ملا حبیب الله راد مرد عرصه آزاداندیشی بود. وی همان اندازه که در برابر نیک اندیشان تسلیم بود در مقابل هر گونه کج روی به مقابله و دفاع حکیمانه ایستاده ، آزادانه اظهار نظر می کرد. او درباره کتاب ((مفاتیح )) فیض کاشانی ، مطالبی نقل کرده است و سپس می فرماید: ... خوش گمانی نسبت به بزرگان باعث می شود که انسان در سخنان آنان کمتر تامل کند ولی باید دانست که فساد تامل نکردن به قدری زیاد است که از قلمرو بیان خارج است .

پروانه های شمع شریف 
درخشندگی و گرما بخشی علمی آیه الله شریف موجب گردید تا شماری از دانش پژوهان و اندیشوران در محضر آن منبع شریف شریعت حاضر شده ، از شمع وجودش بهره گیرند.ذکر نام و نشانی چند از شاگردان زبده وی ، ما را بر مطلب فوق رهنمون می سازد:
1. سید محمد علوی بروجردی کاشانی
2. میر سید علی یثربی کاشانی
3. سید محمد حسین رضوی
4. میرزا احمد عاملی آرانی
5. ملا عبدالرسول مدنی کاشانی
6. میر سید خلیل الله فقیه
7. میرزا حسین محلاتی
8. محمد غروی کاشانی
9. سید فخر الدین امامت
10. شیخ محمد سلیمانی
11. آقا رضا مدنی کاشانی

آثار سبز
از ویژگیهای برجسته آیه الله شریف ، تنوع تالیفات و فزونی آنهاست وی سیصد جلد کتاب و رساله نوشته اما تنها حدود دویست جلد آنها شناخته شده است.
بر اساس نگاشته کتاب لباب الالقاب آیه الله شریف 21 سال قبل از رحلتش ‍ تعداد 135 کتاب خویش را نام برده است.شگفت اینکه تعداد زیادی از این آثار قبل از رسیدن به سن بلوغ نوشته شده است .
منتقد المنافع فی شرح المختصر النافع
نصیحت نامه ((شعر))
شکایت نامه ((شعر))
القواعد البانیه
صراط الرشاد
البارقات الملکوتیه
النخبه الرفیعه
تعلیقات علی مقدمه الفصول
رساله فی الاستصحاب
رساله فی حجه الظن
شرح مفتاح الاصول
شرح منظومه اصول الفقه
لباب الالقاب
منتخب المقالات من کتاب المقامات
بدر البلاغه ((فی الخطب ))
شرح قصیده حمیری
شرح لامیه العجم
منتخب دره الفواص
دره الدرر ((تفسیر سوره کوثر))
الانوار السانحه ((تفسیر سوره فاتحه ))
بوارق القهر ((تفسیر سوره فاتحه ))
تذکره الشهداء
رجوم الشیاطین
رساله در رجعت
شرح بر قصاص و دیات مفاتحی فیض
منظومه فی الفقه
رساله در افعال حج
مکاسب
منتخب القواعد
ذریعه الاستغنا در مسئله غنا
اسرار العارفین
ساقی نامه ((شعر))
تبصره السائر
مفتاح السعادت
ساقی نامه ((مدح امیرالمومنین ))
القصائد
گلزار اسرار
فضائل اهل بیت علیهم السلام
و....

دنیای جاویدان
آیه الله شریف کاشانی پس از حدود هشتاد سال عمر با برکت و بیش از هفتاد سال تحقیق ، تالیف ، تدریس و ارشاد، در جمادی الثانی 1340 در شهر کاشان به سوی دنیای جاویدان پر کشید.
پیکر مطهرش در مزار ((دشت افروز)) کاشان به خاک سپرده شد و مقبره اش ‍ زیارتگاه دلباختگان شرافت و حقیقت گردید.

منبع: گروه معارف سایت ضیاءالصالحین