5. در میان همه ظرفهای وجود انسان، فقط ظرف «قلب» است که گنجایش خدا را دارد

در میان همه ظرفهای وجود انسان، فقط ظرف «قلب» است که گنجایش خدا را دارد

در میان همه ظرفهای وجود انسان، فقط ظرف «قلب» است که گنجایش خدا را دارد؛ پنجمین جلسه از مباحث قلب استاد محمد شجاعی است و فهرست مطالب آن عبارتند از؛

1. در میان همه ظرفهای وجود انسان، فقط ظرف «قلب» است که گنجایش خدا را دارد 2. محبوب ترین دل ها نزد خداوند، سه خصوصیت دارند: 3. دل که رقیق شد به خدا نزدیکتر می شود 4. مهمترین شباهت به خدا، کسب اسم «رحمن» خداوند است 5. فرمول داشتن یک قلب پاک و محبوب خدا چیست؟ 6. بهترین الگو برای داشتن قلبِ رقیق، خود خدای متعال است 7. محبوبترین دل ها نزد خدا، پاکترین آنها از گناهان است 8. لقمه حرام، مهمترین عامل ناپاکی دل است 9. گناه شناسی مثلِ شناسایی بیماری در پزشکی مهم است 10. دلی که هرگز به غیر خدا باج نمی دهد، محبوب خداست 11. قلبی که فقط خدا را می پرستد و از خدا اطاعت می کند، محبوب خداست 12. عزیزتر از خدا معشوقی نیست 13. قلبی که ملاکش خداست، از ملامت ها نمی هراسد

1. در میان همه ظرفهای وجود انسان، فقط ظرف «قلب» است که گنجایش خدا را دارد

به فرموده پیامبر صلی الله علیه وآله، در وجود انسان ظرف هایی هست که هر یک از آنها ظرف چیز خاصی است. اما در میان همه این ظرف های وجود انسان، هیچ یک گنجایش خدا و بی نهایت را ندارد، به جز ظرف «دل و قلب».

جسم انسان ظرف محسوسات و مواد است. مثلا «چشم» ما طول موج می گیرد. «گوش» ما فرکانس می گیرد. «شکم» ما غذا و آب می گیرد. اینها ماده هستند. اما در امور غیر مادی، «خیال» ما مخیلات را می گیرد. «وهم» ما موهومات را می گیرد. «عقل» ما اطلاعات و معلومات و دانش را می گیرد و در این میان، فقط بخش «فوق عقل» ما است که خدا را می گیرد. پس تنها بخشی که در وجود انسان گنجایش خدا و بینهایت را دارد، بخش فوق عقل یا بخش «دل و قلب» انسان است.

 آدمها معمولاً یا با دارایی های جسمانی و مادی خود را ارزیابی می کنند و یا با داراییهای خیالی و وهمی، و یا نهایتاً دارایی های اطلاعاتی و عقلی، مثلا می گویند: من لیسانس دارم، دکترم، پروفسورم و ... اما در هیچ کدام از این ها ما انسان را پیدا نمی کنیم. انسان فقط از آن رو انسان است که «دل» او کانون شادی و آرامش یعنی محل ورود خدا باشد. پس این دلی که قرار است خدا در آن جا بگیرد و تنها ظرفی است که گنجایش خدا را دارد، باید سه خصوصیت را داشته باشد.

2. محبوب ترین دل ها نزد خداوند، سه خصوصیت دارند:

سه خصوصیتی که محبوب ترین دلها نزد خداوند دارند این است که نازک ترین، صافترین و سخت ترین هستند. بنا به فرموده پیامبر، هر یک از بخش های شخصیتی انسان ظرف یک چیز هستند.

نبی اکرم (صلی الله علیه وآله) می فرماید:«إنَّ للّه ِتعالى فی الأرضِ أوانِیَ، ألا وهِی القُلوبُ، فَأحَبُّها إلَى اللّه، أرَقُّها وأصفاها وأصلَبُها؛ أرقُّها للإخوانِ، وأصفاها مِن الذُّنوبِ، وأصلَبُها فی ذاتِ اللّه[كنز العمّال : 1225]= همانا خداوند متعال در زمین ظرفهایى دارد. بدانید كه آن ظرفها، همان دلهایند. پس دوست داشتنى ترین دلها نزد خداوند، نازكترین و صافترین و سختترین آنهاست. نازكترین آنها براى برادران دینی و صافترین آنها از گناه و سخت ترین آنها در راه خدا.»

3. دل که رقیق شد به خدا نزدیکتر می شود

دل باید رقیق و نازک باشد. رقیق ترین و نازکترین آنها برای برادران دینی است. برادر که می گوید، یعنی خواهر را هم در برمی گیرد. اینجا جنسیت مطرح نیست. یعنی انسان برای دیگران مهربانتر باشد. هر چقدر درجه مهربانی و عواطف یک انسان بیشتر باشد، این دل به خدا نزدیکتر است. نزدیک شدن به خدا یعنی شبیه شدن به خدا. مثل تقرب یک شاگرد به استاد است. وقتی می گوییم یک نفر به استاد شبیه شود؟ یعنی بتواند دانش های او را جذب کند و در تمرین هم موفق باشد. یعنی واقعاً از نظر شخصیتی شبیه استادش شود. در وزنه برداری در کشتی، هنر، انواع رشته های هنری، خط، نقاشی، آشپزی، در هر رشته ای این دو مسیر باید طی شود: مسیر نظری و تمرینهای عملی. برای شبیه شدن به خدا هم همین دو مسیر لازم است.

4. مهمترین شباهت به خدا، کسب اسم «رحمن» خداوند است

شبیه شدن به خدا یعنی اینکه انسان دانش ها و اطلاعات لازم را به دست بیاورد و بعد بتواند همان خلقی که خدا دارد را از خودش بروز بدهد. «رحمن» یکی از مهمترین اسم های خداوند است که بقیه اسامی هم از توابع این اسم هستند و این اسم آنقدر بزرگ است که به اندازه الله که جامعترین و کاملترین اسم خداست، می نشیند. خداوند می فرماید: «قُلِ ادْعُوا اللَّهَ أَوِ ادْعُوا الرَّحْمَنَ أَیًّا مَا تَدْعُوا فَلَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى[سوره اسراء/110]... = بگو خدا را بخوانید یا رحمان را بخوانید. هر كدام را بخوانید براى او نام هاى نیكوتر هست» آن اسمی که جای «الله» می تواند بنشیند، اسم شریف «رحمن» است، یعنی رحمت. بنابراین، در شباهت انسان ها به خدا، مهمترین شباهت، شباهت رحمتی است.

اگر انسان هر چقدر روی رحمت، مهربانی و عاطفه بیشتر کار کند، به اسم رحمان نزدیکتر و شبیه تر می شود. البته اسم «رحیم» ویژه است. خداوند در اسم «رحیم» یک رحمت خاص و ویژه قرار داده که خیلی شدیدتر بوده و آن نسبت به مؤمنین است. رحیم یعنی ویژه، یعنی آنهایی که از نظر ایمانی شباهت بیشتری به خدا دارند. خداوند می گوید: من عاشق همه انسانها هستم؛ اما بیشتر عاشق آن انسانهایی هستم که مؤمن هستند. یعنی شباهت شان به من بیشتر است.

پس اینکه پیامبر صلی الله علیه وآله می فرماید بهترین و محبوب ترین دلها، نازک ترین دلهاست، یعنی رقتش نسبت به انسانها و به خصوص مؤمنین بیشتر است. مفهوم مخالفش این است که هر چه انسان بی گذشت و بداخلاق و حساس و اهل رنجاندن و رنجیدن و اهل صدمه زدن به دیگران و شر رساندن به دیگران باشد، بیشتر از رقت می افتد و زمخت می شود.

5. فرمول داشتن یک قلب پاک و محبوب خدا چیست؟

فرمول های داشتنِ یک دل پاک را در بحث «مهرورزی» گفته ایم. اما در این جا یادآور می شویم که دستیابی به این فرمولها 4 مرحله دارد. 3 مرحله ی آن که پیش نیاز «مهرورزی» است، شامل «دشمن شناسی، غضب و حلم» است. کسی که این ترتیب چهارگانه را دنبال و رعایت کند، ان شاء الله صفات «مهرورزی و رحمانیت و رحیمیت» در وجودش تجلی پیدا می کند.

هر چقدر یک دل نسبت به انسانها پاکتر باشد و با آنها درگیر نشود و به حسادت، کینه، نفرت و... نیفتد، به خدا هم نزدیکتر می شود. قیمت این دل نزد خدا خیلی بیشتر است و این دل، در حقیقت یک بهشت است. به راحتی کسی نمی تواند این دل را عصبانی کند و برنجاند و کینه در آن بیاندازد و ناراحت و آلوده اش بکند. چرا که پاک پاک است.

6. بهترین الگو برای داشتن قلبِ رقیق، خود خدای متعال است

اگر کسی بتواند خودش را به رقت برساند، به بهشت و حتی به بالاتر از بهشت رسانده است. پس این خیلی مهم است که در موقع کار کردن روی دل، الگوی رقتِ دل ما خداوند باشد، نه انسان های دیگر. یعنی من دیگر اصلاً با مقیاس شخصی خودم به آدم ها نگاه نمی کنم؛ بلکه با مقیاس خدا نگاه می کنم. هر کس به میزان تنفرها و کینه هایی که در دلش ایجاد می شود و به میزان آدم هایی که از چشمش می افتند، از خدا و رحمت خدا دور می شود.

یک موقع من آدمها را براساس نوع نسبتی که با من دارند، دوستشان دارم که در این منیت وجود دارد، مثل پدر و مادر، خواهر و برادر، همسر و ... اما یک وقت از همه این حجابها خودم را راحت می کنم و می گویم، چون بنده خداست، او را دوست دارم. من نباید نگاه کنم که این نوع رفتاری که با من کرده، خوب است یا بد. بلکه از این جهت باید نگاه کنم که خداوند دوست دارد که من با او چه رفتاری داشته باشم و خدا از کدام رفتار من با او راضی است. پس من نباید براساس خواسته ی دل خودم رفتار کنم. بلکه باید به خواسته خدا توجه کنم. اگر اینطور شد، به راحتی دلزده نمی شوم. به راحتی کسی از چشم من نمی افتد. به راحتی نسبت به یک نفر کینه به دل نمی گیرم. این را می فهمم که اگر من از یک نفر ناراحت و دل چرکین شوم و کینه ای از من نسبت به کسی در دلم ایجاد شود، هر چند که حق با من باشد، از خدا دور می شوم. بنابراین، اصلاً پای خودم و خواسته خودم را از وسط برمی دارم. منیت در وسط نباید باشد که بگویم این نسبت به من خوبی یا بدی کرده است.

شما نگاه کنید، ائمه نسبت به سخت ترین دشمنان شان چقدر مهربان بودند. تحمل شان خیلی زیاد بوده. اگر یک موقعی هم شمشیری توسط ائمه علیهم السلام زده شده، اول شمشیر از طرف دشمن بلند شده و هیچ وقت ائمه علیهم السلام اول شمشیر روی کسی نکشیدند. اما دشمنان شان همیشه اول این کار را کردند و آنها هم در حد دفاع پاسخ دادند. اما مهربانی و خوبی را هیچ وقت ترک نکردند.

7. محبوبترین دل ها نزد خدا، پاکترین آنها از گناهان است

«وَ أصفاها مِنَ الذُّنُوب= پاکترین آنها از گناهان»، گناه مثل میکروب می ماند. شما هر چقدر تغذیه خوب داشته باشید، کافی است یکبار غذای آلوده بخورید. بدن نمی گوید که چون شما همیشه غذای خوب و تمیز خورده اید، پس دیگر این آلودگی در تو اثر نمی گذارد. آن آلودگی اثر خواهد گذاشت، حتی اگر کم باشد. مسمومیت اثر خودش را می گذارد. آدم های زیرک و آنهایی که می خواهند زودتر شبیه خدا شوند و زودتر مدارج معنوی را طی کنند، روی ترک کار بد و ترک گناه سرمایه گذاری می کنند. به جای این که روی فضیلت سرمایه گذاری کنند روی دوری از گناه و معصیت سرمایه گذاری می کنند. چون گناه مثل یک سوراخ در کشتی است که این کشتی هر چقدر قوی و بزرگ و خوب باشد، همان یک سوراخ کافی است که رفته رفته او را غرق کند. مثل شکست و یک تَرَک در سد می ماند که درست است که فعلاً در سر جایش است و بقا دارد؛ اما آن تَرَک کم کم باعث می شود که سد شکسته شود.

انسان ممکن است مرتکب گناه شود، اما باید زود خدا را به یاد بیاورد. در قرآن هم داریم:«وَ الَّذِینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَكَرُوا اللَّهَ [آل عمران/135.]= و آنان كه چون كار زشتى كنند یا بر خود ستم روا دارند، خدا را به یاد مى آورند.» یعنی انسان ممکن دچار فحشا بشود، اما وقتی که فهمید، باید خدا را به یاد بیاورد و استغفار کند. پرسیدند: مؤمن ممکن است زنا کند؟ فرمودند: بله ممکن است؛ ولی هنوز مؤمن است. ممکن است شراب بخورد؟ فرمودند: بله ممکن است یک مؤمن اشتباه کند و شراب هم بخورد؛ اما یک مؤمن هیچ وقت روی هیچ گناهی اصرار و لجبازی نمی کند. کاری که حرام است را تکرار نمی کند. اصرار بر گناه، باعث می شود تمام زحمات عمر انسان هدر برود و ضایع شود. چون لجبازی و عناد، جنگ با خداست و خیلی خطرناک است. برای همین امیرالمؤمنین(علیه السلام) فرمود:«إجتِنابُ السَّیِئات أولی مِن إکتِسابِ الحَسَنات= پرهیز از گناهان بهتر و سزاوارتر است تا انجام کارهای خیر.» بنابراین، اگر کسی واقعاً می خواهد راه بهشت را طی کند و خودش را برای قبر و مردن آماده کند، اول باید حرام ها را شناسایی کند و بعد، آنها را از حیطه زندگی اش بیرون کند

8. لقمه حرام، مهمترین عامل ناپاکی دل است

از بین همه حرامها مثل شرک به خدا و زنا، شراب، قمار، آدمکشی، دزدی و ... بزرگترین چیزی که می تواند به انسان صدمه بزند، لقمه حرام است. لقمه خیلی خرابکاری می کند. لقمه کاری می کند که انسان با همه خوبی هایش هیچ وقت رستگار نشود. حضرت سیدالشهدا علیه السلام در جواب حضرت زینب س که پرسیدند: اینها مگر مسلمان نیستند؟ اینها مگر به قرآن و پیغمبر ایمان نیاورده اند؟ اینها مگر نمی دانند که تو پسر پیغمبر و فاطمه زهرا سلام الله علیها هستی؟ فرمود: بله می دانند؛ اما شکم هایشان از لقمه حرام پر شده است. لقمه حرام طوری است که تمام ادراکات، شعور، باورها و یقین های انسان را نابود می کند. همین که از گلو پایین رفت، انسان را گرفتار می کند. لقمه حرام برای انسان دردسر درست می کند.

گاهی شما آدمی را می بینید که خیلی اهل فساد است، مشروب می خورد، فحشا دارد، منکرات دارد، کارهای خیلی خطرناک می کند، حتی آدم کشته؛ اما در آخر سر می بینی چقدر راحت توبه می کند و پاک و خوب می شود و نجات پیدا می کند. برعکس اینها، آدم هایی را شما سراغ دارید که در خانواده شان گناه، بدجنسی، بدی و ... اصلاً نمی بینید. ولی می بینید که آدمهای قسی القلبی هستند. حتی نمازشب می خوانند خیلی باتقوا و مبارز هستند و سابقه انقلابی دارند؛ اما می بینی که زشتی های خطرناکی پیدا می کنند. بیشترین کسانی که به ائمه ظلم کردند و ائمه را کشتند همین آدمها بودند. شما یک نفر غیر نمازخوان سراغ ندارید که ائمه را کشته باشد. همه نمازخوان بودند و پیغمبر را قبول داشتند.

9. گناه شناسی مثلِ شناسایی بیماری در پزشکی مهم است

گناه شناسی یکی از وظائف مهم است. آنهایی که می خواهند روی دل و قلب کار کنند، باید بدانند که گناه شناسی مثل پزشکی می ماند، پزشکان بیشترین جایی که سرمایه گذاری می کنند، قلب است. در کل بدن بیشترین چیزی که رویش سرمایه گذاری می کنند، پاتولوژی یعنی بیماری شناسی است. بیماریها را اول از بدن بیرون می کنند. چون تا وقتی که بیماری هست، نه داروهای ضد بیماری مؤثر واقع می شود و نه داروهای تقویتی. اگر دارو هم می دهند، برای این است که عفونتها و بیماریها را برطرف کنند. بیماری نباید باشد، چون خطرناک است.

 اگر کسی بگوید، من کدام علم را بیشتر بخوانم؟ می گویند اگر علم مادی می خواهید بخوانید در رأس علوم مادی، پزشکی خیلی مهم است. در رأس علوم معنوی هم قلب شناسی و دل شناسی و شناخت خودمان خیلی مهم است. امام باقر(علیه السلام) می فرماید: «لا عِلمَ کَطَلَبِ السَّلامَۀ وَ لا سَلامَۀَ کَسَلامَۀِ القَلب = هیچ علمی مثل دنبال سلامت بودن نیست؛ و هیچ سلامتی هم بالاتر از سلامت دل نیست.» چون تمام سرمایه انسان قلب اوست و بقیه سرمایه ها مال دنیاست که از بین می رود و دیگران آن را برمی دارند.

روی این حساب، امیرالمؤمنین(علیه السلام) در نهج البلاغه می فرماید: مواظب باشید به راحتی از خودتان ارث باقی نگذارید بخصوص پول هایی که می دانید مال شما نیست و حرام است. چون به ورثه می رسد. ورثه هم دوتا کار بیشتر نمی کند. یا از این پولهای تو در گناه استفاده می کند که گناهش مال تو است. چون تو پولش را داده ای. یا اینکه از این پولها در طاعت خدا استفاده می کند که آتش حسرت آن تا قیامت و بعد از قیامت، تو را می سوزاند. زیرا خواهی گفت: این مال را من تهیه کردم و جهنمش را من دارم می روم و حساب و کتابش را من دارم می کشم. اما بهشتش را کس دیگر دارد می رود.

10. دلی که هرگز به غیر خدا باج نمی دهد، محبوب خداست

سومین خصوصیتی که دل را نزد خدا محبوب می کند، طبق فرمایش حضرت رسول صلی الله علیه وآله سخت ترین آنها در راه خداست:«أصلَبُها فی ذاتِ الله= یعنی سخت ترین دلها در راه خدا». سخت ترین آنها در راه خدا، یعنی باج نمی دهد. یک آدم سرسخت به هیچ وجه راه نفوذ ندارد.

مثلاً اگر بداند در یک عروسی زمینه گناه هست، به آنجا نمی رود. یا مثلا یک خانم، بعد از زمانی یک خواستگار آمده و می خواهد ازدواج کند. پسر می گوید: شرطم این است که من در عروسی ساز و آواز می گذارم. دختر می بیند که پسر، پسر متدینی نیست، قبول نمی کند و می گوید، من شوهر نکنم بهتر از این است که شوهر بکنم و معصیت کنم. دل این خانم اصلاً به کسی باج نمی دهد. دختران موسی بن جعفر علیهم السلام هیچ کدام شوهر نکردند. یکی از دختران موسی بن جعفر، مثل حضرت معصومه(سلام الله علیها) است. اینها می دیدند که اگر بخواهند شوهر بکنند، به معصیت می افتند و تحت نفوذ شوهر، گناه می کنند. ازدواج نکردند و گناه هم نکردند. در مقابل گناه، خیلی سرسخت بودند.

11. قلبی که فقط خدا را می پرستد و از خدا اطاعت می کند، محبوب خداست

هیچ مخلوقی در معصیت کردن خالق، حق اطاعت ندارد. قرآن هم می فرماید تا می توانید از پدر و مادرتان اطاعت کنید، مگر در معصیت خدا. یعنی نباید به خاطر حرف پدر و مادر، خواهر و برادر و ... مرتکب گناه شد. شوهرم گفته من دوست دارم تو اینطوری باشی وگرنه طلاقت می دهم. خوب بگو طلاق بده. آدم نباید به غیر خدا باج بدهد.

باید بگوییم: من لقمه حرام، استفاده نمی کنم. سفر حرام نمی روم، زیر بار خوردنی و نوشیدنی و پوشیدنی و ارتباط و دیدنی و شنیدنی حرام نمی روم. دل مومن در مقابل گناه سرسخت است. مثل پزشکی می ماند که میکروب ها را خوب می شناسد. نمی توانی او را وادار کنی که خودش را آلوده کند. مثلاً بگویی، آقای دکتر! این بار به خاطر من دستت را نشوی. به خاطر ما این بار با کسی که مریض است، روبوسی کن. گاهی روبوسی آلودگی می آورد. دکتر به خاطر حرف شما این کار را نمی کند.

کسی که روی قلب کار می کند، حساس می شود. یعنی به راحتی باج نمی دهد. چون می داند چه آتشی پشتش هست. اگر کسی بگوید: حالا جان من! به خاطر من! گناهش گردن من! نباید حرفش را قبول کرد. مومن اصلاً اینطوری نیست و خیلی سرسخت است. خیلی جاها در ذوق دیگران می زند. این آدم ها، یک مقدار زمخت هستند. در اوج مهربانی، در ذوق دیگران هم می زنند، چرا؟ چون به طرف مقابلشان می گویند: من دوستت دارم، اما نه به قیمت جهنم رفتن.

برای همین وقتی سیدالشهدا از امیرالمؤمنین علیهما السلام سؤال می کند: بابا من را دوست داری؟ می فرماید: بله دوستت دارم. عرض می کند، خدا را هم دوست داری؟ می فرماید: بله. عرض می کند: در یک دل، چطور دوتا محبت را جای می دهی؟ امیرالمؤمنین می فرماید: تو بچه من هستی و من به تو شفقت و مهربانی پدری دارم. ولی عشق من خداست. سیدالشهدا می فرماید: چطور فرق می گذاری بین شفقت نسبت انسانهای دیگر و عشقی که نسبت به خداست. می فرماید: اگر بین حفظ ایمانم و کشتن تو مخیر شوم، حتماً تو را می کشم.

12. عزیزتر از خدا معشوقی نیست

تنها مصداق عشق، خداست. یعنی ما در مورد غیر خدا عشق نداریم. وقتی می گوییم: «لا إله إلا الله»، یعنی ما فقط یک معشوق و اله داریم و آن هم خداست. راجع به هر چه عشق زمینی و عشق های دیگر، حتی عشق به ائمه و اهل بیت علیهم السلام هم عشق حقیقی نیست، عشق مجازی است. یعنی وسیله است. برای همین حضرت ابراهیم علیه السلام وقتی بین حفظ عشقش به خدا و کشتن اسماعیل مخیر می شود، کارد می کشد. سیدالشهدا علیه السلام وقتی بین حفظ ایمان و از دست دادن همه چیزش مخیر می شود، همه چیز را از دست می دهد، اما باج نمی دهد. چون معشوق اصلی اش خداست و از خدا عزیزتر ندارد.

مومن می گوید: اگر خدا راضی است، من هم راضی هستم. از کسی کینه به دل نمی گیرم. نه اینکه چون به من بدی کرده، من از او بدم بیاید. حیوانات هم اینطور هستند. ملاک آنها یک ملاک حیوانی است. برای همین می گوید: من دیگران را باید به خاطر خودم دوست داشته باشم و اگر با من هماهنگ نباشند، از آنها بدم بیاید. اما مومن محبتش الهی است. همانطور که تنفرش هم تنفر الهی است. تا خدا از یک نفر بدش نیاید، او از کسی بدش نمی آید. تا کسی دشمن خدا و دشمن راه خدا نشود، از او کینه به دل نمی گیرد.

13. قلبی که ملاکش خداست، از ملامت ها نمی هراسد

اگر یک چیزی حلال باشد و هزار نفر بیایند بگویند این حلال بد است. مومن می گوید حلال است و من به هیچ وجه ناراحت نمی شوم. شما می گویید این حلال بد است، اما من انجامش می دهم. اما برعکس، اگر چیزی حرام باشد و هزار نفر بگویند، خیلی خوب است، باز هم به هیچ وجه رویش اثر ندارد و آن کار را انجام نمی دهد.

می گوید: اگر خدا راضی است، من هم راضی هستم. ملاک هایش با خدا یکی است. یعنی «وَ لا یَخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ= از ملامت هیچ ملامت کننده ای نمی ترسند» مؤمن به معنای حقیقی کسی است که به هیچ وجه ملامت دیگران رویش اثری ندارد.

سخت گیری های مزخرفی که وجود دارد، مثلاً شخص می داند، خدا و پیامبر صلی الله علیه وآله از مهریه سنگین متنفرند، ولی اصلاً روی روحیه او تاثیری ندارد. می خواهد خدا خوشش بیاید یا بدش بیاید، این کار را می کند. یا دختر بزرگ هنوز شوهر نکرده، خواستگار دختر کوچکتر را رد می کند.

وقتی پسر امام حسن علیه السلام خواستگاری دختران سیدالشهدا می آید، می گوید این دو دختر را دارم، یکی کوچک و دیگری بزرگ، فاطمه و سکینه، هر کدام را خواستی بگیر. نمی گوید، این بزرگ است اول و بعد آنی که کوچک است. یا بعضی خانواده ها به پسر کوچک می گویند، خجالت نمی کشی، تا برادر بزرگتر زن نگرفته چرا حرف ازدواج می زنی؟

در زمان پیغمبر به برکت وجود حضرت، آنقدر جامعه پیشرفت کرده بود که یک زن به راحتی به رسول خدا می گفت: یا رسول الله من یک زن تنها هستم، احتیاج به همسر دارم. لطف کنید یک شوهر به من معرفی کنید. پیغمبر هم می فرمودند: آقایان این خانم تنهاست و این خصوصیات را دارد. چه کسی حاضر است با این خانم ازدواج کند؟ یک نفر حاضر می شد و با او ازدواج می کرد. مهریه هم می خواست تعیین کند، مثلاً می گفتند قرآن به او یاد بده.  

اما ما با مقیاس الهی اصلاً سازگاری نداریم. ما چیزهایی که خدا راضی است و واجب و مهم و حلال می داند، ما بی شرمی می دانیم؛ اما اگر کسی خودارضائی و زنا کرد، اشکال ندارد.

الان خواستگار ندارد که کسی به خواستگاری اش بیاید. شاید تا 40 سالگی خواستگار نداشته باشد. الان می تواند به آقایی خودش پیشنهاد بدهد. این اشکالی ندارد. این حرف مزخرفی است که یک خانم نمی تواند به یک آقا پیشنهاد ازدواج بدهد. اصلاً در اسلام پیشنهاد با خانم است. خطبه هم خانم می خواند، قبول با مرد است. چه اشکالی دارد که یک زن بخواهد برای خودش کسی را داشته باشد تا به حرام نیافتد؟ یک مرد با یک کسی باشد تا به حرام نیافتد. ما برای چه حلال خدا را در جامعه حرام کرده ایم؟ وقتی حرام می کنیم، زنا زیاد می شود. آیه قرآن است که می فرماید: عذاب الیم برای کسانی است که راه خدا را می بندند و راه حرام را باز می گذارند. این آلودگی قلبی است. هزارتا حلال دیگر هست که ما حرام می دانیم و هزارتا حرام دیگر هست که ما در زندگی مان راحت انجام می دهیم و حلال می دانیم. انسانی که در قلبش اینطوری باز است که هر آلودگی را به راحتی می پذیرد و هر باجی را به غیر خدا می دهد و هر حرامی را مرتکب می شود و هر حلالی را حرام می داند، این که دیگر برایش دل باقی نمی ماند. این شخص اصلاً دارایی ندارد. قلب ندارد. پس باید دل، در جاهایی خیلی نرم و نازک باشد و در جاهایی باید سفت و سخت باشد و در جاهایی هم باید باصفا باشد.