ولادت با سعادت زین العابدین، امام سجاد (صلواتُ اللهِ و سلامُهُ عَليها) تبریک و تهنیت باد.
امام «علی بن حسین بن علی بن ابیطالب» (سَلامُ اللهِ عَلَيهِم) مشهور به امام سجاد (صلواتُ اللهِ و سلامُه عليهِ)، چهارمین امام و پیشوای شیعه است که بنا به قول مشهور در پنجم شعبان[1] سال ۳۸ هجری[2] در مدینه منوره دیده به جهان گشود[3]
ایشان فرزند گرامی سیدالشهداء، امام حسین (صلواتُ اللهِ و سلامُه عليهِ) و بنا به قول مشهور خانم شهربانو (صلواتُ اللهِ و سلامُهُ عَليها) دختر یزگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی از نسل پادشاهان ایران است.[4]
در مورد چگونگی ازدواج حضرت شهربانو (صلواتُ اللهِ و سلامُهُ عَليها) با امام حسین (صلواتُ اللهِ و سلامُه عليهِ) نقل های مختلفی وجود دارد از جمله آنکه: چون دختر یزدگرد را به اسارت نزد عمر آوردند، ایشان از عمر رو گرفته و فرمود: «اف بیروج بادا هرمز؛ واى، روزگار هرمز سیاه شود!» عمر گفت: «این دختر مرا ناسزا مى گوید» که امیرالمؤمنین امام علی (صلواتُ اللهِ و سلامُه عليهِ) در مقام دفاع از آن بانوی مکرمه فرمود: «تو حق ندارى که به او آسیبی برسانی، به او اختیار ده که خودش مردى از مسلمانان انتخاب نماید»، که حضرت شهربانو (صلواتُ اللهِ و سلامُهُ عَليها) امام حسین (صلواتُ اللهِ و سلامُه عليهِ) را انتخاب نمود، امیرالمومنین، امام على (صلواتُ اللهِ و سلامُه عليهِ) خطاب به ایشان فرمود: «تو شهربانویی!»، سپس به امام حسین (صلواتُ اللهِ و سلامُه عليهِ) فرمود: «اى اباعبدالله! این همسر با سعادت را به خوبی محافظت نما و به او احسان و نیکی کن که فرزندی از او متولد خواهد شد که بعد از تو، بهترین اهل روی زمین خواهد بود و او مادر اوصیاء و ذرّیه طیّبه من است.»[5] بدین سبب امام سجاد (صلواتُ اللهِ و سلامُه عليهِ) را ابن الخیرتین (پسر دو برگزیده) مى گفتند زیرا ایشان از نسل بزرگان عرب و فارس است.[6]
امام سجاد (صلواتُ اللهِ و سلامُه عليهِ) را برخی افراد ناآگاه و بعضاً مغرض فردی بیمار معرفی می نمایند، لیکن باید دانست که حضرت امام سجاد (صلواتُ اللهِ و سلامُه عليهِ) فقط در ایام عاشورای سال ۶۱ هجری قمری بنا به مشیت الهی بیمار شدند و بی شک این بیماری موقت، عنایتی از طرف خداوند بوده تا بدان سبب زمین از حجت خداوند خالی نشود[7]، در حالات امام سجاد (صلواتُ اللهِ و سلامُه عليهِ) در حادثه عاشورا آمده است که امام سجاد (صلواتُ اللهِ و سلامُه عليهِ) در حالی که از شدت بیماری و تب شمشیرشان بر زمین کشیده میشد، با تکیه بر عصای به طرف میدان رهسپار شد که جان خود را فدای پدر بزرگوارش نماید، ناگاه امام حسین (صلواتُ اللهِ و سلامُه عليهِ) با فریادی بلند فرمود: «ام کلثوم! او را نگهدار! مبادا زمین از نسل آل محمد (صَلَّی اللهُ عليهِ و آلهِ و سلَّم) خالی گردد.» و این امر ولائی امام حسین (صلواتُ اللهِ و سلامُه عليهِ) موجب گردید که امام سجاد (صلواتُ اللهِ و سلامُه عليهِ) از شهادت در رکاب حضرت منصرف گردد و پس از آن حضرت ام کلثوم (صلواتُ اللهِ و سلامُهُ عَليها) امام سجاد (صلواتُ اللهِ و سلامُه عليهِ) را به بستر خویش بازگرداند.[8]
از جمله خدمات امام سجاد (صلواتُ اللهِ و سلامُه عليهِ) به جامعه اسلامی علاوه بر پیام رسانی نهضت عاشورا[9] می توان به مبارزه با عقايد غاليان، جبرگرايى، مشبهه، متصوفه و زاهد نمايان و .... اشاره نمود.
مبارزه با عقايد غاليان:
غلو کنندگان افرادی هستند که العیاذبالله ائمه معصوم (سَلامُ اللهِ عَلَيهِم) را از شأن بندگى بالاتر برده و به الوهيت ایشان معتقد هستند، امام سجاد (صلواتُ اللهِ و سلامُه عليهِ) در مورد آنها می فرماید:«جمعى از شيعيان به حدى ما را دوست خواهند داشت كه درباره ما چيزى كه يهود نسبت به عزير (علیه السلام) و نصارى نسبت به عيسى (عَلی نَبيِنا و آلهِ و عَليهِ السلام) گفتند، خواهند گفت (و ما را فرزند خدا و شريك در الوهيت مى شمارند.) نه آنان از مايند و نه ما از آنانيم.»[10]
مبارزه با جبرگرايى:
جبریون افرادی هستند که معتقدند که انسان در کارهای خود مجبور است و هیچ اختیاری از خود ندارد، امام سجاد (صلواتُ اللهِ و سلامُه عليهِ) در پاسخ فردی که پرسید: «آيا مصيبتها تقدير است يا پيامد اعمال؟» فرمودند: «قدر و عمل به منزله روح و جسم هستند » سپس فرمود: «آگاه باشيد كه ظالم ترين مردم كسى است كه ظلم ظالم را عدل تلقى كند و عدل هدايت يافته را ظلم بداند.»[11] که حضرت با اين پاسخ، اعتقاد به تقدير محض و جبر را، باطل دانستند.
مبارزه با متصوفه و زاهد نمايان:
زاهد نمايان اشخاصی هستند كه از دنيا بريده بودند و فقط به عبادت و رياضت مى پرداختند، امام سجاد (صلواتُ اللهِ و سلامُه عليهِ) در مورد ایشان می فرماید: «گروهى از اين امت بعد از اينكه از امامان دين و شجره نبوت، جدا شدند، نحله ها و فرقه هايى شدند، گروهى در اوهام رهبانيت خود را گرفتار كردند.»[12]
مبارزه با مشبهه:
افرادی هستند که العیاذبالله ذات مقدس حق تعالى را به مخلوقات تشبيه و قائل به جسميت خدا هستند، امام سجاد (صلواتُ اللهِ و سلامُه عليهِ) در قالب دعا به ایشان پاسخ داده و فرمودند: «خدايا! قدرت تو آشكار شده ولى سيمايت آشكار نشده و تو را نشناختند و تشبيه كنندگان تو را به غير آنچه سزاوارى، ارزيابى كردند. اى خداى من! از كسانى كه با تشبيه در پى جستن تو برآمدند، بيزارم خدايا! هيچ چيز مثل تو نيست و آنان (عظمت) تو را درك نكرده اند ... اى خدا! تو از آنچه كه تشبيه كنندگان به وسيله آن، تو را وصف مى كنند برتر هستى.»[13]
خدمات گسترده ای امام سجاد (صلواتُ اللهِ و سلامُه عليهِ) به اسلام و جامعه اسلامی به حدی است که حتی مذاهب دیگر اسلامی نیز بدان اعتراف نموده و از حضرت تجلیل می نمایند، ابن ابى الحديد از بزرگان اهل سنت در مورد نقش امام سجاد (صلواتُ اللهِ و سلامُه عليهِ) در جامعه اسلامی می نویسد: «هنگامى كه جامعه دچار انحراف شده، روحيه رفاه طلبى و دنيازدگى بر آن غلبه و فساد سياسى و اخلاقى و اجتماعى آن را در محاصره قرار داده و از نظر سياسى هيچ روزنه اى براى تنفس وجود نداشت، امام سجاد (صلواتُ اللهِ و سلامُه عليهِ) توانست از دعا براى بيان بخشى از عقايد خود استفاده كند و بار ديگر تحرّكى در جامعه براى توجه به معرفت و عبادت و بندگى خداوند ايجاد كند. گرچه ظاهرا مقصود اصلى در اين دعاها، همان معرفت و عبادت بوده، اما با توجه به تعابيرى كه وجود دارد، مى توان گفت كه مردم مى توانستند از لابلاى اين تعبيرات با مفاهيم سياسى مورد نظر امام سجاد (صلواتُ اللهِ و سلامُه عليهِ) آشنا شوند. دعاهاى مزبور نه تنها در ميان شيعيان، بلكه در ميان اهل سنت نيز وجود داشت. و اين حاكى از آن است كه دعاهاى امام سجاد (صلواتُ اللهِ و سلامُه عليهِ) در جامعه آن روز نفوذ كرده است. در ميان ائمه شيعه، امام سجّاد (صلواتُ اللهِ و سلامُه عليهِ) بيشتر از همه به ارائه اينگونه دعاها شهرت دارد.»[14] محمد بن طلحه شافعى از دیگر علمای اهل سنت مى نویسد: «او، زینت عبادت کنندگان، پیشواى زاهدان، سرور پرهیزکاران و امام مؤمنان است، سیره اش گواه آن اسـت کـه وى فرزند صالح رسول خدا (صَلَّی اللهُ عليهِ و آلهِ و سلَّم) و سیمایش بیانگر مقام قرب او نزد پروردگار است... ».[15]
پی نوشت:
[1]. كشف الغمه ج2 ص260.
[2]. اصول كافی ج2 ص368.
[3]. ارشاد ج2 ص138.
[4]. مسند الإمام السجاد عطاردی ج1ص172.
[5]. جلاء العیون، علّامه مجلسی، ص832.
[6]. اصول کافی ج 1 ص 467.
[7]. تذکرة الخواص، سبط ابن الجوزی ص324.
[8]. الخصائص الحسینیه، ص 188.
[9]. تسلیة المجالس و زینة المجالس ج 2 ص 393.
[10]. اختيار معرفه الرجال طوسی ج1ص336.
[11]. التوحيد صدوق ص 366.
[12]. كشف الغمه ج 2 ص 2931.
[13]. الارشاد ج 2 ص153.
[14]. شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج 11ص192.
[15]. مطالب السؤول ص 77.
--------------------
مطالعه بیشتر در:
امام سجاد علیه السلام
نکته: برای دانلود و دیدن تصویر در اندازه اصلی روی آن کلیک کنید