امام على علیه السلام فرمودند:
ـ فَوَاللّه ِـ ما اَغْضَبْتُها وَ لا اَکْرَهْتُها عَلى اَمْرٍ حَتى قَبَضَهَا اللّه ُ عَزَّوَجَلَّ اِلَیْهِ وَ لا اَغْضَبَتْنى وَلا عَصَتْ لى اَمْرا. وَلَقَدْ کُنْتُ اَنْظُرُ اِلَیْها فَتَنْکَشِفُ عَنِّى الْهُمُومُ وَ الأَحْزانُ.
به خدا سوگند هیچ گاه فاطمه علیهاالسلام را به خشم نیاوردم و او را بر کارى ـ که میل نداشت ـ وادار نکردم تا روزى که خداوند او را برد و او نیز هیچ گاه مرا به خشم نیاورد و از فرمان من سرپیچى نکرد و هرگاه که به او مى نگریستم نگرانی ها و غم ها از من زدوده مى شد.(کشف الغمة، ج1، ص 363)
*****
امام صادق علیه السلام فرمودند:
کانَ عَلِىٌّ علیه السلام اِذا هالَهُ شَیْى ءٌ فَزِعَ اِلَى الصَّلاةِ. ثُمَّ تَلا هذِهِ الأَیَةَ: وَاسْتَعینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلاةِ. وَ قالَ علیه السلام: ... کان فى آخِرِ عُمْرِهِ یُصَلّى فى کُلِّ یَوْمٍ وَ لَیْلَةٍ أَلْفَ رَکْعَةٍ.
هرگاه حضرت علی علیه السلام از موضوعى نگران و هراسناک مى شد به نماز پناه مى برد. سپس امام صادق علیه السلام این آیه را خواند: «وَاسْتَعینُوا بِالصَّبُرِ وَالصَّلاةِ ... از شکیبایى و نماز یارى بجویید . . . »(بقره/45). و باز فرمودند: حضرت علی علیه السلام در اواخر عمر خود هر شبانه روز، هزار رکعت نماز مى خواند.(الکافى 3: 480)
*****
امام صادق علیه السلام فرمودند:
وَاللّه ما أَکَلَ عَلِىُّ بْنُ أَبى طالبٍ علیه السلام مِنَ الدُّنْیا حَراما قطُّ حَتّى مَضى لِسَبیلِهِ وَ ما عَرَضَ لَهُ أَمْرانِ کِلاهُما لِلّهِ رِضىً اِلاّ أَخَذَ بِأَشَدِّهِما عَلَیْهِ فى بَدَنِهِ ـ دینِهِ ـ وَ ما نَزَلَتْ بِرَسُولِ اللّه صلى الله علیه و آله نازِلَةٌ قَطُّ اِلاّ دَعاهُ ثِقَةً بِهِ وَ ما أَطاقَ أَحَدٌ عَمَلَ رَسُولِ اللّه صلى الله علیه و آله مِنْ هذِهِ الأُمَّةِ غَیْرُهُ وَ اِنْ کان لَیَعْمَلُ عَمَلَ رَجُلٍ کانَ وَجْهُهُ بَیْنَ الْجَنَّةِ وَ النّارِ یَرْجُو ثَوابَ هذِهِ وَ یَخافُ عِقابَ هذِهِ.
به خدا سوگند على بن ابى طالب علیه السلام تا روزى که از این دنیا رفت مال حرامى نخورد و هیچ گاه بر سر دو راهى ـ که هر دو راه مورد خشنودى خدا باشد ـ قرار نگرفت مگر این که پر زحمت ترین آنها را برگزید و هر حادثه مهمى که براى پیامبر خدا صلى الله علیه و آله پیش مى آمد ـ به دلیل اعتمادى که به على داشت ـ از او کمک مى گرفت. و در میان این امّت هیچ کس نتوانست همانند على علیه السلام: راه پیامبر را ـ بى کم و کاست ـ طى کند و با این همه تلاش و کوشش همواره چون بیمناکان کار مى کرد، چشمى به بهشت و چشم دیگر بر آتش داشت، از سویى امیدوار پاداش بهشت و از سوى دیگر هراسناک از کیفر آتش بود.(الارشاد : 255)
*****
ابن عباس مى گوید:
کانَ عَلِىٌّ علیه السلام یَتَّبِعُ فى جَمیعِ أَمْرِهِ مَرْضاةِ اللّه وَلِذلِکَ سُمِّىَ الْمُرْتَضى.
حضرت على علیه السلام در تمامى کارهاى خود همواره در پى رضایت الهى بود و به همین جهت «مرتضى» نامیده شد.(المناقب 3: 110)
*****
عبد خیر مى گوید: على علیه السلام چهار انگشتر داشتند که به دست مى کردند:
یاقُوتٌ لِنُبْلِهِ، وَ فیروزَجٌ لِنُصْرَتِهِ، وَ الْحَدیدُ الصّینىُّ لِقُوَّتِهِ، وَ عَقیقٌ لِحِرْزِهِ ـ وَکان نَقْشُ الْیاقُوتِ: لااِلهَ اِلاَّ اللّه الْمَلِکُ الْحَقُّ الْمُبینُ، وَ نَقْشُ الْفیروزَجِ: اَللّه الْمَلِکُ الْحَقُّ، وَ نَقْشُ الْحَدیدِ الصّینىِّ: أَلْعِزَّةُ لِلّهِ جَمیعا، وَ نَقْشُ الْعَقیقِ ثَلاثَةُ أَسْطُرٍ: ما شاءَاللّه ، لاقُوَّةَ اِلاّ بِاللّه ، أَسْتَغْفِرُاللّه .
یاقوتى براى نجابت و بزرگى ـ فرزانگى ـ و فیروزه براى پیروزى و حدید چینى براى نیرومندى و عقیق را نیز براى محافظت. نقش نگین یاقوت: «لا إلهَ إلاّ اللّه المَلِکُ الحَقُّ المُبین» و نقش فیروزه: «اللّه المَلِکُ الحَقُّ» و نقش حدید: «ألعِزَّةُ للّه جَمیعا» و در نگین عقیق سه سطر نقش بسته بود: «ماشاءَ اللّه ، لاقُوَّةَ إلاّ بِاللّه ، أستَغفِرُاللّه ».(الخصال: 199)
*****
هرگاه وقت اداى نماز مى رسید، رنگ چهره امام علی علیه السلام تغییر مى یافت و برخود مى لرزید. وقتى به ایشان مى گفتند: این چه حالت است؟ مى فرمودند:
جاءَ وَقْتُ أَمانَةٍ عَرَضَها اللّه تعالى عَلَى السَّماواتِ وَ الاَْرْضِ وَ الْجِبالِ فَاَبَیْنَ أَنْ یَحْمِلْنَها وَ حَمَلَها الاْنسانُ.
هنگام اداى امانتى رسیده است که بر آسمانها و زمین و کوهها عرضه شد و آنها از حمل آن سرباز زدند و انسان این بار امانت را برداشت.(المناقب 2: 124 و الاحزاب / 72)
*****
امام علی علیه السلام فرمودند:
یا أهْلَ الْکُوفَةِ اِذا أَنَا خَرَجْتُ مِنْ عِنْدِکُمْ بِغَیْرِ رَحْلى وَراحِلَتى وَغُلامى فَاَنَا خائِنٌ، وَکانَتْ نَفَقَتُهُ تَأْتیهِ مِنْ غَلَّتِهِ بِالْمَدینَةِ مِنْ یَنْبُع...
اى مردم کوفه اگر ـ مرا دیدید ـ با اندوخته اى بیشتر از وسائل شخصى زندگى و مرکب و غلام خود از نزد شما برگشتم، بدانید که خائن بوده ام ـ آن حضرت در مدت حکومت از بیت المال مصرف نمى کرد ـ و هزینه زندگى او از زمین هاى کشاورزى که در ینبع داشت تأمین مى شد.(الغارات: 44)
*****
امام على علیه السلام فرمودند:
اِنَّ اللّه جَعَلَنى اِماماً لِخَلْقِهِ، فَفَرَضَ عَلَىَّ التَّقْدیرَ فى نَفْسى وَمَطْعَمى وَمَشْرَبى وَمَلْبَسى کَضُعَفاءِالنّاسِ، کَىْ یَقْتَدِىَ الْفَقیرُ بِفَقْرى وَ لا یَطْغَى الْغَنِىَّ غِناهُ.
خداوند، مرا پیشواى خلق خود قرار داد و هماهنگى با مردم تهیدست را در امور شخصى و خوراک و پوشاک بر من واجب نمود، تا فقرا از من الگو بگیرند و بى نیازى ثروتمندان، آنان را به سرکشى و طغیان نخواند. مردم همیشه به رهبران خود نگاه مى کنند و از رفتار و زندگى آنان الگو مى گیرند.(الکافى 1: 410)
*****
زاذان مى گوید:
اِنَّهُ کانَ [الامام علی علیه السلام] یَمْشى فِى الْأَسْواقِ وَحْدَهُ وَ هُوَذاکَ یُرْشِدُ الضّالَّ وَ یُعینُ الضَّعیفَ وَ یَمُرُّ بِالْبَیّاعِ وَ الْبَقّالِ فَیَفْتَحُ عَلَیْهِ الْقُـرْانَ وَ یَقْرَءُ: «تِلْکَ الّدارُالْأخِرَةُ نَجْعَلُها لِلَّذینَ لایُریدُونَ عُلُوّا فِى الْأَرْضِ وَ لافَسادا وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقینَ.»
امام علی علیه السلام به تنهایى دربازار مى گشت و گمشده را راهنمایى و ناتوان را کمک مى کرد و به هنگام عبور از پیش فروشندگان و کسبه، قرآن کریم را در برابر آنها مى گشود و این آیه را براى آنها مى خواند «خانه آخرت ـ سعادت ابدى ـ را براى کسانى قرار دادیم که قصد سرکشى و فساد در زمین ندارند و عاقبت ـ نیک ـ تنها از آن پرهیزکاران است».(المناقب 2: 104)
*****
ضرار بن ضمره یکى از اصحاب ویژه حضرت علی علیه السلام بر معاویه وارد شد، معاویه گفت: على را براى من توصیف کن. ضرار با اصرار معاویه لب به سخن گشود و گفت:
إذْ لابُدَّ فَإنّهُ: ـ کان وَ اللّه بَعیدَ الْمَدى شَدیدَ الْقُوى یَقُولَ فَصْلاً وَیَحْکُمْ عَدْلاً یَنْفَجِرُ الْعِلْمُ مِنْ جَوانِبِهِ وَ تَنْطِقُ الْحِکْمَةُ مِنْ نَواحِیهِ یَسْتَوْحِشُ مِنَ الدُّنْیا وَ زَهْرَتِها وَ یَسْتَأْنِسُ بِاللَّیْلِ وَ ظُلْمَتِهِ کانَ وَاللّه غَزیرَ مالْبَصیرَةِ طَویلَ الْفِکْرَةِ ... یُعْجِبُهُ مِنَ اللَّباسِ ما قَصُرَ وَ مِنَ الطَّعام ما جَشَبَ، کانَ وَاللّه کَأَحَدِنا یُدْنینا اِذا أَتَیْناهُ وَ یُجیُبنا اِذا سَأَلْناهُ وَ کانَ مَعَ تَقَرُّبِهِ اِلَیْنا وَ قُرْبِهِ مِنّا لا نُکَلِّمُهُ هَیْبَةً لَهُ.
به خدا سوگند او دست نایافتنى و دور از دسترس و داراى نیروهاى پرتوان بود، سخنانى روشنگر مى گفت و به عدل حکم مى راند، از هر سوى او علم مى جوشید و از تمامى رفتار او حکمت مى تراوید، از دینا و زیورهاى آن وحشت داشت و به شب زنده دارى و خلوت شب انس مى ورزید. بخدا سوگند او داراى بصیرتى فراوان و اندیشه هایى بلند بود. لباس کوتاه و طعام خشک و بى نان خورش را ـ که نشانه تواضع و فقر بود ـ دوست مى داشت. به خدا سوگند چونان یکى از خود ما بود، هرگاه نزد او مى رفتیم ما را به نزدیک خود فرا مى خواند و خواسته هاى ما را پاسخ مى گفت و با این همه مهرورزى و اظهار نزدیکى و یگانگى، به دلیل هیبتى که داشت جرأت گفتگو با او را نداشتیم.(حلیة الاولیاء 1: 84)
*****
مغیره ضبّى گوید:
کانَ عَلِىٌّ علیه السلام أَمْیَلُ اِلَى الْمَوالى وَ أَلْطَفُ بِهِمْ، وَ کانَ عُمَرُ أَشَدُّ تَباعُداً مِنْهُمْ.
حضرت على علیه السلام به موالى ـ شهروندان غیر عرب و بردگان آزاده شده ـ تمایل بیشترى داشت و نسبت به آنان مهربان تر بود. ـ در صورتى که ـ عمر به شدّت از آنان دورى مى گزید و پرهیز مى کرد.(الغارات: 341)
*****
آنگاه که حضرت علی علیه السلام به دلیل رعایت مساوات در تقسیم بیت المال مورد عتاب قرار گرفتند، فرمودند:
لَمّا عُوتِبَ عَلَى التَّسوِیَةِ فِى العَطاءِ ـ أَتَأْمُرُونّى أَنْ أَطْلُبَ النَّصْرَ بِالْجَوْرِ فیمَنْ وُلِّیتُ عَلَیْهِ؟! وَاللّه ما أَطُورُ بِهِ ما سَمَرَ سَمیرٌ وَ ما أَمَّ نَجْمٌ فِى السَّماءِ نَجْما، لَوْ کانَ الْمالُ لى لَسَوَّیْتُ بَیْنَهُمْ فَکَیْفَ وَ اِنَّما الْمالُ مالُ اللّه .
آیا به من امر مى کنید و اصرار مى ورزید تا پیروزى را به بهاى ستم بر کسانى که مسؤولیت سرپرستى آنها بر دوشم نهاده شده است به دست آورم؟! به خدا سوگند که تا روزگار در گردش است و ستارگان آسمان در پى هم حرکت مى کنند، چنین کار ناروایى نخواهم کرد. اگر این مال ثروت شخصى من بود در تقسیم آن مساوات را رعایت مى کردم، چه رسد به این که مال، مال اللّه است.(نهج البلاغة، خطبه : 124)
*****
موسى بن سلمه مى گوید: از جعفر بن عبداللّه در مورد یکى از ستون هاى مسجد النبى صلّى الله علیه و آله که منسوب به حضرت على علیه السلام است پرسیدم، در پاسخ گفت:
اِنَّ هذِهِ الْمُحَرِّسَ، کانَ عَلِىُّ بْنُ أَبى طالِبٍ علیه السلام یَجْلِسُ فى صَفْحَتِها الَّتى تَلِى الْقَبْرَ مِمّا یَلى بابَ رَسُولِ اللّه صلى الله علیه و آله یَحْرُسُ النَّبِىَّ صلى الله علیه و آله.
این همان ستون محرّس است که حضرت على بر پاى آن از جانب قبر که درِ منزل پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله بوده، مى نشست و از پیامبر پاسدارى مى نمود.(وفاء الوفاء 2: 448)
*****
بریده اسلمى گوید:
کُنّا اِذا سافَرْنا مَعَ النَّبِىِّ صلى الله علیه و آله کانَ عَلِىٌّ علیه السلام صاحِبُ مَتاعِهِ یَضُمُّهُ اِلَیْهِ فَاِذا نَزَلْنا یَتَعاهَدُ مَتاعَهُ فَاِنْ رَأى شَیْأً یَرُمُّـهُ رُمَّـةً، وَ اِنْ کانَتْ نَعْلٌ خَصَفَها.
هرگاه که با پیامبر اکرم صلّى الله علیه و آله به سفر مى رفتیم، على علیه السلام مسؤول توشه و بار پیامبر بود، آنها را از خودش جدا نمى کرد، و هنگامى که در جایى منزل مى کردیم توشه و اثاث پیامبر را وارسى نموده و اگر نیاز به ترمیم و اصلاح داشت اصلاح مى کرد و اگر کفش و نعلین پیامبر نیاز به تعمیر و دوخت داشت آن را انجام مى داد.(بحارالانوار 37: 303
*****
حضرت على علیه السلام فرمودند:
کُنْتُ اِذا سَأَلْتُ رَسُولَ اللّه صلى الله علیه و آله أَعْطانى وَ اِذا سَکَتُّ ابْتَدَأَنى.
هرگاه از پیامبر خدا صلى الله علیه و آله سؤال مى کردم، خواسته ام را پاسخ مى داد و اگر من سکوت مى کردم او خود پیشگام مى شد و از دانش خود بهره مندم مى ساخت.(المصنف 6: 368 ح 32061)
*****
حضرت على علیه السلام فرمودند:
کانَتْ لى مِنْ رَسُولِ اللّه صلى الله علیه و آله مَنْزِلَةٌ لَمْ یَکُنْ لاَِحَدٍ مِنَ الْخَلائقِ اِنّى کُنْتُ آتیهِ کُلَّ سَحَرٍ فَاُسَلِّمُ عَلَیْهِ.
موقعیتى که من در محضر پیامبر خدا صلى الله علیه و آله داشتم براى هیچ کس دیگر نبود. من هر روز سحر محضر ایشان مى رفتم.(مسند احمد 1: 85 ـ 77)
*****
امام على علیه السلام فرمودند:
کانَ الْحَسَنُ فِیحَیاةِ رَسُولِ اللّه صلّى الله علیه و آله یَدْعُونی أَبَاالْحُسَیْنِ وَکانَ الْحُسَیْنُ یَدْعُونی أَبَا الْحَسَنِ، وَیَدْعُوانِ رَسُولَ اللّه صلّى الله علیه و آله أَباهُما، فَلَمّا تُوُفِّىَ رَسُولُ اللّه صلّى الله علیه و آله دَعَوانی بِأبیهِما.
در طول زندگانى پیامبر اکرم صلّى الله علیه و آله، حسن مرا ابوالحسین مى خواند و حسین مرا ابوالحسن. و هردو، پیامبر اکرم صلّى الله علیه و آله را پدر مى خواندند، وقتى پیامبر اکرم صلّى الله علیه و آله رحلت فرمودند، آنان مرا پدر خواندند.(مقاتل الطالبیین ص 24)
*****
امام علی علیه السلام فرمودند:
أنَا کابُّ الدُّنیا لِوَجهِها ، وقادِرُها بِقَدرِها ، وناظِرُها بِعَینِها ؛
من دنیا را به رو در افکندم، و به اندازه خودش بدان بها مى دهم، و با نگاه خودش به آن مى نگرم.(غرر الحکم، ح 3762)
*****
امام علی علیه السلام فرمودند :
حُبِّبَ إلَیَّ الصَّومُ بِالصَّیفِ؛
روزه در تابستان، نزد من محبوب است.(مستدرک الوسایل، ج 7، ص 505)
*****
امام علی علیه السلام فرمودند :
إنّا أهلُ بَیتٍ اُمِرنا أن نُطعِمَ الطَّعامَ، ونُؤَدِّیَ فِی النّاسِ البائِنَةَ ، ونُصَلِّیَ إذا نامَ النّاسُ؛
ما خاندانى هستیم که فرمان یافته ایم، خوراک اطعام کنیم و به مردم عطایا و صله دهیم و هنگامى که مردم خوابند، نماز بگزاریم.(اصول کافی ج 4، ص 50)
*****
مطالب مرتبط
