نقش رسانه ها در تغییرارزش ها و هنجارهای خانواده/ بخش سوم

وظایف رسانه ها

چنانکه گفته شد، تمام سعی و تلاش رسانه های جمعی، رسیدن به اهداف و مقاصدی است که در عین حال، هر کدام به نحوی دارای رنگ و صبغه تربیتی اند؛ زیرا این رسانه ها در اموری نظیر رشد شخصیت افراد در ابعاد مختلف، ایجاد ارتباط بین افراد و جامعه، کمک به افراد در فرآیند سازگاری با جهان متغیر پیرامون و... دخالت دارند.
 تحقیقات جدید نشانگر این امر است که تمام افراد در برابر محصولات تولیدی رسانه ها منفعل و متأثر محض نیستند؛ بلکه این محصولات پس از دریافت توسط مخاطبان عاقل و براساس اندوخته های ذهنی به یک فهم و درک و معرفت تبدیل می شود. بنابراین انسان به کمک اعتقادات، گرایش ها، ارزش ها و دیدگاه های خاصی که دارد، این محصولات رسانه ای را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می دهد و در نهایت به یک فهم جدید عقلانی که جهت دهنده یک رفتار از او می باشد، می رسد. اما از آنجا که به هر حال، رسانه های جمعی بر مخاطبان بخصوص کودکان، نوجوانان و جوانان تأثیرات غیرقابل انکاری دارد، همیشه با تأثیرات سوء نیز همراه است و بیم آن می رود که اثرات سوء آن در بیشتر موارد غلبه پیدا کند؛ مثلاً: زیاده روی در نقل اخبار و بیان حوادث و... به افسردگی روحی و ناراحتی ها و حساسیت های عصبی منجر می شود؛ یا اعتماد بر اخبار و نیز تحلیل و تفسیرهای رسانه ها، قدرت نقد و تحلیل و بررسی و تحقیق را از افراد می گیرد؛ و یا استفاده از این ابزار در جهت جایگزینی افکار و ارزش های انحرافی، زمینه ساز انحراف های اعتقادی، اخلاقی و اجتماعی است. بنابراین، تأثیرگذاری رسانه ها بر خانواده ها غیرقابل انکار و اجتناب ناپذیر است.

پیشنهادها

1. گسترش پرشتاب فن آوری به ویژه فن آوری الکترونیکی به میزان زیادی کیفیت و روند طبیعی انسان را از حالت عادی و طبیعی خارج کرده است و رفتارهای جدیدی را در عرصه فردی و اجتماعی بوجود آورده است. رفتارهای جدید، به عرصه خانواده نیز گسترش پیدا کرده است. مهم ترین مشخصه این رفتار، فردگرایی و کاهش احساس تعلق و پیوند عاطفی در گروه خانواده می باشد. برای رهایی از این کیفیت، گسترش فرهنگ استفاده از ابزارهای رسانه ای به گونه ای که این ابزارها در خدمت انسان ها باشد، نه شکل دهنده رفتار، الزامی به نظر می رسد، که البته کار ساده ای نیست. هر اندازه رسانه ها، نجابت بیشتری به خرج دهند و به سلامت پیام خود اهمیت بدهند، نمی توانند جای ارتباط چهره به چهره را در مناسبات ارتباطی بگیرند. پس رویکرد خانواده ها باید در جهت کاهش استفاده از ابزارهای رسانه ای و استفاده مهاریافته از آنها در جهت اهداف قابل کنترل، سامان یابد. طبیعی است در این وضعیت، فضای خانواده برای گفت وگو و هم کلامی آماده می شود.
2. تلویزیون، تنها سرگرمی بسیاری از بچه های سرزمین ماست. در حال حاضر بسیاری از بچه ها دسترسی به امکانات ورزشی و تفریحی مطلوب ندارند، بنابراین جا دارد مسئولان رسانه ملی اعم از برنامه ریزان و برنامه سازان در برنامه ریزی های خود برای خانواده، اهداف توسعه ای و متعالی اوقات فراغت را در نظر بگیرند.
3. برنامه های خانوادگی، در کنار ارائه پیام های جدی و سازنده، لازم است نشاط آور و آرام بخش باشد و از ایجاد فضای اضطراب و نگرانی در خانواده ها جلوگیری نماید.
4. والدین باید در درون خانواده چگونگی رفتار کودکان در برابر رسانه را به آنها یاد دهند و با آنان در تعامل با رسانه همراهی کنند.
5. ضروری است رسانه ملی بر اساس واقعیت های ملموس جامعه و رفتارهای خانواده ها برنامه سازی کند تا برنامه ها پاد زهری باشند در برابر رسانه های بیگانه که در حال حاضر گسترش فوق العاده ای یافته اند؛ تا بتوانند بر مبنای رویکرد دینی به گسترش تفکرات دینی متناسب با زمانه در خانواده اقدام نمایند.

منابع

الف) کتاب

اعرابی، نادره، 1372، انتقال ارزش از طریق تلویزیون، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
دادگران، سیدمحمد. 1384. مبانی ارتباط جمعی. تهران: نشر مروارید و فیروزه.
رابرتسون، یان. 1374. درآمدی بر جامعه (با تاکید بر نظریه های کارکردگرایی، ستیز و کنش متقابل نمادی). ترجمه: حسین بهروان. مشهد: نشر آستان قدس رضوی.
روشه گی. 1366. تغییرات اجتماعی. ترجمه: منصور وثوقی. تهران: نشر نی.
سگالین، مارتین. 1370. جامعه شناسی تاریخی خانواده. ترجمه: حمید الیاسی. تهران: نشر مرکز.
قنادان، منصور و همکاران. 1375. جامعه شناسی مفاهیم کلیدی. تهران: نشر آوای نور.
گیدنز، آنتونی. 1377. جامعه شناسی. ترجمه: منوچهر صبوری. تهران: نشر نی.
مک کوئیل، دنیس. 1382. درآمدی بر نظریه های ارتباطات جمعی. ترجمه : پرویز اجلالی. تهران: نشر مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها.
مهدی زاده، سید محمد. 1380. نظریه های ارتباطات جمعی. تهران: جزوه درسی(پلی کپی) دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی.

ب) مقاله

فرهنگی، علی اکبر. 1374. «رسانه های جمعی و نقش آنها در ساختار اجتماعی واقعیت». فصلنامه پژوهش و سنجش. تهران: انتشارات سازمان صدا و سیما. 14 (5).

ج) پایگاه اینترنتی

رسانه ها و خانواده، تأثیر وسایل ارتباط جمعی بر پیوندهای عاطفی در خانواده ها، در: پایگاه اینترنتی رشد. daneshnameh.roshd.ir
--------------------------------
منبع: نشریه / فصلنامه رسانه و خانواده 1 (پياپي 37)
-------------------------------
مطالب تکمیلی:
نقش رسانه ها در تغییرارزش ها و هنجارهای خانواده/ بخش اول
نقش رسانه ها در تغییرارزش ها و هنجارهای خانواده/ بخش دوم