عبادات و پيوند امام باقر عليه السّلام با خدا

۞ امام باقر عليه السّلام براى انجام حجّ، از مدينه به سوى مكّه رهسپار شد، وقتى كه در مكّه وارد مسجد الحرام شد، و به كعبه نگريست و بلند بلند گريه كرد، سپس طواف كعبه نمود، و پس از طواف، در مقام ابراهيم نماز خواند، وقتى كه سر از سجود برداشت، ديده شد كه محل سجده‏ اش بر اثر اشك فراوانش، تر شده است.

و آن حضرت وقتى كه خنده می کرد، متوجّه خدا شده، عرض مى‏ كرد:

                  اللّهمّ لا تمقتنى: «خدايا بر من خشم نكن».

امام صادق عليه السّلام فرمود:

«هنگامى كه چيزى پدرم را غمگين مى ‏نمود، امر مى‏ كرد تا زنان و كودكانش جمع شوند، سپس دعا مى ‏كرد و آنها آمين می گفتند».

نيز فرمود:

«پدرم بسيار ذكر خدا می گفت، گاهى همراه او می رفتم، آن حضرت ذكر خدا می ‏گفت، و وقتى كه با مردم گفتگو می كرد، از ذكر خدا غافل نمى‏ گشت، و همواره مى ‏ديدم كه زبانش به ذكر «لا اله الّا اللّه» حركت مى‏ كند. آن حضرت ما را جمع مى‏ كرد و به ذكر الهى امر مى ‏نمود، تا خورشيد طلوع كند، و هر كدام از ما كه تلاوت آيات قرآن را مى‏ توانست، او را امر به آن مى ‏كرد، و هر كدام كه نمی توانست امر به ذكر مى‏ كرد».*

✺✺✺✺✺✺✺✺✺✺✺✺✺✺✺✺✺✺✺✺✺✺✺✺
۞ ترس و خشیت امام محمد باقر علیه السلام از خداوند
بندگان برگزیده الهی خالق خود را تکیه گاهی می دانند که همیشه به آن توکل می کنند و در تمامی حالات به او تمسک می جویند و پیوسته از  خداوند متعال مغفرت و آمرزش را طلب می کنند.
امام باقر علیه السلام  در این زمینه می فرماید: «از قدرت خداوند بترس و حیا کن از او که به تو نزدیکتر است» (بحارالانوار،ج68،ص336)

۞شناخت خداوند از نظر امام باقر علیه السلام

ابی حمزه می گوید امام محمد باقر علیه السلام به من فرمود:

همانا هر کسی خدا را بشناسد عبادت می کند،پس اگر خدا را نشناسد او را با گمراهی  پرستیده است ،گفتم فدیات شوم !شناخت خدا چیست؟ فرمود: تصدیق خداوند عزو عجل و تصدیق رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و ولی او علی (علیه السلام) و پیروی از او و امامان هدایتگر و دشمنی با دشمنان خداوند عزوجل این است .شناخت خداوند عزو جل

صـاحـب ( كـشـف الغـمـّه ) روايت كرده از يكى از غلامان حضرت امام محمدباقر عليه السـلام كـه گـفـت : وقـتـى در خـدمـت آن حـضـرت بـه مـكـه رفـتـيـم پـس ‍ چـون آن حـضرت داخـل مـسـجـد شد و نگاهش به خانه كعبه افتاد گريست به حدى كه صداى مباركش در ميان مـسـجـد بـلنـد شـد، مـن گـفـتـم : پـدر و مـادرم فـداى تـو شـود و چـون مـردم شـما را بدين حـال نـظـاره مـى كنند خوب است كه فى الجمله صداى مبارك را از گريه كوتاه فرماييد، فرمود: واى بر تو !پس به چه سبب گريه نكنم همانا اميد مى رود كه حق تعالى به سبب گـريـسـتـن مـن نـظـر رحـمتى بر من فرمايد و به آن سبب من فردا در نزد او رستگار بوده بـاشـم ، پـس آن حـضرت دور خانه طواف فرمود، پس از آن در نزد مقام به نماز ايستاد و بـه ركـوع و سـجـود رفـت و چـون سـر از سـجـده بـرداشت موضع سجده آن حضرت از آب ديدگانش تر شده بود(1).

۞ حالات امام باقر علیه السلام در هنگام عبادت

او در هر شبانه روز یکصد و پنجاه رکعت نماز می گذارد(2)

و روايـت شـده كـه آن حضرت در دل شب در تضرع خويش به درگاه پروردگار مى گفت :

( اَمَرْتَنى فَلَمْ اَئْتَمِرْ وَ نَهَيْتَنى فَلَمْ اَنْزَجِرْ فَها اَنَاذا عَبْدُكَ بَيْنَ يَدَيْكَ وَ لااَعْتَذِرُ. )

بارالهی  خواندی،کوتاهی کردم، رماندی (نهى كردى) سرباز زدم،بین اینک منم، بنده تو،سرافکنده به درگاهت،و بهانه ای ندارم(3).

حتى به هنگام راه رفتن و غذا خوردن نيز خدا را ياد مى‏كرد. با آنكه هميشه با مردم بود اما هيچ‏گاه از ياد خدا بازنمى‏ماند.

شیخ کلینی روایت کرده است که امام جعفر صادق علیه السلام می فرمود: «هرگاه پدرم از امری محزون می شد زن ها و اطفال خو د را جمع می کرد و ایشان دعا می کرد و همگی آمین می گفتند».(4)

امام جعفر علیه السلام در توصیف حالات پدرشان چنین می فرمایند:

پدرم کثیر الذکر بود به حدی ذکر می گفت که گاهی با او راه می رفتیم می دیدم که ذکر خدا می کند

و هنگامی که با او طعام می خوردیم او ذکر خدا می گفت

و هنگامی که برای مردم حدیث می خواند ذکر می گفت

و پیوسته می دیدم زبان مبارکش به کام شریفش چسبیده است و می فرمود:«لا اله الا الله»

سحرگاهان ما را به عبادت و شب زنده داری تا برآمدن آفتاب فرا می داد

و پیوسته به قرائت قرآن ما را امر می فرمود؛هر كس را كه اهل قرائت بود به قرائت قرآن و آن كس را كه قرائت نمى‏كرد به گفتن ذكر سفارش می نمود»(5)

امام صادق در همین باره باز می فرماید:

من بستر پدرم را می گستردم و انتظار می کشیدم تا بیاید،چون او به بسترش می آمد و می خوابید من نیز به سوی بستر خود می رفتم. شبی او دیر آمد و من به جستجویش به مسجد رفتم . مردم همه در خواب بودند ناگهان پدرم را دیدم که در مسجد به حال سجده است . در مسجد جز او کس دیگر نبود . ناله اش را شنیدم که می گفت :

«پیراسته ای پروردگار تو،به حقیقت پروردگار منی،از روی تعبد و بندگی تو را سجده می کنم .معبودا !کردار من اندک است پس تو خود ان را برایم دو چندان کن.بارالها!مرا از شکنجه ات در روزی که بندگانت را بر می انگیز ،در امان نگاه دار و بر من نظر کن که تو البته توبه پذیر و مهربانی»(6).

۞ برخى از دعاهاى مأثور از امام باقر (ع)

 آبى در كتاب نثر الدرر نقل كرده است امام باقر (ع) مى ‏فرمود:

خدايا! مرا در دنيا با بى‏ نيازى در آخرت با گذشت يارى فرما.

آن حضرت به فرزند خود فرمود: پسرم!

چون خداوند نعمتى بر تو ارزانى داشت بگو: «الحمد للّه» و چون كارى تو را اندوهگين ساخت بگو: «لا حول و لا قوة الا باللّه» و چون رزق و روزى بر تو تنگ شد بگو: «استغفر الله».(7)

◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇◇
پی نوشتهـــــــا :

* . برگرفته از کتاب "نگاهى بر زندگى چهارده معصوم عليهم السلام"، شیخ عباس قمی, ص: 215

1)حلیه الاولیاء،ص290،بحارالانوار ،ج46،ص290؛کشف الغمه،ج2،ص319- هدایتگران راه نور،زندگانی باقر العلوم،آیت الله محمد تقی مدرسی،تهران: انتشارات محبان الحسین،1380،ص48- منتهی الامال ،حاج شیخ عباس قمی،ویرایش:دکتر عقیقی بخشایشی،عبدالرحیم نصری خراسانی،قم:نوید اسلام،1386،ج2،ص135    

(2)ائمتنا،ج1،ص342- آفاق اندیشه (نگاهی به زندگانی امام باقر(علیه السلام)ابوالفضل هادی منش،مرکز پژوهش های صداو سیما،سروش مهر:1383،ص19

(3)کشف الغمه،ج2،ص324، الفصول المهمه،ج2،ص885.   

(4)منتهی الامال ،حاج شیخ عباس قمی،ویرایش:دکتر عقیقی بخشایشی،عبدالرحیم نصری خراسانی،قم:نوید اسلام،1386،ج2،ص135

(5)حلیه الاولیاء،ص298)ائمتنا،ج1،ص341،اعیان الشیعه،ج1،ص651)- آفاق اندیشه (نگاهی به زندگانی امام باقر(علیه السلام)ابوالفضل هادی منش،مرکز پژوهش های صداو سیما،سروش مهر:1383،ص19- منتهی الامال ،حاج شیخ عباس قمی،ویرایش:دکتر عقیقی بخشایشی،عبدالرحیم نصری خراسانی،قم:نوید اسلام،1386،ج2،ص135   

(6)(حلیه الاولیاء،ص301)- هدایتگران راه نور،زندگانی باقر العلوم،آیت الله محمد تقی مدرسی،تهران: انتشارات محبان الحسین،1380،ص47-49  

(7) سيره معصومان،سيد محسن امين عاملى،ترجمه‏ :على حجتى كرمانى‏:تهران:سروش،1376،ج‏6،ص:46. 

░ ░ ░ ░ ░ ░ ░ ░ ░ ░ ░ ░ ░ ░ ░ ░ ░ ░ ░ ░ ░ ░ ░ ░ ░ ░ ░ ░ ░ ░ ░

منبـــــــــــع : سایت موسسه تحقیقات و نشر اهل بیت علیهم السلام