شرایط شکوفایی همه اعمال

إن شاءالله چون در حالت حضور قلب وارد شدید، الفاظ و معانی نماز تماماً تقاضای قلب شما می گردد، گویا حمد و سوره و بعد به طور کلی آرام آرام، تمامی نماز به شما القاء می شود. نمی خواهم بگویم به این زودی ها خبری خواهد شد، حداقل در برزخ که موانعِ ارتباط با خداوند مرتفع شد و شیطان هم دیگر آن جا نبود که وسوسه کند و ذهن شما را از خدا منصرف کند. آری! در آن وقت می بینید عجب نمازهایی دارید می خوانید، نمی دانم بگویم در آن حالت، شما نماز می خوانید، یا نماز خواندتان را می خوانید و ملکات خود را اظهار می دارید؟ آنجا نمی شود کار جدیدی را شروع کرد، چون اراده و انتخاب مربوط به این عالَم است. در این جا می شود اراده کرد، و به اعتکاف آمد و با همت و ارادة خود «دل» را متوجه خدا نمود. اراده را تا موقع احتضارِ قبل از مرگ، بیش تر به ما نداده اند، آن جا برآیندِ نماز خواندن هایی که در طول عمر انجام داده اید را به شما می دهند، اما به این معنی که بهترین آن را انتخاب می کنند و حساب همة نمازها را بر اساس آن بهترین نماز، محاسبه می کنند. چون در قرآن هست:
«مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَکرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیینَّهُ حَیاةً طَیبَةً وَلَنَجْزِینَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا کانُواْ یعْمَلُونَ»[1]
هرکس از مرد یا زن عمل صالحی انجام دهد و مؤمن هم باشد، قطعاً او را با حیات طیب، حیات می بخشیم و حتماً به آنان بهترین از آنچه که انجام مى دادند، پاداش خواهیم داد.

تمام اعمالی که در دنیا انجام داده اید را در نظر بگیرید؛ بعد آن بهترین شکل هر عملی را می گیرند و حساب همة اعمال را بر اساس آن بهترین شکل از آن عمل، جزا می دهند. بهترین صلة رحم را حساب همه ی صله رحم ها قرار می دهند، بهترین زیارتی را که انجام داده اید را برای همة زیارات در نظر می گیرند. حال اگر شرایط بهترین اعمال را در اعتکاف برای خود فراهم کنید، در واقع آن عمل را به همة اعمالی که از آن نوع انجام داده اید سرایت می دهند، حال چه آن عمل نماز باشد، و چه روزه، و چه ذکر و دعا.

حضور قلب یا آزادشدن از زمان و مکان و واردشدن در «حال» چیزی است که با قرارگرفتن در مسجد راحت تر محقق می شود. و در آن حالتْ عبادات، شکوفایی خاصی به خود می گیرد و سرمایة ما برای همه ی عباداتمان می شود. در اعتکاف که همه ی شرایطِ در حضور قرارگرفتن فراهم است سعی بفرمایید از به حضوربردن قلب غافل نشوید. قلبِ آزاد از همة دنیا، راه خود را به خوبی پیدا می کند و در طول زندگی بر پایداری در این راه شکیبایی و صبر پیشه می کند و هرچه با صبر و شکیبایی این راه را طی کند، آرام آرام عالی ترین نحوة اعمال برای او ظاهر می شود و خداوند هم در همین رابطه فرمود:
«مَا عِندَکمْ ینفَدُ وَمَا عِندَ اللّهِ بَاقٍ وَلَنَجْزِینَّ الَّذِینَ صَبَرُواْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا کانُواْ یعْمَلُونَ»[2]
آنچه پیش شماست تمام مى شود و آنچه پیش خداست پایدار است و قطعا کسانى را که صبر و شکیبایى در عبادات پیشه کردند به بهترین از آنچه عمل مى کردند پاداش خواهیم داد.

چنانچه ملاحظه می کنید؛ قرآن در این آیه می فرماید: آن هایی که در راه دین داری صبر پیشه کردند به بهترین جزایی که از هر عمل دست می یابند، همه ی اعمالشان را پاداش می دهیم. چون هرچه بیشتر در اعمالتان صبر و پشت کار و شکیبایی و پایداری نشان دهید، آرام آرام بهترین شکلِ اعمال ظاهر می شود و آن بهترین عمل را به همة اعمالی که از آن نوع انجام داده اید سرایت می دهند. حضور در مکان های مقدس مثل مسجدالحرام و مسجدالنبی و حرم امامان معصوم(علیهم السلام) و مساجد برای همین موضوع است. چون در این مکان ها حجابِ بین انسان و عالم قدس کمتر است و در نتیجه اعمال عبادی بهتر انجام می گیرد و همان عالی ترین اعمال در همة اعمال ما در کلّ زندگی سریان می یابد و همة آن اعمال صورت عالی ترین اعمال را به خود می گیرد. و لذا است که باز تأکید می شود؛ سعی کنید با به حضوربردنِ قلب در عبادات در این مدتی که معتکف هستید، نهایت استفاده را بنمایید.

بر اساس دستوراتی که جهت انجام اعتکاف داده شده، شرایطْ جهتِ امر فوق، کاملاً آماده است. حتی می فرمایند: از خوردن و آشامیدن در روز خودداری کنید، و یا در تمام مدت اعتکاف، چیز خوشبویی را نبویید، تا از آن طریق منتقل به دنیا نشوید و خدای ناکرده جنبة حیوانی شما بر جنبه روحانی  تان غلبه پیدا کند. چون اساساً تقلیل غذا و لذّات بدنی، جنبة حیوانیت را تقلیل و جنبة روحانی را تقویت می کند. در این شرایط کم حرف بزنید، رفقایی که دوست دارند برای همدیگر از دنیا و زندگی اختلاط کنند نزدیک هم نباشند. شما این جا یک رفیق دارید به نام خداوند که دائماً به قلب شما از طریق ملائکه تعلیم می دهد و خطورات شیطانی را دفع می کند، حالا که آمده اید میهمان او باشید شرایط را طوری فراهم کنید که حضرت رب العالمین به بهترین نحوه شما را میزبانی کرده باشد. بعد که از اعتکاف خارج می شوید و حالات قلبی خود را با آن وقتی که در اعتکاف بودید، مقایسه می نمایید می بینید ناخودگاه در حالت اعتکاف به راحتی بسیاری از خواطر قلبی از شما دفع می شد. وقوف شما در مسجد و در عین روزه داری و آمادة جذب نفحات الهی شدن، بسیار کارساز است. همین که در حال وقوف در مسجد هستید می بینید که معجزه وار خطورات شما در کنترل است. پیش از ظهری را که در حین اعتکاف در حال وقوف در مسجد هستید را با پیش از ظهر یک روز تعطیل مقایسه کنید؛ ببینید چه اندازه فرق می کند، حالا آرام این جا نشسته اید گویا دنیا را آب ببرد، شما را خواب می برد. کجا شد آن شیطان که یک لحظه نمی گذاشت ذهن و خیال شما راحت باشد، دائم دلمان شور می زد، به این تلفن می زدیم، به آن تلفن می زدیم، یک لحظه آرامش نداشتیم. ولی در این جا خداوند و ملائکة الله دارند تا آن جا که شما بخواهید قلب تان را کنترل می کنند. برای همین گفته اند پایتان را از مسجد بیرون نگذارید، تا این که در عرض این سه روز آرام آرام این خطورات دنیایی کم شود و زمینه برای تجلی نور حق فراهم گردد.

تا این جا تذکراتی در رابطه با آداب و ادب اعتکاف عرض شد. نکتة بسیار مهمی که باید در حین اعتکاف به قلب خود برسانید، تذکرات اخلاقی و سلوکی است که از جمله این تذکرات حدیث مشهور «معراج» است.