بدهى زیاد راستگو را دروغگو می کند

امام على(عليه  السلام): كَثْرَةُ الدَّيْنِ تُصَيِّرُ الصّادِقَ كاذِبا وَ المُنْجِزَ مُخْلِفا؛ بدهى بسيار، راستگو را دروغگو و خوش قول را بدقول مى گرداند.[*]
روایات قرض گرفتن بدون نیاز و اضطرار را ناپسند می دانند چرا كه برخلاف منش و عزت نفس انسانی است. چون فرد مقروض خود را در مقابل طلبكار كوچك می بیند علاوه بر این، آسایش روحی و تمركز فكر خود را از دست خواهد داد.
چنان كه حضرت علی(علیه السلام) می فرماید: «بپرهیزید از قرض كه آن موجب ذلت در روز و غم و ناراحتی در شب است »[1] و بالاتر از آن پیغمبر اكرم(صلی الله علیه و آله) می فرماید: «از قرض گرفتن بپرهیزید چون موجب خواری دین می شود»[2]
اما در مواردی كه شخص چاره ای نداشته باشد و اگر قرض نكند گرفتاری بیشتری متوجه او خواهد شد، مجاز به استقراض می باشد: امام كاظم(علیه السلام) فرمود:  « كسی كه كوشش برای امور زندگی كند، راه به جائی نبرد طلب قرض كند، آن چنان كه بر دین خدا و رسولش باشد»[3]
البته اسلام برای ادای دین بصورت فوری تاکید دارد حضرت صادق علیه السلام می فرماید: قرض و دَین را سبك كنید كه در سبكى دَین، طول عمر است.[4]
روایت بالا گویا جنبه روانى نیز دارد، به این صورت كه مدیون بر اثر سنگینى دین در اضطراب و وحشت و ناامنى است، و این حالات باعث سكته و فشارهاى عصبى است، و سكته و فشارهاى عصبى عمر را كوتاه مى‏ كند.
این مطلب باید مد نظر باشد؛ كسى كه نسبت به اداى حقّ ذى حقّى مماطله و كندى كند در صورتى كه قدرت بر اداى آن حق را دارد، هر روز گناه آن كسى كه به ناحق و به زور از مردم باج مى‏ گیرد بر گردن اوست
ابوثمامه مى‏ گوید: بر حضرت جواد علیه السلام وارد شدم و عرضه داشتم: قصد حج دارم، اما به یكى از افراد مرجئه بدهكارم چه مى‏ فرمائید؟ حضرت فرمود: برو دَینت را ادا كن، و مواظب باش خدا را با بر گردن داشتن دَین ملاقات نكنى، به حقیقت كه مؤمن خیانت نمى‏ ورزد![5]
زمان رسول خدا صلى الله علیه و آله مردى از دنیا رفت در حالى كه دو دینار بدهكار بود، رسول خدا صلى الله علیه و آله را براى نماز خبر كردند، حضرت از نماز خواندن بر آن میّت بدهكار خوددارى فرمودند. و این عمل مهم را به این خاطر ترك كردند تا كسى جرأت بر خوردن مال مردم، پیدا نكند.[6]
حضرت صادق علیه السلام فرمودند: دزدان سه نفرند: آن كه از پرداخت زكات خوددارى مى‏ كند، آن كه خوردن مهر زنان را حلال دانسته و از اداى آن سرباز مى‏ زند، آن كه پولى را قرض مى‏ گیرد و نیّت اداى آن را ندارد.[7]

پی نوشت:
[*].تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص362
[1].وسائل، ج 13،  ص 77.
[2]. وسائل، ج 12، ص 77.
[3]. وسائل، ج 13، ص 81.
[4]. الأمالى، شیخ طوسى: 667، حدیث 1396.
[5].  تهذیب الأحكام:6/ 184، باب 81، حدیث7
[6]. علل الشرایع: 2/ 528،باب 312، حدیث 6.
[7]. وسائل الشیعة: 28/ 293، حدیث 3799.
----------------------------------------------
مطالعه بیشتر در:
كوتاهى در پرداخت قرض