در تاریخ بشریت به طور عام و تاریخ اسلام به طور خاص وقایع مختلفی روی داده است و در آینده هم وقایع جدیدی اتفاق خواهد افتاد. برخی وقایع کوچک تر و برخی بزرگ تر هستند؛ اما در واقع میزان عظمت یک واقعه را چه چیزهایی تعیین می کند؟ در نوشتار حاضر به بررسی میزان عظمت واقعۀ عاشورا می پردازیم که ببینیم چه چیزهایی این واقعه را به یک رخداد عظیم تبدیل کرد.
در عالم، وقایع خرد و کلان مختلفی از ابتدای خلقت روی داده است و تا قیامت نیز رخ خواهد داد. میزان بزرگی یا کوچکی وقایع مختلف به نسبت صاحبان آن واقعه متفاوت می شود؛ به عبارت دیگر هرچه شخصی بزرگ تر و محتشم تر باشد، وقایعی که به او منسوب است نیز بزرگ تر می شود. مثلا ولادت یا فوت همۀ افراد در عالم خلقت یکسان نیست.
از سوی دیگر میزان بزرگی یا کوچکی یک واقعه را به نسبت شخص توصیف کننده می توان سنجید؛ یعنی ما انسان ها گاه یک واقعه را واقعۀ بزرگی می دانیم و از آن با عبارات خاص که نشانگر عظمت آن است یاد می کنیم؛ گاه یک واقعه را خدای متعال یا برترین فرستادۀ او خاص و بزرگ می دانند و معرفی می کنند. ببین تفاوت ره از کجاست تا به کجا!
در تاریخ اسلام وقایع مختلفی روی داده که یکی از آنها، واقعۀ عاشورا و شهادت سیدالشهدا علیه السلام است. در مورد این واقعه بر اساس مقدمۀ پیشین می توان گفت که هم شرط اول را داراست و هم شرط دوم را.
شرط نخست را داراست، چون وقتی واقعۀ عاشورا را با شخص صاحب آن- سیدالشهدا (علیه السلام)- می سنجیم آن را بزرگ و عظیم می یابیم؛ چرا که در روایات ما آمده است:
أَحَبَ اللَّهُ مَنْ أَحَبَ حُسَیناً[۱]
او محبوب و حبیب خدای متعال است و هرکس او را دوست داشته باشد، خدای متعال نیز او را دوست دارد. او ثار الله است یعنی خونی که خدای متعال به خودش منسوب کرده است.
السَّلَامُ عَلَیکَ یا ثَارَ اللَّهِ وَ ابْنَ ثَارِه[۲]
افرادی که در این دنیا زندگی می کنند، به فراخور حال و عقلشان تمام تلاش و هم و غم خود را در زندگانی صرف به دست آوردن چیزهای مختلفی می کنند. عده ای به دنبال شهرت و عده ای به دنبال مقام و عده ای به دنبال مال و ...اند. البته که شکی در این نیست که تا خدا نخواهد آدمی به هیچ یک از این موارد نخواهد رسید؛ اما عده ای نیز به دنبال تمامی خیر موجود در این عالم می گردند و عقل به آنها می گوید تمام خیر در این عالم را کسی می تواند به شما بدهد که خالق عالم و خالق خیرات است؛ لذا به سراغ خدای متعال می روند و از او تمام خیر را طلب می کنند.
عَنْ أَبِی عبداللّه (علیه السلام) قَالَ: مَنْ أَرَادَ اللَّهُ بِهِ الْخَیرَ قَذَفَ فِی قَلْبِهِ حُبَّ الْحُسَینِ (علیه السلام) وَ حُبَّ زِیارَتِهِ وَ مَنْ أَرَادَ اللَّهُ بِهِ السُّوءَ قَذَفَ فِی قَلْبِهِ بُغْضَ الْحُسَینِ وَ بُغْضَ زِیارَتِهِ.[۳]
آری اگر خدای متعال تمام خیر را برای بنده ای بخواهد، محبت سیدالشهدا (علیه السلام) و محبت زیارت ایشان را در دل او می اندازد.
امام حسن (علیه السلام) خطاب به برادرشان: آنچه موجب قتل من می شود زهری است که با دسیسه به من داده اند؛ و لکن لا یوم کیومک یا ابا عبداللّه؛ ولی هیچ روزی مثل روز (عاشورای) تو نخواهد بود .
پس شرط اول در مورد عظمت این واقعه، تمام و کمال جاری و ساری می باشد؛ یعنی نسبت ایشان با خدا بزرگ ترین نسبت است. پس واقعه ای که منسوب به ایشان باشد نیز جایگاه والا و بالایی پیدا می کند.
اما شرط دوم را نیز داراست؛ چون هم خدای متعال و هم بالاترین افراد در عالم خلقت یعنی رسول خاتم (صلی الله علیه و آله و سلم) و وصی او امیر مؤمنان (علیه السلام) و کفو ایشان حضرت صدیقۀ طاهره (سلام الله علیها) و همچنین امام مجتبی (علیه السلام) و حتی خود سیدالشهدا (علیه السلام) همگی به عظمت این واقعه اذعان داشته اند.
عظمت این واقعه نزد خدای متعال:
خدای متعال در مورد این واقعه در زیارت عاشورا که حدیث قدسی است چنین فرموده اند: یا أَبَا عبداللّه لَقَدْ عَظُمَتِ الرَّزِیهُ وَ جَلَّتِ الْمُصِیبَهُ بِکَ عَلَینَا وَ عَلَی جَمِیعِ أَهْلِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْض[۴]
نه فقط بر آدمیان که بر تمام اهل آسمان و زمین این مصیبت مصیبت سترگ و عظیمی است.
عظمت این واقعه نزد رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم):
اما این واقعه و این مصیبت نزد رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) هم مصیبت عظمایی بود؛ چنانچه در زیارت حضرتش اینگونه آمده است:
السَّلَامُ عَلَیکَ یا أَبَا عَبْدِاللَّهِ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیهِ راجِعُونَ مَا أَعْظَمَ مُصِیبَتَکَ عِنْدَ أَبِیکَ رَسُولِ اللَّهِ [۵]
عظمت این واقعه نزد امیرمومنان (علیه السلام):
امیرالمؤمنین (علیه السلام) نیز این واقعه را بزرگ می دانند و شدت آن مصیبت اشک ایشان را بر گونه هایشان جاری می کند. در بازگشت از صفین وقتی از محل سرزمین کربلا می گذرند، حضرت توقفی می کنند و گریان می شوند و فرزندشان را در این مصیبت دعوت به صبر می کنند و اندکی از شدت ماجرا بیان می فرمایند:
قَالَ رَأَیتُ کَأَنِّی بِرِجَالٍ قَدْ نَزَلُوا مِنَ السَّمَاءِ مَعَهُمْ أَعْلَامٌ بِیضٌ قَدْ تَقَلَّدُوا سُیوفَهُمْ وَ هِی بِیضٌ تَلْمَعُ وَ قَدْ خَطُّوا حَوْلَ هَذِهِ الْأَرْضِ خَطَّهً ثُمَّ رَأَیتُ کَأَنَّ هَذِهِ النَّخِیلَ قَدْ ضَرَبَتْ بِأَغْصَانِهَا الْأَرْضَ تَضْطَرِبُ بِدَمٍ عَبِیطٍ وَ کَأَنِّی بِالْحُسَینِ سَخْلِی وَ فَرْخِی وَ مُضْغَتِی وَ مُخِّی قَدْ غَرِقَ فِیهِ یسْتَغِیثُ فِیهِ فَلَا یغَاثُ وَ کَأَنَّ الرِّجَالَ الْبِیضَ قَدْ نَزَلُوا مِنَ السَّمَاءِ ینَادُونَهُ وَ یقُولُونَ صَبْراً آلَ الرَّسُولِ فَإِنَّکُمْ تُقْتَلُونَ عَلَی أَیدِی شِرَارِ النَّاسِ وَ هَذِهِ الْجَنَّهُ یا أَبَا عبداللّه إِلَیکَ مُشْتَاقَهٌ ثُمَّ یعَزُّونَنِی وَ یقُولُونَ یا أَبَا الْحَسَنِ أَبْشِرْ فَقَدْ أَقَرَّ اللَّهُ بِهِ عَینَک[۶]
گویا، دیدم مردانی از آسمان فرود آمدند که پرچمهای سفیدی همراه داشتند و شمشیرهای خود را که سفید و درخشنده بودند حمایل کرده بودند؛ آنگاه در اطراف این زمین خطی کشیدند. سپس گویا، دیدم این نخلها شاخههای خود را به زمین می زدند و این زمین غرق خون تازه شد! آنگاه حسین که جوجه و فرزند و چون مخ من می باشد، در میان دریای خون غرق شده و هر چه استغاثه می کند، کسی نیست به فریادش برسد. پس از این ماجرا دیدم مردانی که سفید و نورانی بودند، از آسمان نازل شدند و گفتند: ای آل رسول! صبور باشید! زیرا شما به دست اشرار مردم کشته خواهید شد. یا ابا عبداللَّه! این بهشت است که مشتاق توست. آنگاه ایشان به من تعزیت می دادند و می گفتند: یا ابا الحسن! مژده باد تو را؛ زیرا در آن روزی که مردم در محضر عدل خدا قیام می کنند، خدا چشم تو را به وسیلۀ حسین روشن خواهد کرد.
خدای متعال در مورد واقعه کربلا در زیارت عاشورا که حدیث قدسی است آن را بزرگترین مصیبت آسمان ها و زمین معرفی می کند.
عظمت این واقعه نزد حضرت صدیقۀ طاهره (سلام الله علیها):
این واقعه بر مادر گرامیش صدیقۀ طاهره نیز بسیار عظیم و گرانبار است؛ تا حدی که حضرت زکریا بر حال ایشان ترحم می کند و این مصیبت را برای ایشان بزرگ می داند و فاجعه می خواند.
إِلَهِی أَ تُلْبِسُ عَلِیاً وَ فَاطِمَهَ ثِیابَ هَذِهِ الْمُصِیبَهِ إِلَهِی أَ تُحِلُّ کُرْبَهَ هَذِهِ الْفَجِیعَهِ بِسَاحَتِهِمَا [۷]
شدت این مصیبت برای مادر ایشان فاطمۀ زهرا به حدی است که وقتی در ایام حمل ایشان متوجه مصیبت ها و وقایع شهادت این فرزند خود می گردند، دوران حمل را با کراهت شدید طی می کنند.
حَمَلَتْهُ أُمُّهُ کُرْهاً وَ وَضَعَتْهُ کُرْهاً [۸]
و وقتی از آن چیزهایی که به عوض شهادت به ایشان داده می شود مطلع می شوند، به آن رضایت می دهند و آرام می شوند.[۹]
عظمت این واقعه نزد امام حسن مجتبی (علیه السلام):
امام مجتبی (علیه السلام) نیز این مصیبت را بزرگ می دانند. مظلومیت آن حضرت به حدی است که ایشان به دست همسرشان در داخل خانۀ خود مسموم می شوند؛ با این حال وقتی سیدالشهدا (علیه السلام) گریان به بالین ایشان می آیند می فرمایند:
مَا یبْکِیکَ یا أَبَا عبداللّه قَالَ أَبْکِی لِمَا یصْنَعُ بِکَ فَقَالَ لَهُ الْحَسَنُ علیه السلام إِنَّ الَّذِی یؤْتَی إِلَی سَمٌّ یدَسُّ إِلَی فَأُقْتَلُ بِهِ وَ لَکِنْ لَا یوْمَ کَیوْمِکَ یا أَبَا عبداللّه یزْدَلِفُ إِلَیکَ ثَلَاثُونَ أَلْفَ رَجُلٍ یدَّعُونَ أَنَّهُمْ مِنْ أُمَّهِ جَدِّنَا مُحَمَّدٍ ص وَ ینْتَحِلُونَ دِینَ الْإِسْلَامِ فَیجْتَمِعُونَ عَلَی قَتْلِکَ وَ سَفْکِ دَمِکَ وَ انْتِهَاکِ حُرْمَتِکَ وَ سَبْی ذَرَارِیکَ وَ نِسَائِکَ وَ انْتِهَابِ ثِقْلِکَ فَعِنْدَهَا تَحِلُّ بِبَنِی أُمَیهَ اللَّعْنَهُ وَ تُمْطِرُ السَّمَاءُ رَمَاداً وَ دَماً وَ یبْکِی عَلَیکَ کُلُّ شَیءٍ حَتَّی الْوُحُوشُ فِی الْفَلَوَاتِ وَ الْحِیتَانُ فِی الْبِحَارِ[۱۰]
یا حسین! برای چه گریان شدی؟ فرمود: برای آن ظلمی که در حق تو خواهد شد. امام حسن (علیه السلام) فرمود: آنچه موجب قتل من می شود زهری است که با دسیسه به من داده اند؛ و لکن لا یوم کیومک یا ابا عبداللّه؛ ولی هیچ روزی مثل روز (عاشورای) تو نخواهد بود یا ابا عبداللّه! زیرا سی هزار نفر در اطراف تو اجتماع می کنند که گمان می نمایند از امت جد ما خواهند بود و خود را به دین اسلام می بندند. آنان برای کشتن، ریختن خون، هتک حرمت، اسیر کردن فرزندان و زنان و تاراج اموال تو ازدحام خواهند کرد! در چنین موقع است که لعنت خدا دامنگیر بنی امیه می شود. آسمان خاکستر و خون میبارد. هر چیزی برای مظلومیت تو گریان می شود؛ حتی وحشیان صحرا و ماهیان دریاها.
آری این واقعه و این مصیبت این قدر نزد امام مجتبی (علیه السلام) عظیم و اندوهناک می آید که حتی فرزند خود قاسم را نیز به آن سفارش می فرمایند.
وقتی قاسم بن الحسن تنهایی عمو را در روز عاشورا مشاهده کرد، خدمت آن حضرت آمد و اجازۀ میدان طلبید. حضرتش فرمودند: تو یادگار برادرم هستی و می خواهم زنده بمانی و اجازه ندادند. چون قاسم این را شنید گریان شد و در گوشه ای نشست. ناگهان یادش آمد که پدر تعویذی به بازوی او بسته و از او خواسته است که هرگاه هم و غمی به او رسید آن تعویذ را باز کند و بخواند. آن تعویذ را گشود:
امام صادق (علیه السلام): اگر خدای متعال تمام خیر را برای بنده ای بخواهد، محبت سیدالشهدا (علیه السلام) و محبت زیارت ایشان را در دل او می اندازد.
یا ولدی یا قاسم اوصیک إنّک إذا رأیت عمّک الحسین علیه السلام فی کربلاء و قد أحاطت به الأعداء فلا تترک البراز و الجهاد لأعداء (اللّه و اعداء) رسوله و لا تبخل علیه بروحک و کلما نهاک عن البراز عاوده لیأذن لک فی البراز لتحظی فی السعاده الأبدیه.
و قاسم بن الحسن با نشان دادن این تعویذ که وصیت پدرش بود راهی میدان شد و به سعادت ابدی رسید. [۱۱]
عظمت این واقعه نزد سیدالشهدا (علیه السلام):
سخن گفتن در این باب و از زبان خود صاحب مصیبت بسی دشوار است. فقط به همین جمله بسنده می شود که در روز عاشورا در گرماگرم جنگ، پس از اینکه تمامی عزیزان و بستگان خود را در میدان کشته دیدند، دست خود را از خون خویش پر کردند و رو به آسمان فرمودند:
هَوَّنَ عَلَی مَا نَزَلَ بِی أَنَّهُ بِعَینِ اللَّهِ آنچه مصیبت وارده را بر من آسان می کند این است که خداوند می بیند.
پس واقعه عاشورا هر دو شرط را برای اینکه بزرگ ترین مصیبت و واقعه معرفی شود، دارد. در لسان روایات نیز این گونه است و صَارَ یوْمُهُ أَعْظَمَ الْأَیامِ مُصِیبَه.[۱۳]
فلذا ما نیز همگام با عالم خلقت و بزرگان این عالم و همۀ جنبندگان و همۀ مخلوقات آسمان ها و زمین می شویم و این روز را روز مصیبت خود قرار می دهیم؛ آن را اعظم مصیبت ها می دانیم و خدای متعال را شاکریم که ما را در زمرۀ کسانی قرار داد که این روز، روز مصیبت و حزنشان است نه شادی و سرورشان.
اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ حَمْدَ الشَّاکِرِینَ لَکَ عَلَی مُصَابِهِمْ الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَی عَظِیمِ رَزِیتِی اللَّهُمَّ ارْزُقْنِی شَفَاعَهَ الْحُسَینِ ع یوْمَ الْوُرُودِ وَ ثَبِّتْ لِی قَدَمَ صِدْقٍ عِنْدَکَ مَعَ الْحُسَینِ وَ أَصْحَابِ الْحُسَینِ الَّذِینَ بَذَلُوا مُهَجَهُمْ دُونَ الْحُسَینِ (علیه السلام)[۱۴]
منبع: پایگاه کرب و بلا
-------------------
پی نوشتها:
[۱] . بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج۴۳، ص ۲۷۱.
[۲] . الکافی (ط - الإسلامیه)، ج۴، ص ۵۷۶.
[۳] . کامل الزیارات، النص، ص ۱۴۲.
[۴] . زیارت عاشورا.
[۵] . بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج۹۸، ص ۱۷۸.
[۶] . بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج۴۴، ص ۲۵۲.
[۷] . بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج۵۲، ص ۸۴.
[۸] . احقاف/۱۵.
[۹] . بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج۴۳، ص ۲۴۶.
[۱۰] . بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج۴۵، ص ۲۱۸.
[۱۱] . مدینه معاجز الأئمه الإثنی عشر، ج۳، ص ۳۶۷.
[۱۲] . اللهوف/ ۱۱۷.
[۱۳] . بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج۴۵، ص ۳۱۴.
[۱۴] . سجدۀ زیارت عاشورا.
مطالب مرتبط
