امام علی علیه السلام/ منبر مکتوب5 (استاد انصاریان۹۶)

امام علی علیه السلام/ منبر مکتوب5 (استاد انصاریان۹۶)

سخنرانی پنجم استاد حجت الاسلام والمسلمین انصاریان با موضوع امام علی علیه السلام در قم/ حرم حضرت معصومه (سلام الله علیها) / دههٔ دوم رجب / بهار ۱۳۹۶هـ.ش.

مطالب مرتبط : ولـادت امــام علــی علیه السلام - ویژه نامه مولود کعبه

بسم الله الرحمن الرحیم

«الحمدلله رب العالمین الصلاة والسلام علی سید الانبیاء و المرسلین حبیب الهنا وطبیب نفوسنا ابی القاسم محمد صلی الله علیه وعلی اهل بیته الطیبین الطاهرین المعصومین المکرمین».

کلام در سه مسئله بود: ایمان امیرالمؤمنین -علیه السلام-، هجرت امیرالمؤمنین و جهاد امیرالمؤمنین. این ایمانی که در قرآن مجید مطرح است و کراراً هم آیاتش را قرائت کرده اید: «ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات»، این جمله در قرآن کریم کم نیست و در تمام سی جزء قرآن کریم، «ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات» ذکر شده است.

این ایمانی که این همه در قرآن کریم آمده، ایمان به چیست؟ از آیهٔ 177 در سورهٔ مبارکهٔ بقره به دست می آوریم که متعلق این ایمان، 5 حقیقت است؛ یعنی خداوند بزرگ، مرد و زنی را به ایمان معرفی می کند و قبول دارد که قلبشان به این 5 حقیقت -حالا یا از طریق تحصیل علم یا از طریق به قول امیرالمؤمنین - امام علی علیه السلام -، وقف کردن گوششان به علم به دست می آورند، تحصیل می کنند، عالم می شوند و نسبت به این 5 حقیقت به یقین می رسند؛ یقینی که درِ هر شک و تردیدی به روی آن بسته است؛ یک یقینی که با هیچ خطری ضربه نمی خورد، زخم نمی خورد و این مطلب هم در خودِ قرآن است؛ ایمانی که شکی عارض آن نمی شود، ایمانی که زخم نمی خورد، نورش کم نمی شود، چراغش در دل نمی شکند، خاموش نمی شود؛ اگر همهٔ مردم دنیا یک طرف بایستند و با اصرار و با لعاب علمی بر ضد این 5 حقیقتی که در آیهٔ 177 سورهٔ مبارکهٔ بقره مطرح است، حرف بزنند و یک مؤمن واقعی هم یک طرف باشد؛ فرض بکنید 6 میلیارد نفر در یک طرف دارند با لعاب علمی علیه این 5 حقیقت باطل گویی می کنند، وسوسه می اندازند، سفسطه می کنند؛ قرآن مجید می گوید: به این ایمان زخم نمی خورد و این مؤمنی که ایمانش را از طریق کتاب خدا، روایات، دعاها و زبان عالمان ربانی کسب کرده است، در خطر قرار نمی گیرد.

«انما المؤمنون -در سورهٔ حجرات است- الذین آمنوا بالله و رسوله ثم لم یرتابوا»، ارتیاب یعنی شک و دودلی که آدم به این نقطه برسد که خب حالا حق است یا نه؟ نبوت درست است یا نه؟ امامت درست است یا نه؟ قرآن مجید می فرماید: مؤمن دچار این تردید نمی شود. «ثم لم یرتابوا»، یعنی بعد از اینکه یک ایمان درست، صحیح و قوی به پروردگار عالم و به پیغمبر -اکرم صلی الله علیه و آله و سلم- پیدا کرد، آن ایمان تا زمان بیرون رفتنش از دنیا و ورود به برزخ برایش سالم می ماند و آخرت هم در کنار این درخت ایمان می نشیند و تا ابد بهره می برد.

«انما المؤمنون»، این «انما» خیلی حرف در آن است! «انما المؤمنون»، مؤمنون فقط کسانی هستند که وقتی دلشان به خدا و به پیغمبر خدا گره می خورد، از راه تحصیل صحیح یا گوش دادن به زبان عالمان ربانی، دیگر گره این ایمان به هیچ عنوان باز نمی شود.

یکی از بزرگ ترین علمای ما علامهٔ حلی است، شخصیت نمونه ای است که حدود 80 سال عمر کرد. از زمان خودش تا الآن به تمام حوزه های علمیهٔ شیعه و به علم حق دارد و آدم درک نمی کند که خدا به این گونه انسان ها چه توفیق ویژه ای عنایت کرده است. در سن 13 سالگی مجتهد جامع الشرائط شد و در این 80 سال سن، 523 جلد کتاب علمی نوشت؛ یعنی شما این 523 جلد را در سالن خانه تان بچینید، ببینید جا می گیرد یا نمی گیرد!

523 جلد، کِی استراحت کرده است؟ کِی زن و بچه داری کرده است؟ کِی عبادت کرده است؟ کِی کار مشکل داران را راه انداخته است؟ همهٔ این کارها را هم کرده و در لابلای این همه کار، 523 جلد کتاب علمی هم نوشته است؛ یک فرزند هم تربیت کرد معروف به فخرالمحققین که ازنظر علم و دانش از پدرش کم نداشت. یکی از قَسَم های قرآن این است: «و والد و ما ولد»، قسم به پدر و به فرزند این پدر! حتماً یکی از آنهایی که مورد قسم پروردگار است، علامهٔ حلی و فرزندش است. فخرالمحققین می فرماید: لحظات آخر عمر پدرم -علامهٔ حلی- بود، من هم کنار بسترش نشسته بودم تا ببینم چطوری جان می دهد، چطوری می میرد!

به او گفتم: پدر می دانی دارید لحظات آخر را طی می کنید؟ فرمود: آری پسرم، من چند دقیقهٔ دیگر ازدنیا می روم. گفتم: پدرجان، بگو «لا اله الا الله»؛ چشمش خیره شد و با صدای بلند گفت: نه، تمام وجود من را وحشت گرفت! چطور می شود یک عالمی، یک فرزانه ای، یک نخبه ای، یک انسانی که مؤلف 523 جلد کتاب است، در برابر «لا اله الا الله» می گوید نه! چرا می گوید نه، چه شده است؟ دوباره تلقین کردم و دوباره هم گفت نه! بلند شدم و به اتاق کناری رفتم، دو رکعت نماز خواندم و متوسل به پروردگار شدم، گفتم: خدایا به این پیرمرد عالِم رحم کن! برگشتم و گفتم: آقا بگویید «لا اله الا الله»، گفت: پسرم، همهٔ وجود من «لا اله الا الله» می گوید. گفتم: آقا، من دوبار تلقینت کردم، چرا گفتی نه؟ فرمود: به تو نگفتم! شیطان مجسم شده بود و به من گفت: علامه وقتِ خیلی سختی است، من را قبول کن! من بلدم مرگ را بر تو آسان کنم؛ گفتم: نه! دوباری که گفتم نه، فرار کرد و من به شیطان، نه گفتم. این آدم یک عمر به شیطان، نه گفته بود که حالا وقت مردنش راحت به شیطان گفت نه؛ این از آثار ایمان است و ایمان یعنی آری گفتن به خدا. «آمنوا و عملوا الصالحات»، «عملوا الصالحات»، یعنی آری گفتن به خدا! نه گفتن به شیطان، یعنی «یتقون». «یتقون» در قرآن، اغلب فعل مضارع است؛ یعنی همواره به شیاطین می گویند: نه، ما دامن به فرهنگ شما آلوده نمی کنیم و زیر بار حرف هایتان، مطالبتان، فرهنگتان، وسوسه تان و سفسطه تان نمی رویم؛ تقوا یعنی نه گفتن و عمل صالح، یعنی آری گفتن.

این نوع ایمان، گرهِ غیر قابل بازشدن، به خدا گره خوردن و بازنشدن این گره، خب قرآن مجید می گوید: ایمان به 5 حقیقت: «بالله»، خدا؛ «و الیوم الآخر»، قیامت؛ «و الملائکه»، فرشتگان؛ «و الکتاب»، قرآن نازل شده؛ «و النبیین»، 124 هزار پیغمبر؛ اینها باید چراغ خاموش نشدنی دل باشند، چراغی که هیچ بادی و هیچ طوفانی خاموشش نکند.

در فرمایشات امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف است که می فرمایند: شب عاشورا که زینب کبری -سلام الله علیها- هم به این جلسه مُشرِف بود، ابی عبدالله بعد از نماز مغرب و عشا، هر 71 نفر را در خیمهٔ خودشان دعوت کردند و یک جلسه شد؛ گوینده ابی عبدالله و مستمع 71 نفر. آن روزگار هم امام حسین -علیه السلام- بیشتر از این مستمع نداشت! اگر داشت که به کربلا می آمدند! بقیه گوش ها را به شیطان فروخته بودند؛ مجانی هم فروخته بودند. بلند شدند و یک سخنرانی کردند. من که خودم منبری هستم، می فهمم این سخنرانی در چه حالی صورت گرفته که در طول تاریخ بشر، آن شب آرامتر از این سخنران وجود نداشته است. من از خانه بیرون می آیم تا منبر بروم، بچه ام از دندان درد دارد زار زار گریه می کند، نگران هستم و می آیم، یک ربع هم منبر را کمتر می کنم، مضطرب هستم و به سرعت سراغ بچه ام می روم؛ در منبر هم حواسم متمرکز نیست. امام حسین -علیه السلام- می داند که فردا تمام این 71 نفر قطعه قطعه می شوند، 84 زن و بچه اسیر می شوند؛ اما آدم یک حالی در این سخنرانی می بیند، انگار امام این 71 نفر را در فردوس اعلی دعوت کرده و پای منبرش نشانده و در فردوس اعلی برایشان منبر رفته است؛ این قدر آرام، مطمئن، شاد، راحت، بی دغدغه، بی اضطراب، همین حال هم میوه است!

بعد از سخنرانی یا قبل از سخنرانی امام زمان -علیه السلام- می فرمایند به هر 71 نفر فرمودند: راه باز است و کسی هم به شما کاری ندارد. این سی هزار نفر برای کشتن من آمده اند و من بیعتم را از شما برداشتم که قیامت هم گیر نباشید؛ در تاریکی شب بلند شوید و به شهرهایتان برگردید و نمانید. فکر هم نمی کنم هیچ پیغمبر و امامی به یارانش گفته باشد که من بیعتم را از شما برداشتم، بیعتم را از شما برداشتم؛ یعنی نگران قیامتتان نباشید و گیر نمی افتید! آنجا من هستم، اگر گفتند چرا رفتید، می گویم من گفتم که بروند و راضی هستم!

چندتا بچه بیشتر در اینها نبودند و بقیه زن داشتند، بچه داشتند، خانه داشتند، مغازه داشتند، عشیره و قبیله داشتند، موقعیت داشتند، آدم های مهمی بودند و یک دانه پابرهنهٔ گدا و ندار در اینها نبود؛ اما هیچ کس از جایش بلند نشد! این ایمان است. امام یک مقدار سکوت کردند و ایستادند، امام زمان -عجل الله تعالی فرجه الشریف- می گویند یکی از جا بلند شد، اوّلین نفر بود و گفت: یابن رسول الله، فردا چند بار ما را می کشند؟ ابی عبدالله فرمودند: یکبار! هر آدمی را یکبار می کشند. آدم یک جان دارد و یکبار هم می میرد و یکبار هم کشته می شود و یکبار می کشند! گفت: حسین جان، اگر فردا 1000بار من را بکشند و هربار جنازه ام را تکه تکه کنند و بعد این قطعه های بدن من را در آتش بیندازند و بسوزانند تا خاکستر بشود، بعد این خاکستر من را 1000بار به باد بدهند، هربار که خدا من را زنده کند، باز می گویم حسین را می خواهم! این ایمان است، این خداشناسی است، این پیغمبرشناسی است، این قرآن شناسی است، این امام شناسی است. همهٔ معرفت می فهمم چه می گویم همهٔ معرفت در این 71 نفر جمع بود، لذا اینکه پیغمبر -اکرم صلی الله علیه و آله و سلم- می گویند: مَرکب علمایی که فقه و روایت و کتاب برای هدایت مردم می نویسند، افضل از خون شهیدان است. این روایت، این 72 تا را نمی گیرد، چون این 72 نفر عالِم شهیدند و نه عامیِ شهید؛ یعنی معرفتشان به خدا و به ابی عبدالله از کل عالِمان دنیا سنگین تر بود، بیشتر بود، نورانی تر بود.

خب این ایمان، 5 تا چراغ در دل است، چراغدان ایمان قلب است: ایمان به خدا، قیامت، فرشتگان، قرآن و انبیا؛ حالا یک نکتهٔ خیلی مهم از این آیه عنایت کنید! پروردگار می فرماید: «لَیسَ اَلْبِرَّ أَنْ تُوَلُّوا وُجُوهَکمْ قِبَلَ اَلْمَشْرِقِ وَ اَلْمَغْرِبِ وَلٰکنَّ اَلْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللّٰهِ وَ اَلْیوْمِ اَلْآخِرِ وَ اَلْمَلاٰئِکةِ وَ اَلْکتٰابِ وَ اَلنَّبِیینَ»[البقرة، 177]، «لیس البر»، بعد می گوید «و لکن البر من آمن»، برّ از نظر منِ خدا وجود کسی است که پر از ایمان به خدا، به قیامت، به ملائکه، به قرآن و به همهٔ انبیاست؛ «ولکن البر من آمن»، برّ خودِ آن انسانی است که این 5 حقیقت در اوست؛ معنی اش این است که امیرالمؤمنین -علیه السلام- خودِ ایمان بوده است، خود ایمان به خدا، خود ایمان به قیامت، خود ایمان به ملائکه، خود ایمان به قرآن، خود ایمان به محمدبن عبدالله و همهٔ انبیای گذشته بوده است.

یکبار دیگر عنایت بفرمایید! من یک وقت می گویم که برادران، خواهران، فلانی آدم مؤمنی است؛ یعنی رفته و تحصیل ایمان کرده است. بچه که بوده، نداشته و تحصیل کرده، می گویم مؤمن شده است. یک وقت می گویم که سراپای وجود این آدم را می بینی و این عین ایمان است. امیرالمؤمنین - امام علی علیه السلام - نه اینکه به خدا و پیغمبر و قیامت و فرشتگان و قرآن مجید مؤمن شده است؛ امیرالمؤمنین - امام علی علیه السلام - توحید تام است؛ امیرالمؤمنین خودش قیامت تام است؛ خودش فرشتگان تام است؛ خودش روح، نفس و حقیقت پیغمبر است، نه اینکه پیغمبر را پیدا کرده، اخلاقش را دیده، معجزاتش را دیده و گفته من علاقه پیدا کردم و می خواهم به تو مؤمن بشوم! اصلاً امیرالمؤمنین انعکاس وجود پیغمبر است و امیرالمؤمنین مصداق عینی کل قرآن مجید است؛ نه عالم به قرآن است، بلکه خودِ قرآن است، ولی به صورت قرآن انسانی؛ خود فرشتگان است به صورت انسان فرشته ای؛ همهٔ انبیای الهی طبق آیهٔ «ندعوا ابناءنا و ابناءکم و انفسنا و انفسکم» است. «انفس» جمع است، «نا» ضمیر جمع است و کاملاً آیه نشان می دهد که امیرالمؤمنین - امام علی علیه السلام -، وزن بالاتر از همهٔ انبیا را دارد و هم وزن پیغمبر است و پیغمبر به تنهایی همهٔ انبیاست؛ این ایمان امیرالمؤمنین است.

خب یکی دوتا از آثار ایمان را برایتان بگویم که خیلی مهم است. مؤسس این حوزهٔ قم و بناگُذارَش آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری است. حاج شیخ عبدالکریم گذشته از علم و مرجعیت و فقاهت و اصولی بودن و مربی بودن و متخلق بودن به اخلاق، عاشق ابی عبدالله بود. محل درسش هم همین مسجد بالاسر بود، همینجایی که دفن است، صندلی درسش همین جا بود. شنبه تا چهارشنبه درس می داد، اما قبل از اینکه درس را شروع بکند، روی منبر می نشست، یک نفر کنار منبر باید هر پنج روز -شنبه تا چهارشنبه- با عجله نه، بلکه خیلی با متانت روضهٔ ابی عبدالله را بخواند و ایشان روی منبر سیر گریه کند؛ اشکش که از محاسنش می ریخت، درس را شروع می کرد. دوتا دانه کتاب هم با دست خودش نوشته که من از خانواده اش پرسیدم، گفتند: همین است که می گویی! حالا تو شنیدی، ما دوتا کتاب پیش ماست، دوتا کتاب: یک کتاب صلاة دارد و یک کتاب درر در اصول فقه دارد؛ اینها هر کدامش حدود 300 صفحه یا یک خرده کمتر یا یک خرده بیشتر است. از صفحهٔ اوّل این دوتا کتاب تا آخر، روی تمام صفحاتش در سر صفحه نوشته است «یا حسین». این مرد عاشق، این مرد فقیه، این مرد جامع الشرائط، ایشان می فرمودند، به چه کسی گفتند؟ به همان روضه خوانی که برایش روضه می خواند و یکی از شاگردهایش بود. آن روضه خوان به چه کسی گفته است؟ آن روضه خوان بعدها به تهران آمد و از علمای ردهٔ اوّل تهران بود، قرآن را هم ترجمه کرد و حدود 80 سالش بود. من هم وقتی طلبه شدم و منبری شدم، زیاد با او هم منبر بودم، او برای من گفت؛ یعنی به یک واسطه، مرحوم آیت الله حائری به ایشان گفته بود و ایشان هم به من گفتند. ایمان و خداباوری! آیت الله حائری به این آقا فرموده بودند: وقتی میرزای شیرازی، صاحب فتوای معروف تحریم تنباکو از دنیا رفت، من، منِ حاج شیخ عبدالکریم و هم درسی ام حاج میرزاحسین نائینی که هر روز هم اسم نائینی در درس های خارج برده می شود و نائینی یک شخصیت فوق العادهٔ علمی بوده است. علمی فوق العاده! بیشتر آنهایی که پیش او درس خوانده اند، مرجع شده اند و افتخار می کردند که ما شاگرد نائینی هستیم! حاج شیخ عبدالکریم فرمودند: من و هم مباحثه ای من، میرزاحسین نائینی، دوتایی مان یک جلسه گرفتیم که بعد از میرزای شیرازی، اعلم علمای شیعه که برای مرجع تقلیدشدن باید معرفی بکنیم و خیال جامعهٔ شیعه را راحت بکنیم، کیست؟ دوتایی به این نتیجه رسیدیم که امروز در عراق، در ایران و در مراکز دیگر، اعلم علمای شیعه که بسیار آدم دقیقی است، آقا سیدمحمد فشارکی است که گفت هر دوی ما هم پیش او درس می خواندیم.

بلند شدیم و به در خانه اش رفتیم، در زدیم، دم در آمد؛ دید دوتا از شاگردهای نابش هستیم، دو تا از شاگردهایی که به علم قبولمان دارد، فرمود: بفرمایید داخل! گفتم: نه، داخل نمی خواهیم بیاییم. شما ما دوتا را مجتهد می دانید؟ گفت: بله! گفتیم: نظر ما دوتا مجتهد این است که امروز اعلم علمای شیعه شما هستید، می خواهیم در عراق، در ایران، در پاکستان، در جاهای شیعه نشین معرفی تان کنیم، فرمود: حق ندارید که من را معرفی کنید! گفتیم: خب اعلم را باید معرفی کرد. گفت: من اعلم بودن خودم را قبول دارم و دیگران هم به من گفته اند تو اعلم هستی؛ اما حق ندارید من را معرفی کنید! چرا آقا؟ شیعه مرجع می خواهد، شیعه تکیه گاه می خواهد، فرمود: هستم، ولی من را معرفی نکنید؛ چون من اعلم هستم، ولی مدیریت ندارم و قبول مرجعیت برای من حرام است؛ چون من هنر کارگردانی جامعهٔ شیعه را ندارم و این آیه را خواند و اشکش ریخت و در را بست. آیه در سورهٔ قصص است: «تِلْک اَلدّٰارُ اَلْآخِرَةُ نَجْعَلُهٰا لِلَّذِینَ لاٰ یرِیدُونَ عُلُوًّا فِی اَلْأَرْضِ وَ لاٰ فَسٰاداً وَ اَلْعٰاقِبَةُ لِلْمُتَّقِینَ»[القصص، 83]، گفت: اگر من قبول بکنم، اهل علو و فساد و العاقبة للمتقین می شوم؛ من را به جهنم نفرستید. این ایمان است!

دو جا در این حادثهٔ کربلا خیلی برای زینب کبری سلام الله علیها سخت بود، با اینکه اقیانوس تحمل و صبر بود. که ایشان دارای مقام عصمت بودند؛ عصمتی هم وزن فاطمهٔ زهرا -سلام الله علیها-. یک جا که خیلی به او سخت گذشت، فکر می کنید گودال بود؟ نه! در بارگاه یزید بود، آن وقتی که یزید با چوب به لب و دندان سر بریده امام حسین -علیه السلام- حمله کرد؛ یکی هم سر بازار کوفه، جایی که پدرش چهار سال حاکم بود و حالا مردم این شهر، او را به اسارت گرفتند. خیلی سخت است عزیزترین افراد را اشرار به اسارت بگیرند، این خیلی سخت است!

مطالب مرتبط:

امـام علـی علیه السلام/ مـنبر مـکتوب۱ (استاد انصاریان۹۶)

امـام علـی علیه السلام/ مـنبر مـکتوب۲ (استاد انصاریان۹۶)

امـام علـی علیه السلام/ مـنبر مـکتوب۳ (استاد انصاریان۹۶)

امـام علـی علیه السلام/ مـنبر مـکتوب۴ (استاد انصاریان۹۶)