تحلیل جریان انتخابات دوره یازدهم ریاست جمهوری /بخش سوم

ـ عبور انقلاب اسلامی از جریان های لائیک و سکولار و اقلیت فتنه گر
سوال: عقبه جریانی که امروز حاکم شده همان کسانی هستند که مدعی تقلب در سال 88 بودند و فتنه کردند. ترکیب و ائتلاف اصول گرایی و اصلاح طلبی و سازندگی با وجود این عقبه، چطور ممکن است؟

جواب: آن عقبه که یک اقلیتی است اگر هم دوباره سوار قطار شود و بخواهد فرمان را به دست گیرد، از قطار انقلاب پیاده خواهد شد. بی تردید آنها نمی توانند زمام حاکمیت را در این دوران به دست گیرند. تلقی برخی از آنها همان تلقی سابق یعنی غلبه مدرنیته بر انقلاب اسلامی است و دنبال مدرنیزاسیون و اصلاح قرائت دینی و معتقد به دین حداقلی هستند و قائل به سکولاریسم یا قائل به حکومت های لائیک هستند. تردید نکنید که اینها نمی توانند در این دوران در عرصه فرهنگ، ظهور مجدد داشته باشند؛ به عبارت دیگر، حتماً سرلشکران و افسران فرهنگی دوران اصلاحات، افسران فرهنگی این دوران نخواهند بود و ظرفیت حرف هایشان هم پاسخگو نخواهند بود؛ چون از آن دوران گذر کرده ایم.

سوال: آقای روحانی در پیام خود به ملت بعد از پیروزی می فرمایند که مدیون آقای خاتمی و هاشمی هستند. پس، این نشان دهنده چیست؟

جواب: من نمی خواهم بگویم مداخله آنها در رأی آوردن ایشان اثر نداشته است. منتها به نظر من، انقلاب اسلامی مسیر خودش را طی می کند. نه آقای هاشمی در اینجا شخصیت اصلی هستند و نه آقای خاتمی؛ مسیر انقلاب اسلامی رو به پیش است. آنها اگر این نکته را نفهمند و دوباره غلط تحلیل کنند، به اشتباه می افتند و بعد از چهار یا هشت سال با بدنامی کنار خواهند رفت. پیشنهاد من به این آقایان این است که تحول اخیر را در چارچوب غلبه انقلاب اسلامی و درگیری حقیقی اسلام و تجدد و در چارچوب جنگ تمدنی که در همه اقطار عالم به چشم می خورد تحلیل کنند؛ چون اگر غفلت کنند تردید نکنید که وقتی امواج انقلاب اسلامی از سر ترکیه عبور می کند از سر اینها هم عبور خواهد کرد.

سوال: حماسه سیاسی چه شد؟ آیا اینها با تندروی کار را خراب نمی کنند؟

جواب: به نظر ما مقام معظم رهبری (مدظله) مدیریت کردند و حماسه سیاسی اتفاق افتاده است و باید از آن بهره برداری کرد. ولی اگر جریان پیروز انتخابات اشتباه کنند و خیال کنند دوران سازندگی 68 یا اصلاحات 74 با یک حاشیه هایی شروع شده و بخواهند همان نیروها را به صحنه بیاورند بی تردید همان حوادث به شکل شدیدتر و سریع تر تکرار خواهد شد؛ یعنی شکست می خورند؛ چون سرعت حرکت انقلاب اسلامی خیلی بیشتر از آن موقع است و به سرعت، پالایش می کند. البته نباید گفت این جریان تعلقی به انقلاب اسلامی ندارد و حاضر است بر سر برنامه های خودش و بر سر نفسانیات، انقلاب اسلامی را قربانی کند. این تلقی، غلط است. حتماً اتاق فکر آنها متشکل از تندروها نخواهد بود. آنها در چارچوب قانون اساسی حرکت می کنند و برنامه هایی ارائه می دهند که مسیر این هشت سال گذشته در آنها نادیده گرفته نشود. البته این جریان باید متوجه هم باشند که کسانی که قواعد بازی را رعایت نمی کنند و انقلاب اسلامی را پای جاه طلبی خودشان قربانی می کنند نمی توانند آنها را راهبری کنند.اینها اگر می خواهند بمانند باید کسانی را سر کار بیاورند که ظرفیت راهبری آنها را در چارچوب نظام را دارند.

سوال: آیا آراء آقای روحانی آراء پاک است؟

جواب: اینها در متن جامعه ما رأی دارند و به هیچ وجه نمی توانیم آنها را نادیده بگیریم. بسیاری از آراء ایشان، آراء متدینین است. اساساً تقسیم آراء به پاک و ناپاک را درست نمی دانم. البته بخشی از این آراء رأی کسانی است که جزو ایران هستند و دغدغه کشور (و نه نظام) را دارند. اتفاقاً مقام معظم رهبری (مدظله) آنها را هم مدیریت کردند و فرمودند که اگر جمهوری اسلامی را قبول ندارید کشورتان را که قبول دارید؛ پس در انتخابات شرکت کنید. ایشان دنبال این بودند که جذب حداکثری کنند تا آنها هم به عرصه بیایند و آشتی کنند و به تدریج اصلاح شوند و در متن انقلاب اسلامی قرار گیرند.

سوال: شما فرمودید که اینها عمیق تر عمل می کنند و نیروهای افراطی را وارد نمی کنند. به نظر می آید که از شروع کار هم همین را نشان داده اند. اما اینکه فرمودید این حرکت و این پیچیده تر شدن به نفع تحقق تمدن اسلامی تمام خواهد شد، چه تضمینی برای آن وجود دارد؟ آیا ممکن نیست که پیچیده عمل کنند و دیگر اجازه بروز رویکردهای انقلابی داده نشود و بستر بروز رویکردهای انقلابی محدودتر گردد؟

جواب: این منوط به این است که شما آن نگاه توسعه ای و تمام شدگی مدرنیته و رو به پیش بودن انقلاب اسلامی را قبول نداشته باشید. من می گویم در این صورت حوادث منطقه ای و جهانی آنها را سر عقل خواهد آورد. تردید نکنید صبغه اسلامیت رویکرد «مدرنیته اسلامی» در این دوره، بیشتر از سال 68 است، یا آهنگ اسلامی و انقلاب سازندگی در این دوره حتماً بیشتر از آن دوره خواهد بود؛ چرا که دیگر لیبرالیسم اقتصادی به آن کیفیت قابلیت تحقق در ایران ندارد و قابل تکرار نیست. آنها اگر بخواهند واقعاً در عمق انقلاب اسلامی دست ببرند، بی تردید از انقلاب اسلامی شکست می خورند. تمام حرفی که من دارم همین است. و تمام نکته ای که به این عزیزان عرض می کنم همین یک کلمه است که هوای امواج انقلاب اسلامی را داشته باشید و خیال نکنید این کشتی را در خلأ می رانید. و اگر کسی بخواهد در اعماق انقلاب اسلامی دست ببرد و مسیر این کشتی را به بیرون از این رودخانه ببرد و در مسیر دیگری بیندازد بی شک از انقلاب اسلامی شکست خواهد خورد. خیال نکنند که فقط با اصول گرایی طرف هستند! هر چند در مقابل اصولگرایی هم پیروزی قاطعی ندارند 270 هزار رأی که پیروزی قاطع نیست. امسال فرق می کند با سال 76 که حدود 70 درصد رأی داشتند.

ـ تکمیل ظرفیت مطالبات و انتظارات جامعه انقلابی و جریان ها از طریق تداول قدرت
سوال: وظیفه اصول گراها خصوصاً کسانی که تریبون و رسانه در دست دارند، چیست؟

جواب: ما باید تلاش کنیم که ادبیات و گفتمان انقلاب اسلامی را بر تداول قدرت حاکم کنیم و نگاه خود را از اینکه «این جریان یا آن جریان برنده شد» فراتر ببریم. باید بگوییم که انقلاب اسلامی در حال حرکت است و با تداول قدرت، کار خود را پیش می برد و در هر دست به دست شدنی، به تدریج، ظرفیت مطالبات و انتظارات و عقلانیت جامعه را تکمیل می کند و ارتقاء می دهد. شک نکنید که امروز ظرفیت اصول گرایی قابل مقایسه با سال 76 و 68 نیست.دانشمندان، نخبگان و ادبیاتی که جریان اصولگرایی تولید کرده و تسلطی که بر مسائل اجتماعی و جریان ها و فرآیندهای اجتماعی پیدا کرده، قابل مقایسه با گذشته نیست. بی شک در جریان سازندگی و اصلاحات هم پختگی ایجاد شده و خواهد شد و اینها به ادبیات و اصول انقلاب اسلامی ـ اگر نامش را اصول گرایی بگذاریم ـ نزدیک خواهند شد یا مجبور خواهند شد که نزدیک تر شوند و اگر بخواهد همان مسیر را طی کنند شکستشان سریع تر اتفاق خواهد افتاد. سرعت حوادث منطقه ای و جهانی هم سرعت بسیار بالایی است. این حرف ما نیست که امریکا در سوریه از انقلاب اسلامی شکست خورده است، این حرف ما نیست که القاعده و ترکیه و جریان تحجر و جریان اسلام امریکایی در منطقه و اخیراً در القصیر از مقاومت شکست خورده است. این حوادث واقعی در پیرامون ما اتفاق می افتد و این انتخابات هم حادثه ای در همین مسیر است؛ یعنی در مسیر رو به پیش انقلاب اسلامی است.

سوال:ما تکامل تاریخی را قبول داریم؛ یعنی حقیقت نازل شده از مشیت خدای متعال، در عالم ظهور و بروز پیدا می کند و هیچ کس هم نمی تواند با آن مخالفت کند؛ یعنی ولو این که یک شخص ضعیفی هم سر کار بیاید خدا به وسیله آن دین خود را جلو می برد. ما هم باید تدبیر خداوند را بپذیریم و راضی به رهای خدا باشیم. هم چنین قبول داریم که کار به جایی نرسیده که مدیریت اجتماعی از دست مقام معظم رهبری (مدظله) خارج شود و ایشان با همین ظرفیت هم می توانند جامعه را پیش ببرند. اما سؤال این است که اگر واقعاً از نظر گفتمانی، هیچ تفاوتی بین آقای جلیلی و آقای قالیباف و این دوستان پیروز در انتخابات نیست، پس، فکر می کنم همه ما یک اشتباه تاریخی کرده ایم که در این برهه در اینجا ایستادیم و فکر کردیم که این، نسبت بهتری با انقلاب اسلامی دارد؟

جواب: در این نکته آخر هم توافق داریم و حرف های ما ربطی به این نکته آخر ندارد. قطعاً من خودمان را در دفاع از آقای جلیلی اشتباه کار نمی دانم. من معتقدم و آرزو می کنم که کاش مردم به آقای جلیلی رأی می دادند. حتماً گفتمان اصول گرایی باید در این انتخابات حضور می داشت و این حضور، تأثیر خودش را گذاشته است. اما ما نباید اجازه می دادیم گفتمان این انتخابات، گفتمان اقتصادی شود و همه چیز به تحلیل های اقتصادی، آن هم تحلیل های غلط اقتصادی برگردد. پس، حتماً ما باید اینجا می ایستادیم و اگر می توانستیم سازماندهی ای کنیم که این جریان بتواند توافق اکثریت را جلب کند حتما یک گام رو به پیشتر بودیم؛ و معنایش این بود که ظرفیت اجتماعی ارتقاء پیدا کرده است. البته ظرفیت اجتماعی، دو جانبه است؛ هم ظرفیت بدنه مردم است و هم ظرفیت کسانی که می خواهند بدنه مردم را مدیریت کنند. این که ما می گوییم ظرفیت اجتماعی در این مقیاس نبود منظورمان فقط بدنه عمومی جامعه نیست، بلکه ظرفیت مدیریتی هم فراهم نبود.

سوال: این انقلاب اسلامی کجاست که این همه آثار دارد؟
جواب: عاشورا کجاست که از داخل آن انقلاب اسلامی در سال 1357 در دوران رسیدن به دروازه تمدن، اتفاق می افتد؟
سوال: عاشورا ظهور و بروز خودش را دارد و حرکتی تاریخی است.
جواب: انقلاب اسلامی هم همینطور است و ظهور و بروز خودش را دارد و ما معتقدیم اساساً عبور از این جریان ها ظهور و بروز انقلاب اسلامی است.
سوال: بالاخره آن کسانی که رأی آوردند، نسبت کمتری با شاخص های انقلاب اسلامی داشتند. آیا این، پسرفت نیست؟
جواب: آیا می خواهید بگویید که مردم اشتباه انتخاب کردند یا اینکه آن چه اتفاق افتاد در مجموع، ظرفیت انقلاب اسلامی در شرایط کنونی بود؟ آیا شما می خواهید انقلاب را با همین مردم پیش ببرید یا خیر؟ اگر نمی خواهید، پس یک نظام غیرمردمسالار را سر کار می آوردید! چرا مقام معظم رهبری (مدظله) اینقدر روی مردم سالاری دینی تکیه می کنند؟ به تعبیر دیگر، یکبار شما اصل مردم سالاری را کنار می گذارید و نظام اسلامی را نظام حاکمیت یک طرفه می دانید اما یکبار از «مردم سالاری دینی» سخن می گویید و می بینید که در متن همین جامعه شیعی که 1400 سال برای امام حسین (ع) گریه کرده اند و 1200 سال است حول امام رها (ع) رفت و آمد می کنند، چنین اتفاقی افتاده است. ما که معتقد به مردم سالاری دینی هستیم می گوییم ساختار ما این گونه است و اتفاقی که افتاده، حاکی از ظرفیت مردم سالاری دینی در این شرایط است.
سوال: بالاخره رو به جلو است یا رو به عقب؟
جواب: حتماً در کلان آن رو به جلو است. اگر ظرفیت جامعه به حدی بود که همان شاخص های انقلابی رأی می آورد، معنایش این بود که حتماً جامعه، در این مقیاس ارتقاء ظرفیت پیدا کرده است. اما وقتی در این مقیاس ارتقاء ظرفیت پیدا نکرده است به معنی عقبگرد نیست. اگر اصول گرایی خود را در این ظرفیت ظهور می داد و مدیریت اصول گرایی، مدیریت بهتری بود، حتماً می توانست گفتمانی داشته باشد که در تراز انقلاب اسلامی ظاهر شود و مردم را همراه کند. ما باید ضعف های خودمان را آسیب شناسی کنیم. بالاخره آیا ظرفیت انقلاب اسلامی و ظرفیت مردم سالاری دینی همین است یا همین نیست؟ اگر ظرفیت مردم سالاری دینی همین است و جریان انقلاب رو به پیش است معنایش این است که انقلاب اسلامی، پیشرفت می کند و برآیند ظرفیت اجتماعی در مواجهه با مسائل بین المللی و داخلی رو به پیش است.

ـ انقلاب اسلامی در حال سر عقل آوردن جریان ها
سوال: این پیشرفت، واضح است. برخی از کارگزاران در گذشته اصلاً مردم و طبقات محروم را حساب نمی کردند و عدالت اقتصادی برایشان اولویت نداشت، اما امروز مشاور اقتصادی آقای روحانی در تلویزیون می گوید: ما می خواهیم یارانه دو دهک را حذف کنیم و پول آن را به طبقات پایین یا بیکارها بدهیم.
جواب: یعنی برخی از آنها می خواستند انقلاب را سر عقل بیاورند، اما ادبیات انقلاب آرام آرام آنها را سر عقل می آورد. البته الگویشان همان الگوی سرمایه داری است ولی ناچارند الگوی سرمایه داری را بیاورند و با ادبیات انقلاب اسلامی چانه زنی کنند. معنای این رفتار آن است که کم کم نسبت به اصول انقلاب اسلامی تمکین می کنند و می خواهند با احتیاط دست به سازندگی و اصلاحات بزنند.

ـ امکان رفت و برگشت تاکتیکی در حرکت رو به پیش انقلاب اسلامی
سوال: مقام معظم رهبری در مورد دولت نهم فرمودند که قطار انقلاب را به ریل بازگرداند. آیا دوباره این قطار از ریل خارج نمی شود؟
جواب: به نظر من خود ریل ها روی زمین انقلاب اسلامی چیده شده اند؛ هر چند ریل ها هم مختلف است و سرعت حرکت قطارشان هم فرق می کند، قطار برقی روی این ریل می رود قطار گازوئیلی هم روی آن راه می رود. ولی همه آنها روی یک زمین طراحی شده اند؛ آن زمینی که اینها روی آن بازی می کنند زمین درگیری انقلاب اسلامی با جریان تجدد است؛ جریان تمام شده غرب و جریان رو به پیش اسلام. ما چطور در حوادث سوریه می گوییم که انقلاب و امام (ره) حضور دارد اما در حوادث داخلی روی این خط می کشیم!
سوال: اگر تجدد را هنوز مرده ندانیم و فعال بدانیم آیا نمی توانیم درگیری های شدید اصول گرایان در بین خودشان در چهار سال اخیر و شکستشان در انتخابات را هم موفقیت تجدد در عرصه داخلی برای تضعیف انقلاب اسلامی در منطقه بدانیم؟
جواب: نگویید: موفقیت تجدد، بلکه بگویید: انقلاب اسلامی، جریان غالب است اما اینگونه در زمین بازی می کند. اگر شما جریان انقلاب اسلامی را رو به پیش می بینید آیا احتمال نمی دهید برای گذار از این دوران و با این شرایط فشار، ما باید یک چنین رفت و برگشتی داشته باشیم. احتمال نمی دهید که این رفت و برگشت، حرکت تاکتیکی انقلاب اسلامی است. بنابراین درست است که ممکن است آنها فشاری بیاورند و انقلاب اسلامی در توازن، مسیری را انتخاب کند ولی مسیری است که باز هم دست برتر انقلاب اسلامی را نشان می دهد. این به معنای شکست انقلاب اسلامی از جریان تجدد نیست؛ نوعی غلبه انقلاب اسلامی بر شرایط در این کیفیت است.

سوال: اگر به شما بود آیا قبول می کردید که آقای روحانی برنده شوند؟
جواب: حتماً این کار را نمی کردم. من می گویم: ببینید که اینها در زمینی بازی می کنند که زمین درگیری دو جریان بزرگ است اما جریان انقلاب اسلامی در آن غالب است؛ لذا برآیندش غلبه انقلاب اسلامی است. ریل ها متفاوت است؛ از این ریل به آن ریل می رود و از آن ریل به ریل دیگر می آید ولی یک زمین بزرگتری زیر آن است. چرا آن زمین را در این ت

****************************************

منبع: پایگاه اطلاع رسانی آیت الله میرباقری