تکلیف کسی که در معاینات پزشکی برای رفتن به حج رد می شود

* با توجه به اينكه به هنگام اعزام زائران به حجّ معاينات پزشكى صورت مى پذيرد و حجّ كسانى كه توانايى جسمى ندارند در معاينات پذيرفته نمى شوند، آیا مردودين معاينات پزشكى كه تا كنون هم، راه براى آنان باز نبوده، همچنان استطاعت شرعى دارند؟ يا آنكه با پذيرفته نشدن، استطاعت هم تحقق نمى يابد؟
پاسخ معظم له: يكى از شرائط استطاعت، استطاعت مزاجى و بدنى است. در صورتى كه اين سفر بر آنها ضرر دارد، يعنى اينكه موجب مرض و يا شدّت مرض است و يا اينكه موجب عسر و حرج و مشقّتى است كه معمولاً قابل تحمل نيست مستطيع نمى باشند و حجّ بر آنها واجب نيست و اگر در سال اول صحت بدن نيست حجّ واجب نيست ولى اگر در سال اوّل صحت بدن وجود داشت و نرفت حجّ بر ذمه او مستقر مى شود و بايد نائب گرفته شود .

* آيا كسانى كه شرعاً مستطيع بوده و براى اولين بار در قرعه كشى شركت مى كنند، نسبت به كسانى كه تصميم دارند به عنوان نايب شخص ديگر مشرف شوند، اولويت دارند يا خير؟
پاسخ: اگر ذمّه منوب عنه به حجّ مشغول باشد اولويّتى نيست .

* شخصى براى حجّ واجب ثبت نام نمود در حالى كه شرعاً مستطيع نيست. آيا بايد نيّت وجوب كند يا مستحب؟ در فرض نيّت وجوب اعمالى كه انجام خواهد داد با عدم استطاعت چگونه خواهد بود؟
پاسخ: در صورتى كه شرائط استطاعت جمع نيست بايد نيّت استحباب كند و اگر بعداً مستطيع شد واجب است كه حجة الاسلام را انجام بدهد .

* آيا بر نايب واجب است كه بر طبق فتواى مرجع تقليد منوب عنه اعمال حجّ را انجام دهد يا مطابق وظيفه خودش عمل نمايد؟
پاسخ: ميزان، وظيفه خود اوست، ولى اگر اجير شده به كيفيت خاصى، بايد طورى عمل كند كه مراعات وظيفه خودش و كيفيت ذكر شده،بشود.

* آيا در اجاره براى اعمال حجّ لازم است اجير و مستأجر از يكديگر سؤال كنند كه مقلّد چه كسى هستند؟
پاسخ: لازم نيست، و اجير مطابق تقليد خودش عمل مى كند.  

*  زنى كه واجب الحجّ است وصيّت كرده كه از اصل تركه اش براى او حجّ بلدى توسط وصيش انجام شود، حال استطاعت جانى و مالى و غيره براى وصى او فراهم است، فقط از حيث عدم شركت در نام نويسى براى حجّ، آنهم با عذرى، استطاعت راهى ندارد، آيا مى تواند حجّ نيابى را انجام دهد؟
پاسخ: وصى اگر قبلاً استطاعت نداشته و فعلاً هم راه براى او باز نيست مى تواند براى حجّ نيابى اجير شود، ولى اگر بدون اينكه اجير شود بتواند خود را به ميقات برساند نمى تواند حجّ نيابى بجا آورد و بايد براى خودش حجّ بجا آورد .
ج : اگر به كلى غفلت داشته بايد برگردد وگرنه نيت ارتكازى اجمالى كافى است، و در صورتى كه بايد برگردد اگر بر نگشت و حجّ را انجام داد، حجّ صحيح است و بالنسبه استحقاق اجرت دارد.

 *زنى براى اعمال حجّ نائب شده وليل از اوّل عذر نداشته، حالا عذر پيدا كرده و نمى تواند خودش رمى جمرات كند، مى تواند نائب بگيرد يا خير؟
پاسخ: مى تواند.  

* آيا كسانى كه در معاينات پزشكى رد مى شوند، مى توانند در زمان حيات خود فرد ديگرى را بعنوان نايب اعزام كنند يا خير؟
پاسخ: اگر قبلاً تمام شرائط استطاعت براى او حاصل شده است ولى به حجّ نرفته و كوتاهى كرده است اكنون كه مريض است و از اينكه بعداً بهبود پيدا كند و يا موفق بشود مأيوس است لازم است فرد ديگرى را بعنوان نائب از خود در حال حياتش اعزام كند .

 * كسى كه حجّ نيابى انجام مى دهد اگر در قربانى، شخص ثالثى را وكيل كرد، ذابح چگونه نيّت كند، آيا بايد نيّت كند كه به وكالت از ميّت قربانى مى كنم يا بايد وكالت از نائب ميّت كند؟ در هر صورت آيا بايد نام ميّت را هم ببرد؟
پاسخ: نام ميّت بردن لازم نيست، بلكه چنانچه نيت كند آنچه بر عهده نايب است انجام دهد صحيح است .

 منبع : کتاب هزار و یک مساله فقهی