احکام اعتکاف (بخش دوم)
مکان اعتکاف
40- اعتکاف تنها در مسجد صحيح است، بنابر اين اگر کسى در خانه خود يا در تکيه، يا حسينيه يا در حرم معتکف شود صحيح نيست و از مساجد نيز تنها در اين مساجد، اعتکاف صحيح است.
مسجد الحرام
مسجد النبى صلى الله عليه و آله
مسجد جامع کوفه
مسجد بصره (12)
و به قصد رجاء (يعنى به نيت مطلوب بودن و به اميد پاداش و ثواب) مى توان در مسجد جامع هر شهر معتکف شد. (13)
41- در اين مساله فرقى بين مردان و زنان نيست، بنابر اين اگر دختران و بانوان بخواهند معتکف شوند، بايد در يکى از همين مساجد باشد.
42- س: آيا اعتکاف در غير مساجد جامع، مثل نمازخانه دانشگاه ها رجاءا اشکال دارد يا نه؟در صورت صحت، آيا احکام اعتکاف، از قبيل ترک محرمات جارى مى شود يا خير؟
آيت الله خامنه اى: رجاءا اشکالى ندارد.
آيت الله بهجت: ظاهرا جايز نيست و احکام اعتکاف را ندارد.
آيت الله فاضل: اعتکاف در مسجد جامع رجاءا صحيح است و در غير از مساجد جامع جايز نيست.
آيت الله سيستانى: مشروع نيست و احکام آن را ندارد.
آيت الله مکارم: اعتکاف بايد فقط در مساجد جامع باشد و منظور از مسجد جامع مسجدى است که قشرهاى مختلف شهر در آن شرکت کنند.
آيت الله تبريزى: اعتکاف بايد در مسجد جامع شهر باشد و اعتکاف در غير مساجد جامع صحيح نيست.
43- س: آيا انسان مى تواند نذر کند که در شهر ديگرى معتکف شود؟
آيت الله تبريزى: مانعى ندارد، بايد روزه اش در آنجا صحيح باشد و نذر اعتکاف در شهر ديگر، نذر روزه نيست.
44- اگر در يک شهر، دو يا چند مسجد جامع وجود داشته باشد، در هر کدام که بخواهد مى تواند معتکف شود.
45- اگر جاى خاصى از مسجد را براى اعتکاف خود مشخص کند، چنين قصدى لغو است، و لازم نيست حتما در آنجا معتکف شود.
46- اگر معتکف جنب شود و با حال جنابت در مسجد بماند اعتکاف او باطل است.چون توقف او در مسجد، حرام است. (14) 47- اگر جاى شخص ديگرى را غصب کند، يا عمدا بر فرش غصبى بنشيند، هر چند گناه کرده است ولى اعتکافش باطل نيست (15) .
48- اگر کسى از روى فراموشى يا جهل به مساله، بر فرش غصبى بنشيند، اعتکاف باطل نيست.
49- س: اگر جاى کسى را که معتکف بوده غصب کند، فرموده اند اعتکاف او باطل است، حال اگر جاهل بود يا عامد بود و حال پشيمان شده و جاى خود را عوض کند، اعتکاف او صحيح است يا خير؟در صورت عمد آيا کفاره دارد يا خير؟آيت الله بهجت: در فرض مذکور اعتکاف او صحيح است و در صورت بطلان کفاره ندارد.
آيت الله خامنه اى: اعتکاف صحيح است و کفاره هم ندارد.
آيت الله سيستانى: عمدا هم اگر باشد اعتکاف صحيح است.
آيت الله فاضل: على اى حال اعتکاف صحيح است.
آيت الله مکارم: اگر جاهل به موضوع باشد، اعتکافش صحيح است ولى اگر غصب بودن را مى دانسته و حکم اعتکاف را نمى دانسته، اعتکاف او صحيح نيست و توبه در اينجا مشکل را حل نمى کند.
آيت الله تبريزى: چنانچه غافل بوده اعتکافش صحيح است و اگر جاهل متردد بوده يا عامد بوده اعتکافش صحيح نيست.لکن کفاره ندارد.
50- س: اگر کسى را که زودتر از او در مسجد رفته، بيرون کند و جايش را بگيرد، اعتکافش صحيح است يا نه؟
آيت الله صافى گلپايگانى: بنابر احتياط، اعتکاف او باطل مى شود، بايد اگر اتمام اعتکاف بر او واجب شده، آن را تمام نمايد و اگر اعاده آن، واجب است، پس از اتمام اعاده نمايد.
آيت الله بهجت: اگر مکان منحصر به آنجا باشد بنابر اقوى اعتکافش باطل است.
آيت الله مکارم: خالى از اشکال نيست.
آيت الله فاضل: بلى اعتکاف او صحيح است و بطلان آن محل منع است.
51- س: آيا گذاشتن وسائل يا نوشتن نام و امثال آن موجب سبقت در محلى از مسجد مى شود؟
آيت الله مکارم: هر گاه به موقع در مسجد حضور يابند بعيد نيست موجب حق سبق باشد.
آيت الله بهجت: مى شود.
تعريف مسجد جامع
52- س: تعريف مسجد جامع چيست؟
آيت الله گلپايگانى: مسجد جامع مسجدى است که اغلب اوقات بيشتر از ساير مساجد جمعيت داشته باشد. آيت الله خامنه اى: مسجدى که براى اجتماع زيادى از اهالى آنجا ساخته شده و اختصاص به گروه خاصى يا اهالى محله اى نداشته باشد؟
53- س: مسجد جامعى در شهرى ساخته شده، بعد از آن، مسجد بسيارى بزرگترى ساخته شده و آن نيز مسجد جامع معروف گشته، کداميک از اين دو مسجد، شرعا مسجد جامع مى باشد، و ملاک در تعيين مسجد جامع چيست، با توجه به اينکه گاهى در اين مسجد نماز جمعه خوانده مى شود و گاهى در آن و حکم اعتکاف در اين دو مسجد چيست؟
آيت الله خويى: در صدق جامع بودن مسجد شرط نيست که تنها يک مسجد باشد، پس تعدد مسجد جامع در يک شهر ضررى نمى زند و اعتکاف در هر دو صحيح است، اگر جامع ناميده شود و اقامه نماز جمعه دخلى در موضوع ندارد.
54- جامع بودن مسجد را از اين راهها مى توان فهميد: (16)
خود انسان يقين کند.
به طورى بين مردم مشهور باشد که جامع بودن آن معلوم شود (17) .
دو نفر عادل بگويند (18) .
و چنانچه دو نفر در جامع بودن مسجدى اختلاف داشته باشند، با حکم حاکم نيز معلوم مى شود (19) .
55- اگر انسان در جايى به اعتقاد اينکه مسجد جامع است معتکف شود، بعدا معلوم شود مسجد نيست(مثلا تکيه يا حسينيه است)يا مسجد جامع نيست، اعتکاف باطل است.
حدود مسجد
56- پشت بام و سرداب و محراب مسجد، و هر چه به سبب توسعه مسجد آن افزوده شده جزو مسجد به حساب مى آيد، مگر آنکه بدانيم، جزو مسجد نيست (20) .
[در صورت شک، چنين جاهايى، حکم مسجد را دارد.]
57- به جز سه مکانى که در مساله قبل گفته شد، جايى را که انسان نداند جزو مسجد است يا از متعلقات آن، (مثل حياط مسجد)حکم مسجد را ندارد (21) و اعتکاف در آنجا صحيح نيست.
58- س: مسجدى که علاوه بر شبستان، داراى حياط و صحن و راهرو است و در عرف همه آنها را مسجد مى خوانند، آيا احکام مسجد بر آنها جارى است يا نه، و در صورتى که قصد بانى معلوم نباشد، ساختن مستراح و امثال آن در يک طرف آن صحن چه صورت دارد، دليل و قرينه بر عدم مسجديت لازم است يا نه؟
آيت الله گلپايگانى: با شک در آنکه صحن را جزء مسجد قرار داده، اگر اماره اى (علامت، نشانه اى) بر مسجد بودن نباشد، محکوم به مسجديت نيست، و اماره بر عدم، لازم نيست.
اعتکاف در دو مسجد
59- يک اعتکاف بايد در يک مسجد باشد، پس اعتکاف در دو مسجد که بخشى از وقت را در يکى و بخشى از آن را در ديگرى بماند صحيح نيست، خواه آن دو مسجد، متصل (22) به هم باشند يا جداى از هم، آرى اگر به گونه اى وصل به يکديگر باشد، که يک مسجد شمرده شود، صحيح است.
60- اگر در مسجد معتکف شود ولى مانعى از ادامه ماندن در آن مسجد پيش آيد، اعتکاف باطل است (23) و چنانچه آن اعتکاف، واجب باشد، بايد در مسجدى ديگر و اگر مانع بر طرف شد، در همان مسجد، بار ديگر معتکف شود، يا قضا کند.
61- اعتکافى را که به سبب پيش آمدن مانع به هم خورده است، نمى توان پس از آنکه مانع بر طرف شد، ادامه دهد.چه در آن مسجد يا مسجد ديگر، (24) بنابر اين اگر پس از يک روز اعتکاف در مسجد، مانع پيش آمد، نمى تواند به مسجد ديگرى برود و بقيه ايام را در آن مسجد بماند، يا بعد از آنکه مانع بر طرف شد، برگردد و بقيه را در همان مسجد بماند.
خروج از مسجد
62- در موارد ذيل معتکف مى تواند از مسجد خارج شود:
براى گواهى دادن در دادگاه.
براى تشييع جنازه، (25) در صورتى که ميت يک نحو وابستگى به معتکف داشته باشد به طورى که شرکت در تشييع جنازه او از ضرورتهاى عرفى او به حساب آيد.
و براى انجام ساير کارهاى ضرورى عرفى يا شرعى، خواه واجب باشد يا مستحب، مربوط به امور دنيوى باشد يا اخروى ولى مصلحتى در آن نهفته باشد (26) .
63- و در اين موارد، بر معتکف واجب است از مسجد خارج شود:
براى انجام غسل جنابت.
براى پرداخت طلب ديگران، در صورتى که نتواند در مسجد آن را بپردازد.
براى انجام کار واجب ديگرى که لازم باشد از مسجد خارج شود.
64- کسى که خارج شدن از مسجد بر او واجب شده باشد ولى تخلف کند و خارج نشود، هر چند گناه کرده است ولى اعتکاف باطل نيست، مگر کسى که با حال جنابت در مسجد توقف کند.
65- اگر به جهت ضرورت از مسجد خارج شد، اين امور را بايد مراعات کند:
بيش از مقدار ضرورت و نياز بيرون مسجد نماند.
در صورت امکان زير سايه ننشيند (27) .
بلکه مطلقا ننشيند، مگر در حال ضرورت.
بنابر اين احتياط واجب نزديکترين راه را انتخاب کند (28) .
66- اگر به جهت ضرورت از مسجد خارج شود و به قدرى طول بکشد که صورت اعتکاف بر هم بخورد، اعتکاف باطل است.
67- اگر به سبب فراموشى از مسجد خارج شود، اعتکافش باطل نيست (29) .
68- س: اگر کسى از روى فراموشى محل اعتکاف را ترک کند، اعتکافش چه حکمى دارد؟
آيت الله تبريزى: ظاهر اين است که اعتکافش باطل مى شود.
69- س: در چه مواردى خروج از مسجد مبطل اعتکاف است؟و در چه مواردى مبطل نيست؟
آيت الله صافى: اگر عمدا و اختيارا بدون ضرورت عقلى يا شرعى يا عادى خارج شود، اعتکاف باطل مى شود و اگر براى امورى که ذکر شد بيرون رود يا او را اکراه بر بيرون رفتن نمايند باطل نمى شود، ولى اگر نسيانا از راه فراموشى بيرون رفت اگر اتمام آن واجب شده باشد، تمام کند و اگر اعاده واجب باشد اعاده نمايد.
آيت الله بهجت: خروج از مسجد با عمد و اختيار مبطل است.
آيت الله مکارم: عمدا و اختيارا نبايد از مسجد خارج شود ولى در مواردى که ضرورت شرعى يا عرفى داشته باشد مانعى ندارد، مانند بيرون رفتن براى قضاى حاجت و غسل جنابت و مانند آن يا امثال تشييع جنازه نزديکانى که اگر در آن شرکت نکند امر شايسته اى نيست.
70- س: در مواردى که مى توان از مسجد خارج شد آيا مى توان نشست يا در سايه رفت يا در جماعت حاضر شد؟آيت الله صافى: جواز بيرون رفتن براى جماعت مورد اشکال است.
71- س: خارج شدن معتکف از مسجد در موارد ذيل چه حکمى دارد؟
الف: براى وضو و غسل مستحبى و مسواک زدن.
ب: جهت تلفن زدن به خانواده در موارد غير ضرورى و امور متعارف.
ج: جهت ديدار با خانواده در بيرون و در حياط.
آيت الله خامنه اى:
الف- جايز است اما زياد معطل نشود.
ب- در موارد ضرورى اشکالى ندارد و در موارد غير ضرورى اگر امور مستحبى را در بر بگيرد و طول هم نکشد اشکالى ندارد. ج- در بعضى موارد اشکالى ندارد، مثل رسيدگى امور خانواده و ديدن فرزندان که عدم ديدار باعث مفسده و اشکالاتى مى شود.
آيت الله بهجت: ضابطه کلى در موارد جواز خروج نيست، هر کارى که خروج براى آن عقلا يا شرعا يا عادتا لازم است از امور واجبه باشد يا راجحه چه متعلق به امور دنيا باشد يا امور آخرت ولى بايد اقرب طرق را مراعات نمايد و اقتصار کند بر مقدار حاجت و ضرورت، البته خروج هم به قدرى طول نکشد که محو صورت اعتکاف شود.
آيت الله سيستانى: به احتياط واجب جايز نيست، مگر در مورد حاجت ضرورى باشد.
آيت الله تبريزى: خارج شدن معتکف از مسجد در موارد مذکور جايز نيست.
آيت الله فاضل: مانعى ندارد، ولى تلاش کنند اين امور با سرعت انجام شده و هر چه سريعتر به مسجد بر گردند.آيت الله مکارم: الف-براى وضو و غسل مستحبى اشکالى ندارد و براى مسواک که مقدمه آن باشد نيز اشکالى ندارد.
ب-اشکال ندارد.
ج-اشکال دارد.
محرمات اعتکاف
72- آنچه بر معتکف حرام است به طور اجمال بدين شرح است:
استفاده از عطريات و گياهان خوشبو
خريد و فروش
مجادله
استفاده شهوانى از جنس مخالف
استمناء (يعنى انسان با خود کارى کند که از او منى بيرون آيد.)
توضيح محرمات اعتکاف
73- بوئيدن عطريات (30) و گياهان خوشبو براى کسى که از آن لذت مى برد در حال اعتکاف حرام است، پس براى کسى که حس بويايى ندارد اشکال ندارد.
74- در حال اعتکاف، خريد و فروش و بنابر احتياط واجب، هر نوع داد و ستدى، مانند اجاره و مضاربه حرام است.
75- هر چند داد و ستد در حال اعتکاف حرام است، ولى باطل کننده اعتکاف نيست.
76- اشتغال به امور دنيوى، مانند خياطى، نساجى نقاشى، مطالعه و امثال آن اشکال ندارد.
77- در حال اعتکاف مجادله در امور دنيوى و دينى در صورتى که به قصد غلبه بر طرف مقابل و اظهار فضيلت و برترى باشد حرام است، اما اگر به قصد اظهار حق و بازداشتن طرف از طريق باطل باشد نه تنها حرام نيست، بلکه از افضل طاعات و عبادات است.
78- هر گونه استفاده شهوانى از جنس مخالف، نظير لمس، بوسه (31) و آميزش حرام است و فرقى در اين مساله بين زن و مرد نمى باشد.
79- در حال اعتکاف نگاه از روى شهوت به همسر خود اشکال ندارد، هر چند احتياط مستحب ترک آن است.
80- استمناء نيز بنابر احتياط واجب از محرمات اعتکاف شمرده شده است، هر چند از راه حلال آن، مانند بازى با همسر باشد.گر چه استمناء حرام در هر حال حرام و از گناهان بزرگ است ولى در حال اعتکاف گناهى بزرگتر است.
81- معتکف بايد روزها را روزه دار باشد و از هر کارى که روزه را باطل مى کند، پرهيز کند و هر آنچه روزه را باطل مى کند، اعتکاف را نيز باطل مى کند.
82- اگر معتکف جماع کند اعتکافش باطل است ولى اگر يکى ديگر از محرمات را مرتکب شود، (32) احکام مفصلى دارد که در بحث «قضا و کفاره اعتکاف »خواهد آمد.
83- بر معتکف واجب نيست از کارهايى که بر محرم حرام است، مثل پوشيدن لباس دوخته و کندن مو از بدن و نگاه در آينه پرهيز کند، هر چند احتياط مستحب (33) است.
84- بجز مبطلات روزه، ساير محرمات، اختصاص به روز نداد، بلکه در شب نيز بايد از آنها پرهيز کند.
85- س: عطر و گلاب زدن يا بو کردن عطر و گلاب اعتکاف را باطل مى کند يا خير؟
آيت الله تبريزى : استعمال عطر و گلاب چنانچه مستلزم بو کردن آن باشد، هر چند بر معتکف حرام است لاکن بطلان اعتکاف از جهت آن محل اشکال است و اگر معتکف در روز سوم اين کار را کرده بايد اعتکافش را تمام کند.
آيت الله سيستانى: بو کردن آنها اعتکاف را باطل مى کند.
آيت الله بهجت: اگر با تلذذ باشد بنابر احتياط باطل مى شود و احتياط واجب در صورت وجوب اعتکاف [آن است که]آن را تمام کند و سپس قضا نمايد.
86- س: آيا در صورت نياز مى تواند خريد و فروش نمايد؟آيا توکيل يا نقل به غير بيع لازم است (يعنى به شخص ديگرى وکالت دهد تا از طرف او خريد و فروش کند يا به غير خريد و فروش، مثلا با قرض يا بخشش نقل و انتقال کنند.)؟
آيت الله مکارم: در صورت عدم امکان توکيل يا نقل به غير بيع اشکالى ندارد.
آيت الله بهجت: در صورت اضطرار براى حاجت خودش مانعى ندارد.
87- س: ارتکاب سهوى محرمات اعتکاف چه حکمى دارد؟
آيت الله فاضل لنکرانى: ارتکاب سهوى سائر محرمات غير از جماع ضرورى به اعتکاف نمى زند.
آيت الله مکارم: خالى از اشکال نيست.
آيت الله بهجت: ارتکاب سهوى، حرام و مبطل نيست.
قطع اعتکاف
88- براى شناخت حکم قطع اعتکاف بايد اقسام آن را شناخت.
اقسام اعتکاف:
واجب معين: پس از شروع قطع آن جايز نيست.
واجب موسع : پس از تکميل دو روز، قطع آن جايز نيست.
مستحب: پس از تکميل دو روز، قطع آن جايز نيست.
توضيح:
اگر اعتکاف، واجب معين باشد، يعنى وقت مشخص داشته باشد، مثلا نذر کند از 21 تا 26 ماه رمضان در مسجد معتکف شود، همين که اعتکاف را شروع کرد اتمام آن واجب و قطع آن غير جايز است.
و اگر اعتکاف، واجب موسع باشد، يعنى وقت آن وسعت دارد، مثلا نذر کرده باشد که امسال، يا در اين ماه سه روز معتکف شود، يا اعتکاف مستحب باشد، تا قبل از تکميل دو روز مى تواند آن را رها کند، مثلا در روز اول، شب اول يا روز دوم، ولى اگر اعتکاف را رها نکرد و در مسجد ماند تا غروب روز سوم در اين صورت، بر او واجب است که اعتکاف را کامل کند و روز سوم را بماند.
89- انسان مى تواند از آغاز، هنگام نيت، شرط کند که اگر مشکلى پيش آمد-مثلا بگويد اگر هوا سرد شد-اعتکاف را رها مى کنم، در صورت پيش آمدن مانع، رها کردن اعتکاف اشکال ندارد، حتى در روز سوم.
90- در اعتکاف نذرى، انسان مى تواند هنگام خواندن صيغه نذر شرط کند که اگر مانعى پيش آمد اعتکافم را رها کنم.
91- س: آيا معتکف مى تواند به هنگام نيت اعتکاف شرط کند که هر زمان خواست از اعتکاف خود رجوع کند؟اگر بعد از نيت حکم شرط خود را ساقط نمود، آيا شرط او ساقط مى شود يا خير؟
آيت الله تبريزى: مى تواند شرط کند و با اسقاط ساقط نمى شود.
92- س: اگر شرط رجوع در وقت نذر کردن براى اعتکاف باشد چه حکمى دارد؟
آيت الله تبريزى: مثل شرط کردن در زمان نيت اعتکاف است و چنانچه اعتکاف را به عنوان وفاء به نذر مزبور انجام دهد، حتى در روز سوم مى تواند رجوع کند.
قضاء و کفاره اعتکاف
قضاء
93- اگر در حال اعتکاف جماع کند-عمدا باشد يا سهوا (34) پس اگر اعتکاف، واجب معين باشد، بايد قضاى آن را بجا آورد.و اگر واجب غير معين باشد، بايد آن را از سر بگيرد.
94- اگر يکى ديگر از محرمات اعتکاف را سهوا انجام دهد (35) و اعتکاف:
واجب معين باشد: بنابر احتياط واجب بايد اعتکاف را به پايان ببرد و قضاى آن را بجا آورد.
واجب غير معين باشد: اگر در دو روز اول باشد بايد اعتکاف را از سر بگيرد و اگر روز سوم باشد، اعتکاف را به پايان ببرد و از سر بگيرد.
اگر اعتکاف مستحب را بعد از روز دوم باطل کند، بايد (36) قضاى آن را بجا آورد.ولى اگر قبل از اتمام روز دوم باطل کند، چيزى بر عهده او نيست.
95- واجب نيست قضاى اعتکاف را فورا (37) بجا آورد، گر چه احتياط مستحب است.
96- س: اگر کسى نذر کند ايام معينى را معتکف باشد و از آن ايام معين تخلف نمايد-يک روز يا بيشتر-آيا قضاء بر او واجب است يا خير؟
آيت الله تبريزى: بنابر احتياط، قضاى آن واجب است.
کفاره
97- اگر اعتکاف واجب را با آميزش(جماع)باطل کند، کفاره واجب است و در ساير محرمات کفاره نيست، هر چند احتياط مستحب است.
98- اگر در دو روز اول اعتکاف مستحب آميزش کند و اعتکاف را رها نکند بنابر احتياط واجب کفاره لازم است.
99- کفاره بطلان اعتکاف، مانند کفاره روزه ماه رمضان است، يعنى، بايد:
-دو ماه روزه بگيرد.
-يا به 60 مسکين، طعام بدهد.
-يا يک برده را آزاد کند.
100- احتياط مستحب است (38) که اگر ممکن است يک برده آزاد کند و در صورت ناتوانى دو ماه روزه بگيرد و چنانچه نتواند روزه بگيرد، به 60 فقير طعام بدهد.
«و الحمد لله اولا و آخرا»
منبع: حوزه نت
-----------------------------
پي نوشتها:
1.آيت الله سيستانى: ايمان شرط صحت اعتکاف نيست، هر چند در استحقاق ثواب معتبر است.
آيت الله مکارم: ايمان شرط قبول اعتکاف است نه صحت آن.
شرط ايمان در فتاواى حضرت آيت الله صافى ذکر نشده است.
2.آيت الله گلپايگانى: اعتکاف به نيابت از زنده بنابر احتياط واجب
صحيح نيست.
آيت الله مکارم: اعتکاف به نيابت از ديگرى، زنده يا مرده، به قصد رجاء اشکال ندارد.
حکم اعتکاف به نيابت از زنده در فتاواى حضرت آيت الله صافى ذکر نشده است.
3.آيت الله مکارم: روزه استيجارى بنابر احتياط واجب کفايت نمى کند.
آيت الله فاضل: بنابر احتياط واجب، روزه براى ديگرى خواه استيجارى باشد يا مثلا قضاى روزه پدر که پسر بزرگتر واجب است باشد اگر اعتکاف براى همان کسى که برايش روزه مى گيرد نيست کفايت نمى کند.
4.آيت الله فاضل: اگر نذر کرده باشد که ايام معينى معتکف شود نمى تواند براى آن ايام روزه استيجارى قبول کند.
5.آيت الله گلپايگانى: مگر آنکه هر دو روزه را قصد کند که در اين صورت، اعتکافش صحيح است هر چند به جهت مخالف با نذر گناه کرده است.نظر حضرت آيت الله صافى به دست نيامد.
6.آيت الله اراکى: نسبت به دو روز اول اجازه لازم است.
7.آيت الله گلپايگانى، آيت الله صافى: اجازه لازم است و اگر موجب از بين رفتن حق او نباشد، اجازه او براى اعتکاف لزومى ندارد ولى بدون اجازه شوهر نمى تواند از خانه بيرون رود.بنابر اين جايز بودن اعتکاف بستگى به اجازه شوهر دارد و چنانچه اجازه ندهد، اعتکاف باطل است.
آيت الله سيستانى: اگر توقف او در مسجد بدون اجازه شوهر حرام باشد، اعتکافش باطل است.
آيت الله خويى: اگر منافات با حق شوهر داشته باشد اجازه او لازم است و اگر منافات نداشته باشد و روزه او مستحبى باشد، بنابر احتياط واجب باز هم اجازه لازم است.
8.آيت الله گلپايگانى: بنابر احتياط واجب، ولى اگر فرزند را نهى کنند و مخالفت با آنان سبب اذيت و آزارشان باشد اعتکاف باطل است.
9 آيت الله اراکى: نسبت به فرزند اجازه والدين شرط است و نسبت به زن اجازه شوهر بنابر احتياط واجب لازم است.
10.آيت الله خويى، آيت الله سيساتى: بنابر احتياط واجب تا مغرب.
آيت الله مکارم: تا غروب آفتاب.
11.آيت الله خويى، آيت الله سيستانى: اگر همين اعتکاف مستحبى معروف را نذر کرده باشد باطل است، ولى اگر اين اعتکاف نباشد، مثلا مقصودش ماندن در مسجد باشد، صحيح است.
12.در روايتى آمده است، اعتکاف تنها در مساجدى صحيح است که پيامبر يا وصى پيامبر در آن نماز جماعت خوانده باشد و در دو مسجد اول پيامبر صلى الله عليه و آله و حضرت على عليه السلام و در دو مسجد ديگر حضرت على عليه السلام نماز جماعت خوانده اند و اعتکاف در مسجد جامع نيز در برخى روايات ديگر آمده است(وسائل الشيعه، ج 7، ص 406).
13.آيات عظام، خوئى، گلپايگانى، اراکى، سيستانى، صافى، مکارم: اعتکاف در مسجد جامع نيز صحيح است هر چند احتياط آن است که در يکى از آن چهار مسجد معتکف شود.
14.آيت الله خويى: هر چه با حال جنابت در مسجد توقف کند، جزء اعتکاف نيست.
15.آيات عظام گلپايگانى، اراکى، صافى: بنابر احتياط واجب اعتکافش باطل است.
آيت الله خويى: اگر جاى کسى را غصب کند اعتکافش اشکال دارد ولى اگر بر فرش غصبى بنشيند اعتکاف باطل نيست.
آيت الله مکارم: به احتياط واجب، اعتکافش باطل نيست.
16.نظر آيت الله صافى در اين مساله به دست نيامد.×
17.آيت الله سيستانى: يا اطمينان حاصل شود.
18.آيات عظام خويى، فاضل، مکارم: يک نفر عادل هم بگويد کفايت مى کند.
19.آيت الله گلپايگانى، آيت الله اراکى: به هر حال، حکم حاکم کفايت مى کند.
آيت الله مکارم: حکم حاکم بنابر احتياط واجب کافى نيست.
20.آيت الله سيستانى: در صورتى که نشانه اى بر اينکه جزء مسجد است وجود داشته باشد حکم مسجد را دارد.
آيت الله صافى: افزوده هاى مسجد، تا معلوم نشود جزء مسجد است حکم مسجد را ندارد.
21.آيت الله سيستانى: اگر نشانه اى بر مسجد بودن آن وجود نداشته باشد.
آيت الله مکارم: مگر آنکه ظاهر حال دلالت داشته باشد که جزو مسجد است.
22.آيت الله مکارم: اعتکاف در دو مسجد متصل به هم اشکال ندارد.
23.آيت الله مکارم: اعتکاف باطل نيست و ادامه آن را در مسجد ديگرى به پايان ببرد.
24.آيت الله مکارم: به حاشيه مساله قبل مراجعه شود.
25.آيات عظام اراکى، گلپايگانى، خويى: خارج شدن از مسجد براى شرکت در تشييع جنازه مطلقا جايز است.
26.آيت الله اراکى، آيت الله خويى: براى شرکت در نماز جماعت نيز مى تواند از مسجد خارج شود.
آيت الله سيستانى: در صورتى که ناچار باشد بيرون رود.
27.آيات عظام، خويى، گلپايگانى، اراکى: و زير سايه راه نرود.
آيت الله صافى: بنابر احتياط واجب زير سايه راه نرود و مطلقا زير سايه ننشيند.
28.آيت الله مکارم: انتخاب نزديکترين راه واجب نيست، مگر آنکه اختلاف دو راه بسيار زياد باشد.
20.آيت الله خويى، آيت الله سيستانى: باطل است.
آيت الله گلپايگانى: بنابر احتياط واجب باطل است.
30.آيت الله سيستانى، آيت الله مکارم: نسبت به عطريات لذت بردن معتبر.
نيست، پس اگر بوى آن را احساس کند، هر چند لذت نبرد حرام است.
آيت الله فاضل: اگر بو را احساس مى کند ولى لذت نمى برد، بنابر احتياط واجب بايد پرهيز کند.
31.آيات عظام خويى، مکارم، سيستانى، صافى: لمس و بوسه، بنابر احتياط واجب حرام است.
32.آيت الله خويى، آيت الله اراکى: در غير جماع اگر سهوا باشد اعتکاف.
باطل نيست.
آيت الله گلپايگانى، آيت الله مکارم: بنابر احتياط واجب اعتکاف باطل است.
آيت الله سيستانى: جماع نيز حکم ساير محرمات را دارد.
33.آيت الله مکارم: نسبت به نپوشيدن لباس دوخته و پوشيدن لباسى مانند لباس احرام، احتياط مستحب نيست بلکه بهتر است نپوشند، چون خلاف عمل افراد متشرع و ممکن است گمان بدعت نيز داشته باشد.
34.آيات عظام گلپايگانى، خويى، اراکى: اگر در اعتکاف واجب، سهوا جماع کند، بنابر احتياط واجب، اعتکاف را دوباره انجام دهد.
35.آيت الله گلپايگانى: احتياط در تمام موارد ترک نشود.×
36.آيت الله سيستانى: بنابر احتياط واجب.
37.آيت الله سيستانى: ولى به قدرى تاخير نيندازد که سهل انگارى به شمار آيد.
38.آيت الله خويى: بلکه واجب است به همين ترتيب عمل کند.
افزودن دیدگاه جدید