اعتکاف در احادیث؛

امام رضا (علیه السلام) فرمودند: 
اعتکافُ لَیلَه فی شَهر رَمضانَ یَعدلُ حَجَّهً وَ اعتکافُ لیلهٍ فی مَسجِد رَسُولِ اللهِ (صلی الله علیه و آله) وَ عِندَ قَبرِهِ یَعدلُ حُجَّهً وَ عُمرَهً؛ 
یک شب اعتکاف در ماه رمضان معادل یک حج است و یک شب اعتکاف در مسجد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و در نزد قبر آن حضرت معادل یک حج و عمره است. 
بحارالانوار، ج 98، ص 151
------------------------------------------------------------------------------------
امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
عَلَی العَاقِلِ... أن یکونَ لَهُ ساعاتٌ: ساعَهٌ یناجِی فیها رَبَّهُ عزّ و جلّ وَ ساعَهٌ یحاسِبُ نَفسَهُ وَ ساعَهٌ یتَفَکَّرُ فیما صَنَعَ الله عَزَّ وجلَّ الیه و ساعَهٌ یخلُو فیها بِحَظِّ نَفسِهِ مِنَ الحَلال؛ 
بر خردمند لازم است (در زندگی) چند برنامه داشته باشد: 1- برنامه ای برای مناجات با خدا 2- برنامه ای برای محاسبه نفس 3- برنامه ای برای تفکر در آفریده های خدا 4- و برنامه ای برای تفریح و بهره مندی از امور حلال. 
الخصال/ ج 2/ ص 525
------------------------------------------------------------------------------------
امام حسن علیه‏ السلام 
ابن مهران گوید: با امام حسن علیه السّلام در مسجد و در حال اعتکاف نشسته بودیم. مردی خدمت آن حضرت آمد و گفت: ای فرزند پیامبر خدا! فلان شخص مالی از من طلب دارد و می خواهد مرا به سبب عدم پرداخت آن زندانی کند. امام حسن علیه السّلام فرمودند: 
سوگند به خدا! مالی ندارم تا بدهی تو را بپردازم. آن شخص گفت: پس با طلبکارم صحبت کنید (تا مهلت دهد). امام آماده ی حرکت شدند. عرض کردم: ای فرزند رسول خدا! آیا فراموش کرده اید که در حال اعتکاف به سر می برید؟ (و نباید از مسجد خارج شوید؟) حضرت فرمودند: فراموش نکرده ام بلکه شنیده ام از پدرم که از جدّم رسول الله (صلی الله علیه و آله) روایت می کرد: هر کس برای برآورده شدن حاجت برادر مسلمانش تلاش کند، گویا نه هزار سال روزها را روزه گرفته و شب ها را به عبادت سپری کرده است. 
الفقیه/ ج 2/ ص 189
------------------------------------------------------------------------------------
امام علی علیه السّلام فرمودند: 
النَّظرُ إلی العَالِم أحبُّ إلَی الله مِن اعتکافِ سَنَهٍ فِی البَیت الحَرام؛ 
نگاه کردن به عالم و دانشمند نزد خداوند، از یک سال اعتکاف در کعبه برتر است. 
مستدرک الوسائل/ ج 9/ ص 153
------------------------------------------------------------------------------------
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند: 
یا اباذَرٍّ: إن الله تعالی یعطیکَ ما دُمتَ جالِساً فی المَسجِدِ بِکُلِّ نَفسٍ تَنَفَّستَ دَرَجَهً فی الجَنَّه وَ تُصَلّی علیک الملائکهُ وَ تُکتَبُ لَکَ بِکُلِّ نَفسٍ تَنَفَّستَ فیه عَشرُ حسَناتٍ وَ تُمحَی عنکَ عَشرُ سَیئاتٍ؛ 
ای اباذر! تا زمانی که در مسجد نشسته ای خدای تعالی به تعداد هر نفسی که می کشی، یک درجه در بهشت به تو می دهد و فرشتگان بر تو درود می فرستند و برای هر نفسی که در مسجد می کشی، ده حسنه برایت نوشته می شود و ده گناه از تو پاک می شود.» 
بحارالانوار/ ج 74/ ص 86
------------------------------------------------------------------------------------
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند: 
لا یرجِعُ صاحِبُ المسجِدِ بِأقَلَّ مِن إحدَی ثلاثٍ: إمّا دعاءٌ یدعُو بِهِ یدخِلُهُ الله بِهِ الجَنَّه وَ إمّا دُعاءٌ یدعُو بِهِ لِیصرِفَ اللهُ بِهِ عَنهُ بلاءَ الدُّنیا وَ إما أخٌ یستَفیدُهُ فِی الله عزَّ و جلّ؛ 
ملازم مسجد دست کم با یکی از این سه (منفعت) به خانه اش بر می گردد: یا دعایی می نماید و خداوند او را به بهشت می برد، یا دعایی می نماید و به سبب آن خداوند بلائی دنیایی را از او بر می گرداند و یا برادری سودمند را نصیب او می نماید. 
الأمالی للطوسی/ ص 46
------------------------------------------------------------------------------------
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند: 
جُلُوسُ المَرءِ عِندَ عَیاله أحَبُّ إلی الله تَعالی مِن اعتکافٍ فِی مَسجِدی هذا؛ 
نشستن مرد نزد زن و فرزندش، نزد خدای متعال محبوبتر است از اعتکاف او در این مسجد من (مسجد النبی). 
مجموعه ورام/ ج 2/ ص 121
------------------------------------------------------------------------------------
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند: 
الخَلقُ عِیالُ الله تعالی - فَأحَبُّ الخَلقِ إلَی الله مَن نَفَعَ عِیالَ الله- أو أدخَلَ عَلی أهلِ بیتٍ سروراً وَ مَشی مَعَ أخٍ مُسلِمٍ فی حاجَتَهِ أحَبُّ إلَی اللهِ تعالی مِنِ اعتِکافِ شَهرَینِ فِی المَسجِد الحَرام؛ 
همه ی خلق عیال (خانواده و نیازمند) خدا هستند، پس محبوب ترین خلق به درگاه خدا کسی است که به عیال خدا سودی رساند یا خانواده ای را خوشحال کند یا در پی برآوردن حاجت برادر مسلمانش باشد که این نزد خدا از اعتکاف دو ماه در مسجدالحرام محبوب تر است. 
بحارالانوار/ ج 71/ ص 316
------------------------------------------------------------------------------------
امام علی علیه السّلام فرمودند: 
وَ لَقَد کانَ [رسول الله صلّی الله علیه و آله] یُجاوِر فِی کُلِّ سَنَه بِحِراءَ فَأراهُ و لا یَراهُ غَیری؛ 
پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) در هر سال، مدّتی را (برای عبادت) در غار حراء به سر می برد، پس تنها من او را مشاهده می کردم و کسی جز من وی را نمی دید. 
نهج البلاغه/ ص 300
------------------------------------------------------------------------------------
امام علی علیه السّلام فرمودند: 
یلزَمُ المُعتَکِفُ المَسجِدَ وَ یلزَمُ ذِکرَ اللهِ وَ التَِلاوَهَ وَ الصَّلاهَ؛ 
واجب است معتکف در مسجد بماند و شایسته است که به ذکر خدا و تلاوت قرآن و نماز مشغول گردد. 
مستدرک الوسائل/ ج 7/ ص 564
------------------------------------------------------------------------------------
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند: 
أفضَلُ النّاس مَن عَشِقَ العِبادَهَ فَعانَقَهَا وَ أحَبَّهَا بِقَلبِهِ وَ بَاشَرَها بِجَسَدِهِ و تَفَرَّغ لها...؛ 
با فضیلت ترین مردم کسی است که عاشق عبادت باشد و عبادت را در آغوش کشد و از جان آن را دوست بدارد و اعضاء و جوارح خود را با عبادت آشنا سازد و زمان فراغتی را برای عبادت قرار دهد. 
وسائل الشیعه/ ج 1/ ص 83
------------------------------------------------------------------------------------
امام کاظم علیه السّلام فرمودند: 
اللهمَّ إنَّکَ تَعلَمُ إنِّی کُنتُ أسألُکَ أن تُفَرِّ غَنِی لِعِبادَتِکَ اللّهمَّ و قَد فَعَلتَ فَلَکَ الحَمدُ؛ 
خداوندا تو می دانی که من جای خلوتی از تو برای عبادتت خواسته بودم و تو چنین جایی برای من آماده کردی، پس سپاس و ستایش شایسته ی توست. 
الارشاد/ ج 2/ ص 240
------------------------------------------------------------------------------------
امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
کانَت بَدرٌ فی شهر رمضانَ فَلَم یعتَکِف رسول الله (ص) فَلَمّا أن کانَ مِن قابلٍ اعتَکَفَ عِشرینَ عشراً لِعامِهِ و عَشراً قضاءً لما فَاتَهُ؛ 
جنگ بدر در ماه رمضان واقع شد؛ بنابراین پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) در آن سال اعتکاف نکرد و به جای آن در سال بعد دو دهه به اعتکاف نشست؛ یک دهه برای همان سال و دهه ی دیگر به جای سال قبل. 
الکافی/ ج 4/ ص 175
------------------------------------------------------------------------------------
امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
ینبَغی لِلمُعتَکِف إذا اعتکفَ أن یشتَرِط کَما یشتَرِطُ الَّذی یحرِمُ؛ 
سزاوار است معتکف پیش از اعتکاف، شرط کند که اگر مشکلی برایش پیش آمد، از اعتکاف خارج شود؛ همان گونه که سزاوار است، حاجی قبل از احرام بستن چنین شرطی نماید. 
الکافی/ ج 4/ ص 177
------------------------------------------------------------------------------------
امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
فی التَّوراه مَکتوبٌ یا ابنَ آدمَ تَفَرَّغ لِعِبادَتِی أملأ قَلبَکَ غِنی و لا أکِلکَ إلی طَلَبِکَ و عَلَی أن اسُدَّ فَاقَتَکَ...؛ 
در کتاب آسمانی تورات نوشته شده است: ای فرزند آدم! برای انجام عبادت من، فراغتی به وجود آورد تا قلبت را سرشار از بی نیازی سازم بدون آن که تقاضا نمایی، و بر خود لازم می دانم که حاجتت را برآورم. 
الکافی/ ج 2/ ص 83
------------------------------------------------------------------------------------
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند: 
المُعتَکِفُ یعکِفُ الذُّنوبَ و یجری لَهُ مِنَ الأجرِ عامِلِ الحَسناتِ کلِّها؛ 
معتکف از انجام گناهان باز می ایستد و بدین وسیله اجری مانند کسی که همه نیکی ها را انجام می دهد، خواهد داشت. 
کنز العمال/ ج 8/ ص 531
------------------------------------------------------------------------------------
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند: 
مَن اعتَکَفَ یوماً ابتغاءَ وَجهِ اللهِ عزَّوجلَّ جَعَلَ اللهُ بَینَهُ و بَینَ النّار ثَلاثَه خَنادِقَ؛ 
کسی که روزی را برای جلب رضایت خداوند متعال معتکف شود، ذات حق بین او و آتش جهنم سه خندق ایجاد می کند. 
کنزالعمال/ ج 8/ ص 532
------------------------------------------------------------------------------------
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند: 
الجُلوسُ فی المسجدِ لإنتظارِ الصَّلاه عِبادهٌ ما لَم یحدِث، قیل: یا رسولَ اللهِ وَ مَا الحَدَثَ؟ قال: الإغتیابُ؛ 
نشستن در مسجد به انتظار نماز، عبادت است؛ مادام که حدثی (عامل باطل کننده ای) از شخص سر نزند. عرض شد: ای رسول خدا! حدث چیست؟ فرمود: غیبت کردن. 
بحارالانوار/ ج 80/ ص 384
------------------------------------------------------------------------------------
امام باقر علیه السّلام فرمودند: 
المُعتَکِف ... لا یماری و لا یشتَری و لا یبیعُ؛ 
معتکف حق ندارد بحث و جدال و مراء کند و نیز وارد معامله شود و بخرد و بفروشد. 
من لا یحضره الفقیه/ ج 2/ ص 186
------------------------------------------------------------------------------------
امام باقر علیه السّلام فرمودند: 
المُعتَکِفُ لا یشَمُّ الطِّیبَ و لا یتَلذَّذُ بِالرَّیحان؛ 
معتکف نباید بوی خوش ببوید و از گل و ریحان لذت برد. 
من لا یحضره الفقیه/ ج 2/ ص 186
------------------------------------------------------------------------------------
امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
لا یکون اعتکاف إلاّ فی مسجد جماعه؛ 
اعتکاف محقق نمی شود مگر در مسجد جامع. 
التهذیب/ ج 4/ ص 290
------------------------------------------------------------------------------------
امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
لا ینبَغی لِلمُعتَکِف أن یخرُجَ مِنَ المَسجِد إلاّ لِحاجَه لا بُدَّ مِنها؛ 
کسی که معتکف می شود، سزاوار نیست از مسجد خارج شود مگر برای نیازهای ضروری. 
من لا یحضره الفقیه/ ج 2/ ص 187
------------------------------------------------------------------------------------
امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
لا یکُونُ الإعتِکافُ اَقلَّ مَن ثَلاثَهِ ایامٍ؛ 
اعتکاف کمتر از سه روز نخواهد بود. 
الکافی/ ج 4/ ص 177
------------------------------------------------------------------------------------
سفیان ثوری می گوید: محضر امام صادق (علیه السّلام) شرفیاب شدم،
سؤال کردم: ای پسر رسول خدا! چرا از مردم کناره گرفتید؟ حضرت در جواب فرمودند: 
یا سفیان! فَسَدَ الزَّمان و تَغَیَّرَالإخوان، فرأیتُ الإنفِراد أسکَنَ لِلفُؤادِ؛ 
ای سفیان! زمان (مردم زمانه) فاسد شده و برادران تغییر کرده اند، پس من تنهایی و خلوت را برای قلبم آرام بخش تر یافتم. 
بحارالانوار/ ج 47/ ص 60
------------------------------------------------------------------------------------
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند: 
مَنِ اعتَكَفَ إیمانا وَ احتِسابا غُفِرَ لَهُ ما تَقَدَّمَ مِن ذَنبِهِ ؛ 
همه گناهان گذشته كسى كه از روى ایمان و براى رسیدن به ثواب الهى معتكف شود ، آمرزیده مى شود . 
كنزالعمّال ، ح 24007
------------------------------------------------------------------------------------
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند: 
كُلُّ جُلوسٍ فِی المَسجِدِ لَغوٌ إلاّ ثَلاثَه: قِراءَه مُصَلٍّ أو ذِكرُ اللّه ِ أوسائلٌ عَن عِلمٍ ؛ 
هر نشستنى در مسجد بیهوده است مگر نشستن سه كس: نمازگزارى كه [قرآن ]قرائت كند كسى كه ذكر خدا بگوید و كسى كه به جست وجوى دانش باشد . 
بحار الأنوار ، ج 77 ، ص 88میزان الحكمه ، ح 8304
------------------------------------------------------------------------------------
امام علی علیه السّلام فرمودند: 
كیفَ یجِدُ لذّه العبادَه مَن لا یصُومُ عن الهَوی. 
كسی كه از دنباله روی هوی و هوس اباء ندارد، چگونه می تواند لذّت عبادت را درك كند. 
غرر الحكم، ص 199، ح 3938
------------------------------------------------------------------------------------
امام علی علیه السّلام فرمودند: 
العُبودیهُ خَمسَهُ أشیاءَ : خَلاءُ البَطنِ ، وَقِراءه القرآنِ، وقِیامُ اللَّیلِ ، والتَّضَرُّعُ عِندَ الصُّبحِ ، والبُكاءُ مِن خَشیه اللّه ؛ 
بندگى در پنج چیز اســت : اندرون از طعام تهى داشتن ، قرآن خواندن ، شب را به عبادت گذراندن و هنگام صبح زارى كردن (به درگاه خداوند) و گریستن از ترس خدا . 
مستدرك الوسائل : 11 / 244 / 12875 منتخب میزان الحكمه : 354
------------------------------------------------------------------------------------
امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
علیکم بإتیان المساجد؛ فإنها بیوت الله فی الأرض و من أتاها متطهرا طهره الله من ذنوبه و کتب من زواره فأکثروا فیها من الصلاه و الدعاء؛ 
بر شما باد به رفتن به مساجد، زیرا مساجد خانه های خدا بر روی زمینند. هر که پاک و پاکیزه وارد آنها شود، خداوند او را از گناهان پاک گرداند و در زمره ی زائران خود قلمداد کند. پس در مساجد نماز و دعا بسیار بگزارید. 
امالی الصدوق/ ص293.
------------------------------------------------------------------------------------
امام علی علیه السّلام فرمودند: 
سَکِّنُوا فی أنفُسِکُم مَعرِفهَ ما تَعبُدُونَ حَتّی ینفَعَکُم مَا تُحَرِّکُونَ مِنَ الجَوارحِ بِعبادَهِ مَن تَعرِفُونَ؛ 
شناخت خدایی که می پرستید را در جانهای خود جای دهید تا خم و راست شدنهایتان برای عبادت کسی که می شناسیدش، شما را سود دهد. 
بحارالانوار/ ج 75/ ص 63
------------------------------------------------------------------------------------
امام علی علیه السّلام فرمودند: 
مُلازَمَهُ الخَلوَهِ دَأبُ الصُّلَحاءِ؛ 
خلوت گزینی، شیوه ی صالحان است. 
غرر الحکم/ ص 318
------------------------------------------------------------------------------------
امام صادق علیه السّلام فرمودند: 
کانَ رسول الله (صلی الله علیه و آله) إذا کان العَشرُ الأواخِرُ إعتَکَفَ فِی المَسجد و ضُرِبَت لَهُ قُبّهٌ مِن شَعرٍ وَ شَمَّرَ المِئزَرَ وَ طَوی فِراشَهُ...؛ 
هر گاه دهه ی آخر ماه رمضان فرا می رسید، پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) در مسجد معتکف می شد و خیمه ای برایش برپا می کردند و دامن همّت به کمر می زد و بسترش را بر می چید. 
الکافی/ ج 4/ ص 175
------------------------------------------------------------------------------------
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند: 
اعتکافُ عَشرٍ فی شَهرِ رَمضانَ یعدِلُ حَجَّتَینِ و عُمرَتَینِ؛ 
(پاداش) اعتکاف ده روز (آخر) در ماه رمضان، معادل دو حج و دو عمره می باشد. 
الفقیه/ ج 2/ ص 188
------------------------------------------------------------------------------------
امام سجاد علیه السّلام فرمودند: 
صَومُ الإعتکاف واجبٌ؛ 
روزه گرفتن (در) اعتکاف واجب است. 
الکافی/ ج4/ ص 83
------------------------------------------------------------------------------------
امام سجاد علیه السّلام فرمودند: 
وَ زَین لِی التَّفَرُّدَ بمناجاتِکَ بِاللَّیل وَ النَّهار؛ 
خدایا تنهایی برای مناجات با خودت را در شبانه روز در نظرم زینت ده. 
صحیفه سجادیه/ ص 224
------------------------------------------------------------------------------------
امّ سعید می گوید: به امام صادق علیه السّلام عرض کردم:
ثواب زیارت امام حسین علیه السّلام چه اندازه است؟ حضرت فرمودند: 
تَعدِلُ حَجَّهً وَ عُمرَهً و اعتکاف شَهرَینِ فی المسجد الحرام وَ صِیامَها وَ خَیرٌ مِنها کَذا...؛ 
ثواب زیارت امام حسین (علیه السّلام) برابر یک حج و یک عمره و دو ماه اعتکاف همراه با روزه در مسجد الحرام و [بلکه] بهتر از آنهاست. 
وسائل الشیعه/ ج 14/ ص 436
------------------------------------------------------------------------------------
امام علی علیه السّلام فرمودند: 
فی اعتِزال أبناءِ الدُّنیا جِماعُ الصَّلاحِ؛ 
به دست آوردن صلاح و شایستگی در پرتو کناره گیری از اهل دنیاست. 
مستدرک الوسائل/ ج 11/ ص 393
------------------------------------------------------------------------------------
امام علی علیه السّلام فرمودند: 
العُزلَهُ حِصنُ التَّقوی؛ 
خلوت گزینی، دژ مستحکم تقوی است. 
مستدرک الوسائل/ ج 11/ ص 393
------------------------------------------------------------------------------------
امام علی علیه السّلام فرمودند: 
السَّلامَهُ فی التَّفَرُّد؛ 
سلامت (فکری انسان) در خلوت گزینی است. 
مستدرک الوسائل/ ج 11/ ص 393
------------------------------------------------------------------------------------
امام علی علیه السّلام فرمودند: 
مَن إنفَرَدَ عَنِ النّاس أنِسَ بِالله سُبحانَهُ؛ 
کسی که از مردم کناره گیرد، همدم خداوند سبحان شود. 
مستدرک الوسائل/ ج 11/ ص 393