جلسه دوم| ناصحیح بودن اضافه کردن مستحب و واجب به اقسام مکاسب

متن زیر تقریر و خلاصه ای از جلسه دوم درس خارج فقه مبحث مکاسب محرمه؛ جناب حجت الاسلام و المسلمین میرباقری است که در تاریخ سه شنبه 2 مهرماه سال 92 برگزار شده استدر این جلسه بحث از این شده است که مکاسب آیا به استحباب و وجوب هم منتسب می شود یا خیرمطرح شدقابل ذکر است که متن برداشت شاگردان ایشان از مباحث است.

مرحوم شیخ، علاوه بر مباح و مکروه و حرام دو قسم مستحب و واجب را هم به تقسیمات مکاسب اضافه کرده و برای مستحب به رعی و زراعت مثال زده اند و برای واجب به مکاسبی که در مقام امتثال به دلیل عدم قیام من به الکفایه بر فرد واجب میشود

متاخرین بر شیخ اشکال کرده اند که کسبی که به خودی خود واجب یا مستحب باشد نداریم.

یعنی در هیچ دستوری از شرع نیامده است که بر شما واجب است که فلان کسب و معامله را انجام دهید.

در مورد آنچه واجب شمرده شده است:

- آنچه واجب است حفظ نظام استلذا اگر بر کسی صناعتی واجب شد، میتواند بدون این که آن صنعت را کسب خود قرار دهد، به آن کار بپردازد و نظام مسلمین را از اختلال حفظ کندپس نه کسب که حفظ نظام متعلق وجوب است.

- درست است که تطبیق بعضی عناوین بر بعضی کسب ها موجب واجب شدن خود آن کسب میشود ولی این به معنی وجوب آن کسب نیستدر هیچ جا حتی به لحاظ متعلق، بیع و یا کسب واجب نمیشود و الا کلام شیخ تمام بودبعبارتی محظوری اثباتی در بین نیست اما چنین امری واقع نشده استفقط در مواردی بلحاظ عناوین دیگر، کسب بعنوان طریق رسیدن به آن عناوین متعلق وجوب میشود، عناوینی مانند حفظ نظام یا رفع رقیه مومن از ولایت کافر یا مصحف از کافر یا تعلق نذر و قسم و ..اما در این موارد هم اگر با فعل دیگری حفظ نظام یا رفع رقیت از مومن و ..صورت بگیرد، دیگر کسب واجب نیستدر باب نذر هم، با نذر کسب واجب نمیشود بلکه این وفای به نذر است که واجب است (و اگر انجام نداد، نباید کسب را اعاده کند بلکه باید کفاره نذر را بپردازد و گناه ترک وفای به نذر دارد نه گناهی به نام ترک فلان کسب)

در باب آنچه مستحبات از مکاسب نامیده شده:

گرچه رعی و زرع و نحوها مستحب است اما از روایات معلوم میشود که این افعال نه از باب تکسب بلکه از آن باب مستحب است که آن فعل خوب است و مندوبلذا اگر کسی این افعال را انجام داد بدون تکسب باز هم مستحب و مندوب است.

منبع: پایگاه اطلاع رسانی آیت الله میر باقری